Тод мэдээ
Монгол төрийн түүхэнд баталсан 4 үндсэн хуулийг нэгэн зэрэг олонд дэлгэлээ
Монгол Улсын ардчилсан шинэ Үндсэн хууль батлагдсаны 30 жилийн ойд зориулсан “Монгол Улсын Үндсэн хууль-30 жил” үзэсгэлэнийн нээлт Монголын Үндэсний музейн үзэсгэлэнгийн танхимд өнөөдөр (2022.01.13) боллоо.
Үндсэн хууль батлагдсаны 30 жилийн ойг тохиолдуулан өнгөрсөн онд Улсын Их Хурлаас Үндсэн хуулийн нийгэмд гүйцэтгэсэн үүрэг, ололт, амжилтыг бататган бэхжүүлэх арга хэмжээ авах нь зүйтэй гэж үзэж 97 дугаар тогтоол баталсан бөгөөд тус тогтоолын хүрээнд Үндсэн хуулийг олон нийтэд сурталчлан таниулах, эрхэмлэн дээдлэх ухамсар соёлыг төлөвшүүлэх зорилгоор Улсын Их Хурлаас “Монгол Улсын Үндсэн хууль-30 жил” үзэсгэлэнг Архивын ерөнхий газар, Монголын үндэсний музейтэй хамтран зохион байгуулж байна.
Үзэсгэлэнг нээж УИХ-ын дэд дарга, Үндсэн хууль батлагдсаны 30 жилийн ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх ажлыг зохион байгуулах комиссын дарга Т.Аюурсайхан хэлсэн үгэндээ “… Ардчилсан шинэ Үндсэн хуулиараа бид Монгол Улс ардчилсан улс болохоо, ардчиллын замаар цаашид тууштай замнахаа дэлхий ертөнцөд зарлан тунхаглаж, хүний эрх, эрх чөлөө, шударга ёс, тэгш байдал, үндэсний эв нэгдлийг эрхэмлэсэн хүмүүнлэг, иргэний, ардчилсан нийгэм байгуулахаа илэрхийлж, улс үндэстнийхээ тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг тамгалан баталгаажуулсан. Өнөөдөр нээлтээ хийж буй үзэсгэлэнгийн үзмэрүүд нь Үндсэн хуульт байгууллын болон Үндсэн хуулийн түүх, төрт ёс, түүхэн уламжлалыг олон нийтэд, ялангуяа хүүхэд залууст таниулах, Үндсэн хуулийг эрхэмлэн дээдлэх үзэл санааг түгээн дэлгэрүүлэхэд чухал ач холбогдолтой. Найман өдөр үргэлжлэх үзэсгэлэнд саатан морилж, үзэж сонирхохыг нийт иргэддээ уриалж байна. Үндсэн хуулийн түүх гэдэг бол тусгаар Монгол Улсын түүх юм шүү” гэж тэмдэглэв.
Энэ үеэр Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх Үндсэн хуулийг эрхэмлэн дээдлэх, олон нийтэд тайлбарлан таниулах зорилгоор Монгол Улсын Үндсэн хуулийг уг эхээс нь хуулбарлан бүтээж, Үндэсний музейд залах тухай зарлиг гаргасныг Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Я.Содбаатар уншиж танилцуулаад уг эхээс нь гэрэл зургийн аргаар хуулбарлан нэг хувь бүтээсэн Үндсэн хуулийг Монголын үндэсний музейн захирал Л.Жаргалд гардууллаа.
Үзэсгэлэнд 1924, 1940, 1960, 1992 Үндсэн хуулийг анх удаа нэг дорж байрлуулж, олон нийтэд дэлгэн үзүүлж буйгаараа онцлог юм. Мөн БНМАУ, Монгол Улсын Төрийн сүлд, далбаа болон үе үеийн Үндсэн хуулийн төслийг боловсруулах, хэлэлцэх, батлахтай холбоотой гарсан зарлиг, тогтоол, шийдвэр, хэлсэн үг, ухуулах бичиг, зааварлан сургах бичиг зэргийг архивын эх баримтаар нь дэлгэжээ. Мөн Үндсэн хуулийн төслийн хувилбарууд, иргэд, байгууллагаас ирүүлсэн санал, Улсын Бага Хурал, Ардын Их Хурлын чуулганы тэмдэглэл зэрэг эд өлгийн зүйлсийг нийтийн хүртээл болгож байна.
Нээлтийн үеэр үзэсгэлэнг Монголын Үндэсний музейн эрдэм шинжилгээний ажилтан Э.Ариунтуяа зочдод тайлбарлан, үзүүллээ. Үзэсгэлэнг үзэж сонирхсон зарим хүмүүс сэтгэгдлээ хуваалцав. УИХ-ын гишүүн Ж.Чинбүрэн эх хууль маань ямар их замнал туулж ирснийг, хэрхэн бичигдсэнийг хүүхэд залууст танин мэдүүлэх нь их чухал гэсэн бол УИХ-ын гишүүн Ч.Ундрам Үндсэн хуулийн өдрийг тэмдэглэн өнгөрүүлж буй арга хэмжээнүүдэд өндөр ач холбогдол өгч байгаа. Энэхүү үзэсгэлэнд Үндсэн хуулийн түүхийг эх хувиар нь дэлгэсэн нь үнэхээр бахархууштай гэв.
Ардын Их Хурлын 430 дугаар тойргийн депутат Д.Тогооч Үндсэн хуулийг батлалцсан депутатууд иргэдийнхээ хүсэл зоригийг биелүүлж, зохих ёсоор батлуулахад мэддэг чаддагаа зориулсны үрээр аятай сайхан хууль болсон хэмээн сэтгэгдлээ илэрхийлсэн бол Үндсэн хууль судлаач П.Амаржаргал 1924 оны Үндсэн хуулийн төслийг Монгол Улсын Ерөнхий сайд асан Балингийн Цэрэндоржоор ахлуулсан ажлын хэсэг хэрхэн ажиллаж, боловсруулсан тухай баримтууд, түүнээс хойших Үндсэн хууль, Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн бичгүүд эх хувиараа байгаа нь Үндсэн хууль судлаачдад, сонирхогчдод маш үнэтэй, үзүүштэй материалууд. Энэ бүгдийг ард түмэнд түгээн дэлгэрүүлэх нь маш зүйтэй хэмээв.
Үзэсгэлэн энэ сарын 20-ныг хүртэл Монголын Үндэсний музейн нэгдүгээр давхрын танхимд байрлах юм. Ард иргэд үнэ төлбөргүй үзэж сонирхох боломжтой аж. Үзэсгэлэнгийн нээлтэд хууль тогтоогчид, Ардын Их Хурлын депутатууд болон УИХ-ын Тамгын газрын дэд дарга Э.Баттулга, Ерөнхийлөгчийн Хууль цаазын бодлогын зөвлөх А.Бямбажаргал, Үндсэн хууль судлаачид зэрэг төлөөллүүд оролцов.
Тод мэдээ
“Ямааны аж ахуй, сүү үйлдвэрлэл” сэдэвт олон улсын бүсийн хэлэлцүүлэг боллоо
Монгол Улс Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллагад гишүүнээр нэгдэж орсны 50 жилийн ойн хүрээнд Дэлхийн сүүний өдрийг угтан Ази тивийн сүүний түншлэлийн Нарийн бичгийн дарга нарын газраас Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам, Даян дэлхийн тогтвортой мал аж ахуйн хөтөлбөр, Олон улсын сүүний холбоо, Энэтхэг улсын Ямаа судлалын төв хүрээлэн, Бангладеш улсын Мал аж ахуйн үйлчилгээний газар, Индонези улсын Үндэсний судалгаа шинжилгээ, инновацын агентлаг, Хятад улсын Мал аж ахуйн ассоциаци, Израйл улсын Сүүний сургуультай хамтран Ази тивийн сүүний түншлэлийн ээлжит хэлэлцүүлгийг “Ямааны аж ахуй, сүү үйлдвэрлэл” сэдвийн хүрээнд 2023 оны тавдугаар сарын 30-нд зохион байгууллаа.
Хэлэлцүүлгийг нээж Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Т.Жамбалцэрэн, НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллагын суурин төлөөлөгч Винод Ахужа, Энэтхэг улсын Ямаа судлалын Төв хүрээлэнгийн захирал, доктор Маниш Кумар Чатли нар үг хэлэв.
Бүс нутгийн цахим хэлэлцүүлгийг Ази тивийн сүүний түншлэлийн зохицуулагч, Нарийн бичгийн дарга нарын газрын гүйцэтгэх захирал Б.Батбаатар хөтлөн явууллаа. Цахим хэлэлцүүлэгт Энэтхэг улсын Ямаа судлалын төв хүрээлэнгийн захирал, доктор Маниш Чатли “Энэтхэгийн ямааны аж ахуй, сүү үйлдвэрлэл” сэдвээр, Бангладеш улсын Загас, мал аж ахуйн яамны Мал аж ахуйн үйлчилгээний газрын Малын үржлийн нэгжийн эрхлэгч, доктор Голам Азам “Бангладешийн ямааны аж ахуй, сүү үйлдвэрлэл” сэдвээр, Хятад улсын Мал аж ахуйн ассоциацийн Ямаа судлалын салбарын шинжээч, Баруун хойд Хятадын хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны сургуулийн профессор, доктор Сонг Юушуань “Хятадын ямааны аж ахуй, сүү үйлдвэрлэл” сэдвээр, Индонези улсын Үндэсний судалгаа, шинжилгээ, инновацын агентлагийн ахлах судлаач, доктор Лиза Прахарани “Индонезийн ямааны аж ахуй, сүү үйлдвэрлэл” сэдвээр, Монгол Улсын Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамны Малын генетик нөөцийн хэлтсийн даргын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч, доктор Ц.Мөнхнасан “Монгол Улсын ямааны аж ахуй, тулгамдсан асуудал, хөгжлийн боломж” сэдвээр, Израйлын туршлага, сүүний сургуулийн зөвлөх, доктор Хайм Лейбович “Израйлын ямааны аж ахуй, сүү үйлдвэрлэл” сэдвээр тус тус илтгэл тавьж мэдээлэл хийлээ.
Хэлэлцүүлэгт Монгол, Энэтхэг, Индонези, Хятад, Бангладеш, Израйл, Филиппин, Тайланд, Казакстан, Турк, АНУ, Бельги, Непал, Кени, Бутан улсаас 40 гаруй хүн цахимаар оролцсон юм.
Хэлэлцүүлгээс дүгнэхэд, Ази тивд ямааны тоо толгойгоор тэргүүлэгч улс орнуудын аж ахуй, сүү үйлдвэрлэл нь зах зээлийн эргэлтэд зохистой орж чадаагүй, өрхийн аж ахуйд хэт суурилсан, малын үржлийн ажил үйлчилгээ дутмаг, санхүүгийн дэмжлэг сул, нийлүүлэлтийн болон нэмүү өртгийн сүлжээ бүрдэж чадаагүй, тэжээлийн зардал өндөр, бүтээгдэхүүн хөгжүүлэлт сул, бүтээгдэхүүний аюулгүй байдал хангагдаагүй зэрэг олон нийтлэг асуудал тулгарч байна. Гэхдээ Ази тив нь дэлхийн ямааны сүү үйлдвэрлэлийн 56 хувийг бүрдүүлж, цаашид сүү, сүүн бүтээгдэхүүний хэрэглээ тасралтгүй нэмэгдэж байна. Ямааны сүү нь хүний эрүүл мэндэд нэн тустай, шим тэжээллэг чанартай тул бодлогоор анхаарч хөгжүүлэх шаардлагатай байна.
Хэлэлцүүлгээс Азийн улс орнууд үр ашигтай ямааны аж ахуйн мэдлэг, туршлагыг харилцан судлах, салбарын судалгаа шинжилгээг дэмжих байнгын ажлын хэсгийг Ази тивийн сүүний түншлэлийн хүрээнд байгуулах, бүс нутгийн ямааны аж ахуйг тогтвортой хөгжүүлэх чиглэлд цаашид хамтран ажиллахаар тогтлоо.
Эх сурвалж: ХХААХҮЯ
Тод мэдээ
Сайдын нэрэмжит “Грант” горилж буй бүтээлүүдийг танилцууллаа
Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамны Шинжлэх ухаан, технологийн салбар зөвлөл хуралдаж, Сайдын нэрэмжит “Грант” горилж ирүүлсэн бүтээлүүдтэй танилцлаа.
Сайдын нэрэмжит Грантыг тус салбар зөвлөлөөс 2014 онд санаачлан эхлүүлж, жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулж байна. Энэ удаагийн шалгаруулалтад салбарын эрдэмтэн судлаачид, үйлдвэрлэгчдээс
Целлюлолит, Цеопит бэлдмэл
Грийн бэлдмэл
Монбатацид биобэлдмэл
Улаанбаатар хотын цэцэрлэгийн хүүхдийн хоол, шим тэжээл-хоол үйлдвэрлэл, үйлчилгээний менежментийг сайжруулах нь
Орон нутгийн брэнд хөгжүүлэлт
Монгол авга брэнд бүтээгдэхүүн
Бортогонд модлог ургамлын үрийг тарих хагас автомат шугамын хийц, зохион бүтээлт зэрэг нийт 7 бүтээл ирүүлсэн юм.
Эх сурвалж: ХХААХҮЯ
Тод мэдээ
УИХ: Монгол Улсын Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулж, баталлаа
Улсын Их Хурлын чуулганы 2023 оны тавдугаар сарын 31-ний өдрийн нэгдсэн хуралдаанаар Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах өөрчлөлтийн төслийн гурав дахь хэлэлцүүлгийг хийлээ. Чуулганы хуралдаанд 68 гишүүн оролцож, 66 нь дэмжсэнээр 97 хувийн саналаар Үндсэн хуульд оруулах өөрчлөлтийн төсөл батлагдлаа.
Үндсэн хуулийн Хорин нэгдүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийг “Улсын Их Хурал нэг танхимтай, нэг зуун хорин зургаан гишүүнтэй байна. Улсын Их Хурлын сонгуулийг сонгуулийн холимог тогтолцоогоор явуулна. Улсын Их Хурлын далан найман гишүүнийг олныг төлөөлөх, дөчин найман гишүүнийг хувь тэнцүүлэн төлөөлөх аргаар сонгоно” хэмээн өөрчлөн найруулав.
Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах өөрчлөлтийг баталсантай холбоотойгоор Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар, энэхүү өөрчлөлт бол 2019 онд Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт өөрчлөлтийн үргэлжлэл гэдгийг онцлон тэмдэглэлээ. Тэрбээр, Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулсан өөрчлөлт олон үр дүн өгөх бөгөөд маргаашаас эхлээд түүхэн үүргээ гүйцэтгэж эхэлнэ гэж цохон дурдаад, тус өөрчлөлттэй холбоотойгоор Улсын Их Хурлын тухай, түүний чуулганы хуралдааны дэгийн тухай, улс төрийн намын, сонгуулийн тухай зэрэг олон хуульд шинэчлэлт, өөрчлөлт хийгдэнэ. Ингэж байж энэ өөрчлөлт цогц шинэчлэлт болж чадна гэлээ. Тэрбээр, өнөөдөр Монголын нийгэмд томоохон шилжилт хийгдэж байна гэж үзэх ёстой хэмээн Үндсэн хуульд оруулсан өөрчлөлтийн ач холбогдлыг дүгнэн хэлээд, ард түмэн өнгөрсөн 30 жилийн алдаанаасаа суралцсан, буруугаа илчилдэг, нийгмийн асуудлуудаа зоригтой хэлэлцэж шүүдэг, шударга бустай үл эвлэрдэг, илүү хэрсүүжсэн, илүү үнэн зөв, шударга ёсыг хүсэмжилж байгааг бид энэхүү Үндсэн хуульд оруулсан өөрчлөлтийн төслийг хэлэлцүүлэх үеэр харлаа. Нийгмийн эрмэлзэл, хүсэл зоригийг сонсож, түүний төлөө зүтгэх нь орчин үеийн төрийн хамгийн чухал үүрэг юм гэсэн юм.
Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар, төр иргэний итгэлцлийг холдуулж, парламентын нэр хүндэд зориуд зохион байгуулалттайгаар халдаж, парламентын ардчиллыг мохоож буй гадаад, дотоодын шунахай бүлэглэлүүдэд тэдний буруу булхайг илчилж байгаа явдал таалагдахгүй байгаа. Монголын төр тэрхүү шударга бусын хариуг өнөөдөр Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулсныхаа нэгэн адил шийдвэртэй үзүүлж, тод томруун харуулах ёстой гэлээ хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах газраас мэдээлэв.
Сэтгэгдэл