Чөлөөт бүс
Монгол Улсын гоо бүсгүй Ж.Гүнжидмаа: Би хичээнэ ээ
"Монгол үндэстний гоо бүсгүй шалгаруулах" олон улсын тэмцээний ялагчид тодорлоо. Тодруулбал, 15 дахь жилдээ зохиогдож буй уг тэмцээн энэ жил хүрээгээ тэлж, Монгол, ОХУ, БНХАУ-ын шилдэг 16 бүсгүй өрсөлдсөнөөс:
III байр – Тува улсын гоо бүсгүй Чимис Ооржак
II байр – Буриад улсын гоо бүсгүй Алтана Ангархаева
I байр – ӨМӨЗО-ны гоо бүсгүй Н.Зол
“Мисс интернэйшнл”- Монгол улсын гоо бүсгүй Ж.Гүнжидмаа /Тэрээр эх орноо төлөөлөн ирэх 11-р сард Япон улсад болох “Мисс интернэйшнл” олон улсын 59 дэх тэмцээнд оролцоно/
Тэргүүн мисс /Виннер/ -Буриад улсын гоо бүсгүй Викториа Дашиева нар тус тус шалгарсан юм.
Мөн тэмцээн найман номинациар шилдгүүдийг тодруулсан бөгөөд
1. “Мисс оюунлаг” ӨМӨЗО-ны гоо бүсгүй Д.Цайлган
2. “Мисс бикини” Монгол улсын гоо бүсгүй Х.Марал-Эрдэнэ
3. “Мисс модель” Монгол улсын гоо бүсгүй Б.Гэрэлсүрэн
4. “Мисс фото” Монгол улсын гоо бүсгүй Б.Нинжин
5. “Нөхөрсөг мисс” Тува улсын гоо бүсгүй С.Айнеш
6. “Мисс стар” Буриад улсын гоо бүсгүй Ш.Надежда
7. “Мисс авьяас” Буриад улсын гоо бүсгүй Д.Сэсэгмаа
8. “Мисс спорт” Буриад улсын гоо бүсгүй Д.Виктория нар нөхдөө тэргүүлжээ.
Ингээд тэмцээний гоо бүсгүйчүүдийн баярын сэтгэгдлээс хуваалцсанаа хүргэж байна.
Мисс Ж.Гүнжидмаа: Би хичээнэ ээ
-Маш их баяртай байна. Яг л зүүдэлж байгаа юм мэт санагдаж байна. Үүлэн дээр хөвөөд л. /сурв. инээв/ Би чинь багаасаа мөрөөдөж, үүнийхээ төлөө өөрийгөө хөгжүүлж хичээснийхээ үр дүнг харууллаа. Сайхан байна. Оролцогчид охид маань ч үнэхээр чанга байлаа. Бүгд л байранд орох хэмжээний өрсөлдөгчид байсан шүү. Мэдээж эх орноо төлөөлөн олон улсын тэмцээнд явна гэдэг маш том үүрэг хариуцлага юм. Би хичээнэ ээ.
-Шалгаруулалтын цаг хугацаа танд юу өгөв?
-Эндээс би ямар их юм сурсан гэж санана. Өнгөрсөн өдрүүд аз жаргал, баяр хөөрийг бэлэглэсэн. Бас өөртөө итгэх итгэлийг минь илүү ихээр нэмэгдүүллээ
-Хамгийн хэцүү номинаци аль нь байсан бэ?
-Байт харваа байсан. Гэхдээ гуравдугаар байранд орж чадсан шүү. Харин бусад номинацийн хувьд хэцүү байгаагүй ээ. Би чинь СУИС-ийн III курсийн оюутан л даа. Урлагийн хүмүүс бид хөрвөх чадвартай байх ёстой юм. Бас волейволын нэгдүгээр зэрэгтэй. Багаасаа урлаг спортоор хичээллэж байсан маань энэ удаад давуу тал боллоо.
-Таны саяны бүжиглэсэн бүжиг их гоё байлаа.
-Манай сургуулийн дөрөвдүгээр курсийн Энхтогтох эгчийн дэглэлт байгаа юм. Мундаг бүжигчин байдаг юм аа.
-Дараагийн тэмцээнд нь амжилт хүсье.
-Баярлалаа. Энэ дашрамд нийт охиддоо аз жаргал, эрүүл энх, сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөе. Намайг дэмжсэн бүх монголчууддаа баярлалаа. Миний төлөө залбирч суусан хайртай гэр бүлийнхэн, найз нөхдөдөө баярлалаа. “Андра” академийнхаа хамт олон, “Мисс монголиа” холбооны хамт олон, зохион байгуулагчдадаа баярлалаа.
Тэргүүн мисс Виктория Дашиева: Монгол туургатны гоо бүсгүй болсондоо баяртай байна
Тэргүүн мисс Виктория Дашиевад баяр хүргэн, сэтгэгдэл сонсвол “Би 2015 оны Улаан-Үдийн мисс, 2016 оны Оросын гоо үзэсгэлэнгийн дэд тэргүүн байрыг эзэлж байлаа. Харин өнөөдөр Монгол туургатны гоо бүсгүй болсондоо үнэхээр их баяртай байна. Бидний хэдэн охид сарын турш Улаанбаатарт амьдарлаа. Энэ хооронд сэтгэл хөдөлгөсөн олон зүйлстэй учирч, олон хүмүүстэй танилцаж, үзэсгэлэнтэй сайхан олон газар орноор аялж үзлээ. Өвөр Монгол руу явж Чингисийн онгоныг хүртэл үзээд ирсэн. Мэдээж оролцсон охид бүгд л үзэсгэлэнтэй байлаа. Үнэндээ сэтгэл маш их хөдөлж байгаа тул өөр юу хэлэхээ ч сайн мэдэхгүй байна. Зүгээр л маш их баяртай, маш их аз жаргалтай байна. Буриад бүсгүйчүүд бид энэ арга хэмжээнд тун сайн оролцлоо. Бид хоёр ч байрын эзэн болж, титмийг аваад харих гэж байна. Маргааш бид гэр гэртээ харина. Бүтэн сар гэрээсээ хол байсан болохоор их санаж байна. Гэсэн атлаа охидоосоо холдмооргүй байна” гэнэ. Түүний хувьд байт харваагийн мэргэжлийн тамирчин бөгөөд “Мисс спорт” номинацийн эзэн болсон юм. Монголд энэ удаатай нийлээд тав дахиа ирж байгаа нь энэ аж. Тэр бас “Үнэнээ хэлэхэд Улаанбаатарт дөнгөж буучихаад яаж сар амьдарна даа гэж бодсон шүү. Гэтэл ард нь гарчихаад сэтгэл хоргодоод байна. Улаанбаатарын амьдралд их дасч, дотно болжээ. Дараагийн удаад зочны хувиар биш найз нараа дагуулаад “гэртээ” тухтай ирнэ ээ. Монгол миний хоёр дахь гэр болсон” хэмээн сэтгэл догдлон өгүүлсэн юм.
Буриад улсын гоо бүсгүй Алтана Ангархаева: "Мисс бикини" амаргүй даваа байлаа
Тэр бол 20 настай. Үүнээс өмнө Буриад улсынхаа гоо үзэсгэлэн тэмцээнд ороод ялагч болсон юм билээ. Тэр монголд ирсэн сэтгэгдлээ ийнхүү хуваалцлаа. “Дэд миссээр шалгарсандаа баяртай байна. Үнэндээ шилдэг гурвын нэг болно гэж бодоогүй шүү. Миний хувьд анх удаа л хилийн дээс алхаж, гэрээсээ хол сар байж үзлээ. Улаанбаатар их том хот юм аа. Хотын юм бүхэн сонихон санагдаж, жоохон хүүхэд шиг гайхсаар дууссан даа. /инээв/ Даанч харих цаг болжээ. Гэхдээ дараагийн удаад Улаанбаатарт заавал ирж амрахыг хүсч байна. Бид Чингисийн онгоныг үзээд монгол гэрт амьдарсан. Тэр их таалагдсан шүү. Өглөө сэрээд л өнөөдөр юу хүлээж байгаа бол гэж догдолдог байлаа. Гэхдээ "Мисс бикини " амаргүй даваа байлаа. Харин "Мисс спорт” номинаци сонирхолтой байсан. Нум сумаар харвана гэдэг сонин юм билээ. Хамгийн их бэлдсэн “Авьяаслаг мисс” тэмцээндээ хүссэн амжилтаа гаргаж чадаагүй болохоор сэтгэл гонсгор байсан шүү. Нэг л мэдэхэд цаг хугацаа харвасан мэт өнгөрч бид маргааш харина. Аав, ээжийгээ их санасан болохоор тэдэн рүүгээ их яарч байна” гэлээ.
Тува улсын гоо бүсгүй Чимис Ооржак: Улаанбаатар ч их таалагдлаа
“Би Тува улсаас ирсэн. Бид долдугаар сарын 8-нд Монголд бууж байлаа. Гэтэл хэдийнэ сарын хугацаа өнгөрчихөж. Сэтгэл их өндөр байна аа. Оролцогчдоос эхлээд зохион байгуулагчид, хамтран ажиллагсад гээд бүгд таалагдсан. Улаанбаатар ч их таалагдлаа. Бид өдөр болгон л бэлтгэл сургуулилт хийсээр цаг ямар хурдан өнгөрч байгааг анзаарах сөхөө байсангүй. Өнөөдөр финал дээр бүгдээрээ үндэснийхээ хувцсыг өмсөөд зогсож байгааг хараад их баярласаан. Бүгд ямар үзэсгэлэнтэй харагдаж байсан бэ. Тэр сэтгэгдлийг үгээр хэлэх аргагүй. Маш гоё байсан. Бүх оролцогчдодоо та нар бүгд шилдэг нь шүү гэж хэлье. Зохион байгуулагчдадаа баярлалаа.
ӨМӨЗО-ны гоо бүсгүй Н.Зол: Миний хувьд хамаг сайнаар чармайлаа
“Монгол үндэстний гоо бүсгүй шалгаруулах анхны олон улсын тэмцээнд нийт Өвөрмонгол ахан дүүсээ төлөөлөн оролцож, титмийн эзэн болсондоо баяртай байна. Манай оролцогч Д.Цайлган маань “Мисс оюунлаг” номинацийн эзэн боллоо. Миний санаачилсан Хүмүүнлэгийн ажлыг маш сэтгэл хөдлөм зохион байгуулсан “Мисс монголиа” холбооны хамт олон болон өөрийн эрхэлдэг “Зол” брэнд, хандив өргөсөн Өвөрмонгол ахан дүүстээ баярлалаа. Миний хувьд хамаг сайнаар чармайлаа. Та нар маань ч их зүдэрлээ. Хамтран ажиллах олон ажлын эхлэл тавигдаж байна. Хөххотод баяртайгаар уулзъя. Баярлалаа” хэмээн баярын сэтгэгдлээ хуваалцсан юм.
Энд нэмэхэд 15 дахь удаагийн "Монгол үндэстний гоо бүсгүй" шалгаруулах олон улсын тэмцээний шүүгчээр:
2. ОХУ-ын Тува улсын төлөөлөгч, “Эдегей” театрын захирал Д.Кима
3. “Мисс монголиа” холбооны төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүн ноён А.Тамир
4. “Мисс монголиа” холбооны гүйцэтгэх захирал хатагтай Д.Баянцэцэг
5. “SBN” телевизийн гүйцэтгэх захирал хатагтай Б.Ундраа нар ажилласан юм.
Түүх сөхөхөд “Мисс монголиа” холбооноос анх 2004 онд “Мисс монголиа 2004”-ийг зохион байгуулснаас хойш 15 жилийн хугацаанд тасралтгүй тэмцээн уралдаанаа явуулж, үндэсний хэмжээний ялагчдаа тодруулсаар ирсэн байна. Эндээс Ч.Содтуяа, Б.Гантогоо, Х.Бадамгэрэл, Б.Гэрэлчулуун, И.Төгсөө үе үеийн миссүүд төржээ.
Чөлөөт бүс
“Та Докду арлын талаар сонсож байсан уу?”
Солонгос улсад Аялал зуучлалын докторантад сурдаг миний бие харийн улсыг зорьсон зорилгоо биелүүлэхийн тулд Өдөр бүрийг үр бүтээлтэй өнгөрөөж, өөрийгөө хөгжүүлэхийн төлөө хичээн зүтгэж байна.
Тиймээс эрдэм шинжилгээний хурал, гадуур зохиогдож байгаа үйл ажиллагаануудад чадахаараа идэвхтэй оролцож илүү суралцаж, мэдлэгээ тэлэхийг зорьдог. Энэ удаа “Дэлхийн Докдугийн сурвалжлагч” хөтөлбөрөөр олон орны оюутнуудтай мөр зэрэгцэн Солонгосын үзэсгэлэнт арал болох Докду аралтай танилцан, түүх соёлыг судлах ховор боломж надад тохиосон юм. Тус хөтөлбөрийн гол зорилго нь Докду арлын үнэ цэнийг дэлхий нийтэд таниулах явдал билээ.
2025 оны арваннэгдүгээр сард би Уллындо(Ulleungdo) арлаар дамжин усан онгоцоор Докду арал руу аялсан юм. Багаасаа аялалд дуртай байсан болоод ч тэрүү сүүлийн жилүүдэд Олон улс уруу аялсан түүх бүтээж чадсан нь миний докторт суралцах үйл явц болон судалгаа хийхэд ч гэсэн том нөлөөллийг үзүүлж байгаа гэж хардаг. Энэ удаагийн аялал маань усан онгоцны аялал байсан тул урьдны бүх аяллаас илүү догдлом, хүлээлттэй, сэтгэл хөдөлгөм байлаа.
Докду арал нь Солонгос улсаас 217 км, Япон улсаас 220 км зайд, Зүүн тэнгисийн хамгийн зүүн хэсэгт байрладаг. Галт уулын дэлбэрэлтээс үүссэн хоёр том хадархаг арал, хэд хэдэн шүрэн хаднаас бүрдэх бөгөөд олон төрлийн далайн амьтан, ховор шувуудын өлгий нутаг, далайн экосистемийн судалгаанд онцгой ач холбогдолтой газар юм.
Сүүлийн үед Солонгос, Японы хооронд газар нутгийн маргаан хэвлэл мэдээллээр их гарах болсон бөгөөд энэхүү газар нутгийн маргааны төв болсон сэдэв бол Докду арлын газрын маргаан зүй ёсоор ордог. Докду арал бол өглөөний нарыг хамгийн түрүүнд үзэж болох байгалийн үзэсгэлэнгээрээ гайхагдахын зэрэгцээ газрын гүндээ асар их байгалийн баялагтай гэгддэг хосгүй үзэсгэлэнт байгалийн бүтэцийг харуулсан арал юм.
Япон улс Докдуг өөрийн газар нутаг гэж үздэг бол Солонгосын Засгийн газар Докду нь эртнээс Солонгосчуудын эзэмшил нутаг гэдгийг баталгаажуулах, дэлгэрүүлэхэд анхаарч байна. Түүхэн баримтуудаар ч Солонгосчууд энэхүү аралд эртнээс суурьшиж ирсэн нь нотлогддог бөгөөд өнөөдөр ч тус арал дээр Солонгос иргэд амьдарч, хамгаалж байдаг. Докду бол Солонгосын ард түмний хувьд дайны үеийн хүнд цаг үеийг санагдуулдаг, гашуун дурсамж тээсэн ариун газар юм.
Солонгосчууд Докдуг зорихдоо ихэвчлэн нулимстайгаар дурсгалын зураг даруулж, газар нутгийн үнэ цэн, бахархлаа илэрхийлдэг. Мөн үе үеийн уран бүтээлчид Докдугийн тухай олон дуу, шүлэг, өгүүлэл туурвисан байдаг. Солонгост ирсний дараа би ‘Докду бол манай газар’ хэмээн дуулж буй бага ангийн хүүхдүүдийг хараад энэ арал ямар утга учир, түүхэн үнэ цэн агуулж байгаа болоод хүүхдүүд хүртэл ингэж дуулдаг билээ гэж ихэд сонирхон интернетээс хайж байсан үе саяхан. Хайлт хийсний дараа ийм их үнэ цэнээр олдсон учир түүнийгээ алдахгүйн тулд хойч үедээ хүртэл өвлүүлэхийн төлөө хичээж байгаа сэтгэлийг нь ойлгосон.
Арал дээр хөл тавьсан мөчид миний сэтгэлд гүн сэтгэгдэл төрсөн. Догдлол, сониуч зан зэрэгцэн хөдөлж, аралд очсон тэр мөчид энэ бүхэн улам хүчтэй мэдрэгдсэн юм. Үгээр илэрхийлэхийн аргагүй үзэсгэлэнт энэ арал хязгаар үгүй далайн дунд орших нэгэн гайхамшиг байлаа. Ийм үзэсгэлэнтэй газар тул өөр улс орнууд ч анхаарлаа хандуулж, шунан дурлах нь аргагүй мэт санагдсан. Байгалийн гоо үзэсгэлэнг бишрэхийн зэрэгцээ аяллын хөтөлбөрийн үеэр танилцсан түүхэн баримт, соёлын өв, арлын тухай өгүүлэмжүүд нь энэ газар бол зүгээр нэг арал бус Солонгосын ард түмний түүх, өв соёлын амьд гэрч гэдгийг улам тод харуулсан. Энэ бүхнийг биеэр мэдэрсний дараа би энэхүү гайхамшигт арлыг дэлхий дахинд таниулж, түүний үнэ цэнийг олон нийтэд хүргэх хүсэл тэмүүллээр дүүрсэн юм.
Мэргэжлийн үүднээс харахад, Докдугийн байгалийн болон газарзүйн онцлог нь эко аялал жуулчлалын нөөц болох боломжийг тодорхой харуулдаг. Байгальд хор хөнөөл учруулахгүйгээр хүмүүст танин мэдэх, суралцах боломж олгох тогтвортой аялал жуулчлалын жишиг загвар болж хөгжих бүрэн потенциалтай. Ийм байгалийн өвийг дайн, маргааны төв болгож биш, харин энх тайвны бэлгэдэл болгон хамгаалах нь хүн төрөлхтний үүрэг гэж бодож байна.
Энэхүү хөтөлбөрт оролцсоноор би Докду арлын үнэ цэнэ, нийгмийн эв нэгдлийн чухлыг гүнзгий ойлгосон. Цаашид өөрийн эх орондоо ч байгалийн болон түүхийн үнэ цэнтэй газруудаа хамгаалж, танин мэдүүлэх үйлсэд хувь нэмрээ оруулахыг зорьж байна.
Мөн "Дэлхийд Докдуг таниулах сурвалжлагч" хүний хувьд миний мэдэрсэн бас нэг чухал зүйл бол Докду нь Өмнөд Солонгос, Японы хооронд газар нутгийн маргаантай байгаа нь бүрэн эрхт байдлын зөрчил үргэлжилсээр, цаашлаад дэлхийн амар тайван алдагдахвий гэсэн айдас байлаа. Солонгосчуудын хувьд Докду арал энх тайван байх нь дэлхийн энх тайвны бэлгэ тэмдэг гэж үзэхүйц хэмжээнд том ач холбогдол өгч байгаа ба үүнээс улбаалан дэлхийг амар тайван бус байлгахыг хүсэхгүй байгаа учраас өөрсдийн гэсэн газар нутаг дээрээ маргаанаа дуусгахыг хүсч байгаа байр суурьтай байгаа юм.
Иймээс Докду арлыг зөвхөн газар нутгийн маргааны төв бус, харин дэлхий нийтэд энх тайвныг бэлгэдэх ариун газар хэмээн ойлгох хэрэгтэй гэж үзэж байна.
Докторант Ганбатын Эрдэнэсувд
Гангненг Их Сургууль
Чөлөөт бүс
Угаарын хийн хордлогын үед илрэх түгээмэл шинж тэмдэг
Угаарын хийн хордлогын үед илрэх түгээмэл шинж тэмдэг:
- Толгой өвдөх, толгой эргэх
- Огиулах, бөөлжих
- Ядрах, сульдах
- Ханиалгах
- Ухаан балартах
Чөлөөт бүс
Зэрлэг, тэжээвэр амьтдад хазуулсан үед авах арга хэмжээ
Анагаах ухаанд өнөөг хүртэл эмчлэх боломжгүй байгаа өвчнүүдийн нэг нь мал, амьтнаас хүнд халдварладаг галзуу өвчин юм.
Галзуу өвчтэй гэрийн тэжээвэр амьтад болон зэрлэг амьтанд хазуулах, ноцуулах, мөн өвчтэй амьтдын шүлс хүний ил шарх шалбархай, салст бүрхүүлд хүрсэн тохиолдолд энэ өвчин хүнд халдварлаж өвчлүүлдэг.
- Тиймээс зэрлэг, тэжээвэр амьтдад хазуулсан үед авах яаралтай арга хэмжээг та бүхэнд хүргэж байна.
- Шархыг усаар 15 минут сайтар урсгаж угаан, 5%-ийн иодын уусмалаар шархыг сайтар шавшаарай.
- Эмнэлэгт яаралтай очиж, галзуугийн эсрэг вакцинд хамрагдаарай.
- Эмчийн заавраар галзуу өвчний эсрэг вакцинд хамрагдана.
