Тод индэр
Г.Занданшатар: Цагаан сараа КОВИД-ийн тархалтаас сайтар сэргийлсэн орчинд, гэр бүлийнхээ хүрээнд угтан тэмдэглэхийг хүсье
Монгол Улсын Их Хурлын 2021 оны Намрын ээлжит чуулган энэ сарын18-ны өдөр хуралдаж өндөрлөлөө. Ээлжит чуулганбг өндөрлүүлж УИХ-ын дарга Г.Занданшатарын хэлсэн үгийг толилуулъя.
Улсын Их Хурлын эрхэм гишүүд ээ,
Улсын Их Хурлын 2021 оны намрын ээлжит чуулган Үндсэн хуульд заасны дагуу ажлын 75 өдөр чуулж, Байнгын хороод 97 удаа, Дэд хороод 5 удаа, Түр хороод 9 удаа, нийт 111 удаа хуралдаж, 243 асуудал хэлэлцэж шийдвэрлэсэн дүнтэйгээр өндөрлөж байна.
Улсын Их Хурлын 2021 оны намрын ээлжит чуулган Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтийг амилуулах эрх зүйн хувьсгалыг хэрэгжүүлэх үйлсэд бас нэгэн чухал алхам хийж, анхдагч болон шинэчилсэн найруулга 16, өөрчлөлт оруулах тухай 234 хууль, олон улсын гэрээ, хэлэлцээр соёрхон батлах тухай хууль 5, хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай 6 хууль, Улсын Их Хурлын 39 тогтоолыг хэлэлцэж баталлаа. Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтийг амилуулах эрх зүйн хувьсгал амжилттай үргэлжилж байна.
Ардчилсан, шинэ Үндсэн хуулийн маань 30 жилийн ой хэдхэн хоногийн өмнө тохиолоо. Бид 30 жилийн ойн хүрээнд Үндсэн хуулиа сурталчлах ажлыг бүтэн жилийн хугацаанд зохион байгуулахаар төлөвлөж байна. Эрхэм гишүүдийг идэвхтэй оролцохыг хүсье. Чуулган завсарласан энэ үед ч гэсэн Үндсэн хуулиа сурталчлах, Үндсэн хуулийн 30 жилийн ойгоо тэмдэглэх ажил цаашид үргэлжилнэ гэж үзэж байна.
Монгол түмний сонгон авсан үндсэн хуульт ёс, парламентын ардчилсан засаглал зөв сонголт гэдэгт монголчууд бүрнээ итгэлтэй буйгаа дахин нотоллоо. Монголын ард түмний Үндсэн хуулиараа тунхаглаж, эргэлт буцалтгүй сонгосон парламентын засаглал, төрийн эрх мэдлийн хуваарилалт, харилцан хяналт тэнцлийн зарчим цаашид баттай хадгалагдах нь бидний сонгосон замын найдвартай хөтөч мөн гэдэгт эргэлзэхгүй байна.
Энэ сонголт хөгжил дэвшлийн, хүмүүнлэг, иргэний ардчилсан нийгмийн, монгол хүний сайн сайхан амьдралын төлөөх сонголт билээ. Энэ сонголт, түүний баталгаа нь Монгол Улсын ардчилсан, шинэ Үндсэн хууль юм.
Тиймээс Үндсэн хуулийнхаа үзэл санааг хэлбэрэлтгүй сахиж, зүйл, заалт бүрийг хуульчлан дагаж мөрдөх нь сонголтоо үр дүнд хүргэж, сонгодог ардчилсан парламентын тогтолцоо бүрдэх үндсэн нөхцөл болно.
Хууль тогтоох, хянан шалгах, төлөөллийн гээд үндсэн гурван чиг үүргээ хэрэгжүүлэхдээ бид гагцхүү Үндсэн хуулиа мөрдлөг болгож, түүний үзэл баримтлалаар зүг чигээ хийх учиртай. Засгийн газрыг тогтвортой ажиллуулж хууль биелүүлж хэрэгжүүлж ажиллахад саад болдоггүй байх, хууль тогтоох эрх мэдэлд хэн ч халддаггүй байх, шүүх эрх мэдэлд хэн ч нөлөөлдөггүй байх, зөвхөн хууль засагладаг байх эрх зүйт төр бүрдэж Үндсэн хуулийн хяналт-тэнцэл эрх мэдлийн хуваарилалт хангагдах ёстой.
Үндсэн хуулиа дээдлэн хүндэтгэх, зүйл, заалт нэг бүрийг мэдэж, ёсчлон сахидаг болох нь иргэн бүрийн үндсэн үүрэг билээ. Үүний тулд иргэддээ Үндсэн хуулийн боловсрол олгох ажлыг шат дараатай, зорилго чиглэлтэй хийх ёстой гэж үзэж байна. Ард түмний засаглах эрхийг хангаж, хууль тогтоох үйл ажиллагаанд иргэдийн оролцоог хангахад парламентын болон Үндсэн хуулийн боловсрол нэн чухал юм. Тиймээс Улсын Их Хурлын Тамгын газар Үндсэн хуулийн болон Парламентын боловсрол хөтөлбөрийг эхлүүлээд байна. Эхний ээлжинд 12-17 насны хүүхэд багачуудад зориулсан Үндсэн хууль, парламентат ёсны сургалтын гарын авлага, хөтөлбөр боловсруулаад хэрэгжүүлж байна.
Үндсэн хуулийн үзэл баримтлалыг гажуудалгүй хэрэгжүүлэхийн тулд улс төрийн намуудын үүрэг, оролцоог дээшлүүлж, хүлээх хариуцлагыг сайжруулах нь тулгамдсан асуудал мөн.
Намрын чуулганаар хэлэлцэн баталсан хууль тогтоомж, бодлого шийдвэрээс дараах 5 багц асуудлыг онцолж байна.
Нэгдүгээрт, Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай анхдагч хуулийг баталж, парламентын хөгжлийн шинэ үе шатыг эхлүүллээ.
Хууль батлах нэг хэрэг, харин хуулийг хэрэгжүүлэхдээ түүний агуулга, зарчимд яв цав нийцүүлж аливаа гажуудал гаргахгүй байх нь түүнээс ч чухал байна.
Монгол Улсын Үндсэн хууль хэрэгжсэн 30 жилийн замналаас үзэхэд хуулийн хэрэгжилт хангалтгүй, хууль хоорондын уялдаа холбоо алдагдах, давхцал хийдэл, зөрчил гарах явдал түгээмэл байж иржээ. Саяхан баталсан Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хууль энэ асуудлыг шийдэх нэг чухал алхам болно гэдэгт итгэлтэй байна.
Хяналт, сонсгол, мэдээлэл судалгаа хийснээр хууль тогтоомжийн зөрчил, хуулийн хийдэл гарч байгаа эсэхийг илрүүлэн мэдэх, хууль тогтоомжийг системчлэх асуудалд шинжлэх ухааны судалгааны үндсэн дээр хандах боломж бүрдэх юм.
Хууль тогтоох байгууллагын баталсан суурь хуулиудыг дагаж гарсан хуулиуд нь давхардалгүй, зөрчилгүй, хийдэлгүй байж чадвал эрх зүйн шинэтгэл үр дүнтэй хэрэгжих боломж бүрдэнэ. Ингэж байж эрх зүйн систем бүхэл тогтолцоо болно. Эргэх хандлагын хяналтыг Улсын Их Хурал хийж, хууль системтэй, зөв хэрэгжсэнээр эрх зүйт, авлигагүй, шударга төр төлөвших болно.
Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай хууль хэрэгжсэнээр баталсан хуулийнхаа хэрэгжилтэд бүрэн зураглал хийх бодит боломж бүрдэх юм.
Нөгөө талаас иргэний мэдэх эрх, төрийг удирдах үйл хэрэгт иргэдийн оролцоог хангах, улмаар төрийн албыг бүх шатанд хариуцлагажуулах хөшүүрэг болно гэж үзэж байна. Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын мөрөөр авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээг хуульд тусгайлан зааж өгсний ач холбогдол үүнд оршино.
Нийтийн ашиг сонирхлыг хөндсөн тодорхой асуудлаар Улсын Их Хурал Хянан шалгах түр хороо байгуулж, олон улсын парламентуудын үйл ажиллагаанд түгээмэл жишиг болсон хянан шалгах үйл ажиллагаа явуулж, хуульд заасны дагуу хянан шалгах сонсгол хийж холбогдох гэрч, албан тушаалтнаас мэдүүлэг авах, тусгай шинжээч, хянан шалгагч томилох зэргээр асуудлыг тал бүрээс нь шинжлэн судалж, бодит мэдээллийг ард түмэндээ ил болгох замаар Үндсэн хуулийн эрх мэдлийн хяналт-тэнцлийг хангах боломжийг бүрдүүлэх юм.
Хууль сайн хэрэгжихэд хувь хүний гүйцэтгэх үүрэг чухал. Ийм учраас зөв хүн олж нэр дэвшүүлж томилдог байх асуудал засаглалын амин чухал асуудал. Ийм учраас нэр дэвшигчийн сонсгол хийх зохицуулалтыг хуульчилсан. Улсын Их Хурлаар хэлэлцэн томилдог албан тушаалтнуудыг зөвхөн тухайн албан тушаалыг хаших мэдлэг, чадвар, ёс зүй, хуулийн шаардлагыг хангасан байх шаардлагад нийцүүлэн нэр дэвшүүлж, нийтийн сонсголоор томилох заалт энэ хуульд туссан. Ингэснээр албан тушаалтнуудыг ард түмний шүүлтүүрээр оруулж томилох боломж бүрдэж байгаа юм.
Энэ чуулганы хугацаанд Шүүхийн сахилгын хороо, Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн шүүгч бус гишүүдийг нээлттэй сонгон шалгаруулалтаар томилсон нь шүүхийн шинэчлэлийн үндсэн үзэл санаа амжилттай хэрэгжиж, шүүхийн бие даасан, шүүгчийн хараат бус байдал, сахилга хариуцлагын асуудал хэн нэгэн албан тушаалтнаас хамааралтай байдлыг халж, шүүхийн өөрийн оролцоо, удирдлагыг хангахад чухал алхам болсон гэж үзэж байна. Мөн цаашдаа, Монгол Улсын шүүхийн тухай хуулийг хэрэгжүүлэх ажлын хэсэг идэвхтэй ажиллаж, шүүхийн эдийн засгийн хараат бус байдлыг хангах, байр байшин төдийгүй байршлыг нь хараат бус байлгах нөхцөлийг бүрдүүлэх чиглэлээр идэвх санаачилгатай ажиллах шаардлагатай гэж үзэж байна. Чуулганы завсарлах хугацаанд ажлын хэсэг эдгээр асуудлуудад онцгой анхаарч ажиллах шаардлагатай.
Хоёрдугаарт, Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан иргэний мэдэх эрх, хувь хүний нууцыг хуулиар хамгаалах үндсэн эрхийг баталгаажуулж, Нийтийн мэдээллийн ил тод байдлын тухай, Хүний хувийн мэдээлэл хамгаалах тухай хуулийг баталлаа.
Засгийн газраас өргөн мэдүүлсэн эдгээр хууль нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Арван зургадугаар зүйлд заасан “төр, түүний байгууллагаас хууль ёсоор тусгайлан хамгаалбал зохих нууцад хамаарахгүй асуудлаар мэдээлэл хайх, хүлээн авах эрхтэй” гэсэн иргэний үндсэн эрхийг баталгаажуулж 5 төрлийн 68 мэдээллийг байнгын ил тод, нээлттэй байлгаж, ямагт шинэчилж байх үүргийг хуульчиллаа.
Төрийн байгууллагад байгаа ажлын сул орон тоог мэдэж, түүнд өрсөлдөх боломж нээлттэй болно. Түүнчлэн бүх төрлийн тендерийн мэдээлэл ил болж, тендерт шалгарсан болон шалгараагүй үндэслэл, шалтгаан нээлттэй байхаар заасан. Ингэснээр тендерийг “хуудуутай” явуулах нүх сүв хаагдана. Мөн хэний хүүхэд хаана, ямар зардлаар сурсан нь тодорхой болно. Барилга байгууламжийг ашиглалтад оруулахыг зөвшөөрсөн улсын комиссын дүгнэлт нээлттэй ил тод байхаар заалаа. Энэ мэтийн 68 мэдээлэл иргэний мэдэх эрхийн хүрээнд ил болсноор шударга ёс, хариуцлага бэхжиж, иргэний тэгш эрх хангагдана гэж үзэж байна.
Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан иргэний “халдашгүй, чөлөөтэй байх эрх”-ийг баталгаажуулж, хүний хувийн мэдээлэл гэж чухам юу вэ гэдгийг тогтоон тодорхойлж, түүнийг хамгаалах эрх зүйн үндсийг бүрдүүллээ.
Төрийн байгууллага, хуулийн этгээд нь мэдээлэл цуглуулж, боловсруулж, ашиглахдаа мэдээллийн эзний зөвшөөрлийг заавал авдаг, хэрхэн, юунд ашиглах зорилгоо заавал мэдэгддэг байхаас эхлээд мэдээллийг цуглуулах, ашиглах, устгах бүхий л үйл ажиллагааг тодорхой хуульчилсан. Тухайлбал, хүний биеийн давхцахгүй өгөгдөл болох хурууны хээг иргэний улсын бүртгэл хөтлөх, сонгогчийн бүртгэлийг хянах, цахим төхөөрөмж ашиглан санал хураалтад оролцохоос бусад ямар ч тохиолдолд ашиглахыг хориглосон.
Энэ ташрамд, сэтгүүлчдийн хэвлэн нийтлэх Үндсэн хуулиар олгосон эрхийг хангаж, сэтгүүлзүйн зорилгоор мэдээлэл цуглуулахад заавал мэдээллийн эзний зөвшөөрөл авах шаардлагагүй байхаар зохицуулсныг цохон тэмдэглэж хэлье.
Гуравдугаарт, Цахим гарын үсгийн тухай хуулийг 10 жилийн дараа шинэчилж, Кибер аюулгүй байдлын тухай, Виртуал хөрөнгийн үйлчилгээ үзүүлэгчийн тухай анхдагч хуулийг баталлаа.
Дижитал үндэстэн болох, цахим шилжилт хийж, төрийн байгууллагуудын хүнд суртлыг багасгахад Цахим гарын үсгийн тухай хууль чухал ач холбогдолтой гэж үзэж байна.
Өнгөрсөн 10 жилийн хугацаанд ердөө 30,399 иргэн, хуулийн этгээдэд тоон гарын үсэг олгосон нь үндсэндээ тендерт ороход л ашиглагдаж байсан байна. Тиймээс тоон гарын үсгийн хэрэглээг нэмэгдүүлэх, төрийн байгууллага, иргэд хоорондын өдөр тутмын үйл ажиллагаанд өргөн нэвтрүүлэх шаардлага бий болсныг харгалзан хуулийг шинэчлэв. Цаашид иргэд, хуулийн этгээд гэрээ хэлцэл хийхдээ, төрийн байгууллагад өргөдөл гомдлоо цахимаар гаргахдаа тоон гарын үсгээ ашиглах боломжийг энэ хуулиар нээж байна.
Сүүлийн 15 жил яригдаж байсан Кибер аюулгүй байдлын тухай анхдагч хуулийг баталлаа. Мэдээллийн аюулгүй байдал нь үндэсний аюулгүй байдлын нэг бүрэлдэхүүн мөн гэдгийг бид хуулиар хүлээн зөвшөөрсөн хэрнээ хууль эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх, кибер халдлага, зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх, илрүүлэх, таслан зогсоох, хариу арга хэмжээ авах үндэсний тогтолцоо одоо болтол бүрдээгүй байсан юм.
Хууль батлагдсанаар иргэн, хуулийн этгээд, төрийн байгууллагын кибер аюулгүй байдлыг хангах талаарх эрх, үүрэг нь тодорхой болж, кибер аюулгүй байдлыг хангах үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх, эрсдэлийн үнэлгээ, мэдээллийн аюулгүй байдалд хяналт тавих, нэгдсэн удирдлага, зохион байгуулалтаар хангах боломж бүрдлээ.
Дөрөвдүгээрт, Монгол Улсын Засгийн газраас өргөн мэдүүлсэн “Шинэ сэргэлтийн бодлого”, Монгол Улсын 2022 оны төсвийн тухай хуулиудыг энэ чуулганаар хэлэлцэн баталлаа.
Шинэ сэргэлтийн бодлого нь эдийн засгийн хараат бус, бие даасан байдлыг бэхжүүлэх, коронавируст цар тахлын эдийн засагт үзүүлэх сөрөг нөлөөллийг бууруулах, хөгжлийг хязгаарлагч хүчин зүйлийг цаг алдалгүй шийдвэрлэж, “Алсын хараа 2050” Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлогыг үр дүнтэй хэрэгжүүлэх суурь нөхцөлийг бүрдүүлэх ач холбогдолтой юм.
Бодлогод тусгасан 6 бүлэгт хамаарах 29 зорилтыг хэрэгжүүлснээр боомтын, эрчим хүчний, аж үйлдвэржилтийн, хот хөдөөгийн, ногоон хөгжлийн болон төрийн бүтээмжийн хүрээнд сэргэлт бий болно. Урт хугацаанд эдийн засгийн өсөлт дунджаар 6 хувьд хадгалагдаж, нэг хүнд ногдох үндэсний орлого 2 дахин нэмэгдэж, ажиллах хүчний оролцооны түвшин 65 хувьд хүрэх ба боомтын хүчин чадлыг 3 дахин нэмэгдүүлж, эрчим хүчний эх үүсвэрийг 2 дахин өсгөнө гэсэн хүлээлттэй байгаа юм.
Ковид-19 цар тахлын дараах үеийн улс орны эдийн засгийг сэргээх, улс орноо эрчимт хөгжлийн замд шилжүүлэх томоохон зорилтыг хэрэгжүүлэхэд 2022 оны улсын төсөв чиглэгдсэн.
Энэ онд дотоодын эдийн засгийг 3 дахин тэлэх томоохон төслүүдийг дэмжих, ажлын байрыг нэмэгдүүлэх, төрийн үйлчилгээний чанар хүртээмжийг сайжруулах нь зангилаа асуудал байх болно.
Тавдугаарт, 2022 он бол Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт заасан зорилтуудаа хэрэгжүүлэх хамгийн чухал цаг хугацаа юм. Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийг хэрэгжүүлэх хүрээнд хийх эрх зүйн шинэтгэлд ч шинэ он чухал байр суурь эзэлнэ.
Иймд эдийн засаг, нийгэм, эрх зүйн шинэтгэлийн хүрээнд тавьсан зорилтуудаа хэрэгжүүлэхэд Улсын Их Хурал, Засгийн газар онцгой анхаарч, нэг зүгт, нэг байр сууринаас, идэвх санаачилгатай хандах зүй ёсны шаардлага тулгарч байна. Гадаад, дотоодын төдийгүй цар тахлын нөхцөл байдлаас шалтгаалан үнийн өсөлт суурь шинжтэй болсноор дэлхийн олон оронд хямралын байдал үүсгэж байна. Ийм хүнд цаг үед Улсын Их Хурал, Засгийн газар нягт хамтран ажиллаж, хүндрэлийг даван туулахын төлөө, иргэдийнхээ орлого, амьжиргааг хамгаалах, тэтгэвэр тэтгэмжийг боломжит түвшинд нэмэгдүүлэх чиглэлээр судалгаа хийж ажиллаж байна.
Эхний ээлжинд Ирээдүйн өв сангийн хуулиа Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн үзэл санааны дагуу Баялгийн сангийн тухай болон Эрдэс баялгийн салбарын ил тод байдлын тухай хуулийн төслүүдийн хамт яаралтай өргөн мэдүүлж хэлэлцүүлэх шаардлагатай байна. Ашигт малтмалын тухай хуулийн дагуу стратегийн орд газруудын 10 хувийг ард иргэддээ эзэмшүүлэх хуулийн заалтыг хэрэгжүүлэхээс эхлээд байгалийн баялагийн үр өгөөжийг ард иргэдэд хүртээмжтэй болгоход чиглэсэн бодлого арга хэмжээг боловсруулж ажиллах шаардлагатай байна.
Ашигт малтмалын тухай, Байгаль орчныг хамгаалах тухай, Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хуулиудыг шинэчлэх ажлууд хүлээгдэж байна. Эдгээр хуулийг хаврын ээлжит чуулган эхлэхээс өмнө Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэх зайлшгүй шаардлагатай.
Түүнчлэн Улс төрийн намын тухай болон Улс төрийн намын санхүүжилтийн тухай хуулийн төслийг эхний хагас жилд багтаан өргөн мэдүүлэх чиглэлээр хууль санаачлагчид идэвхтэй ажиллах хэрэгтэй байна.
Улсын Их Хурлын Байнгын болон Дэд хороод чуулганы завсарлагааны үед хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөө гарган ажиллавал зохино. Энэ ажилд Улсын Их Хурлын Тамгын газар зохион байгуулалт, бүх талын дэмжлэг үзүүлж ажиллах нь зүйтэй. Нийгмийн даатгалын багц хуулийн төсөл болон боловсролын багц хуулийн төсөл зэрэг Улсын Их Хурлын хэлэлцүүлгийн шатанд байгаа хуулийн төслүүдээр холбогдох ажлын хэсгүүд, Байнгын хороо чуулганы завсарлагааны үед төрөлжсөн хэлэлцүүлгүүд зохион байгуулж, сайтар хэлэлцэн ирэх хаврын чуулганаар батлуулахад бэлтгэх хэрэгтэй. Үүнд, сонгодог парламентын засаглалаа төлөвшүүлэх, төрийн эрх мэдлийн хяналт-тэнцлийг хангахад чиглэсэн хуулиудыг боловсруулж, хэлэлцүүлэх ажил ч мөн хамаарна.
Шинээр батлан гаргаж байгаа болон дагаж мөрдөж байгаа хуулиудад хүний эрхийг хязгаарласан, дордуулсан заалт байж хэрхэвч таарахгүй гэдгийг давтаж хэлье. Хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа хуулиудад буй хүний эрхийг хязгаарласан заалтуудыг засаж өөрчлөх ажил 2022 оны хаврын ээлжит чуулганаас эхлэх тул бэлтгэлийг нь завсарлагын хугацаанд хийж амжуулбал зохино. Энэ ажил холбогдох Байнгын болон Дэд хороо, Улсын Их Хурлын Тамгын газар, Хүний эрхийн үндэсний комисст хамаарна.
Манай улсын эдийн засгийн өсөлт хүлээгдэж байгаа гүйцэтгэлээр 3.6 хувьтай гарах төлөвтэй байна. Хил, гааль тээвэр ложистикийн асуудлыг шуурхай, зөв зохицуулах нь улс орны эдийн засаг, нийгмийн болон мөнгө санхүүгийн бүхий л хүрээний асуудлыг шийдвэрлэх гол зангилаа болж байна.
Мөн банк, санхүүгийн салбарын шинэчлэлийг гүнзгийрүүлж, инфляцыг эхний ээлжинд тогтворжуулах, цаашдаа бууруулах, тэтгэвэр, тэтгэмжийг инфляцтай уялдуулах, үнийн хөөрөгдлийг онцгой анхаарах шаардлага зүй ёсоор гарч байна.
Улсын Их Хурлын эрхэм гишүүд ээ,
Та бүхэндээ болон Монголынхоо нийт ард түмэнд сайн сайхныг ерөөж, удахгүй тохиох үндэсний уламжлалт баяр Цагаан сараа КОВИД-ийн тархалтаас сайтар сэргийлсэн орчинд, гэр бүлийнхээ хүрээнд угтан тэмдэглэхийг хүсье.
Монгол Улсын Их Хурлын 2021 оны намрын ээлжит чуулган завсарласныг мэдэгдье.
Тод индэр
Д.Сумъяабазар: Нийслэлд спорт цогцолбор байгуулах ажлыг үе шаттайгаар хийж байна
Урин дулааны улирал эхэлж, иргэд алхах, гүйх гэх мэт дасгал хөдөлгөөн хийх нь эрчимжиж байгааг та бүхэн анзаарч буй биз ээ. Тэгвэл иргэдийн энэ идэвх оролцоог үндэслэж, олон нийтийг дасгал хөдөлгөөнд уриалсан спортын өдөрлөгүүдийг нийслэл хотод олноор зохион байгуулж байна.
Нийтийн биеийн тамирыг хөгжүүлэх энэ бодлого иргэдийн дунд үгүйлэгдэж байсан чухал бодлого. Яагаад гэвэл манай улсын 15-59 насны иргэдийн 22 хувь нь хөдөлгөөний хомсдолтой, энэ насны иргэдийн 48.2 хувь нь дасгал хөдөлгөөн огт хийдэггүй гэдгийг Халдварт бус өвчин, осол гэмтлийн шалтгаан, эрсдэлт хүчин зүйлсийг тогтоох үндэсний дөрөвдүгээр судалгаагаар тогтоосон байдаг. Эрүүл амьдралын хамгийн эхний алхам бол дасгал хөдөлгөөн юм.
...Дэлхийн хүн амын нийт нас баралтын шалтгааны зургаан хувь нь хөдөлгөөний хомсдолоос үүдэлтэй нас баралт байна гэдгийг судалгаагаар тогтоожээ. Хөдөлгөөний идэвхгүй байдал нь:
-Зүрх судасны өвчин
-Чихрийн шижин
-Хавдар
-Таргалалт зэрэг халдварт бус өвчнийг нэмэгдүүлж, дэлхий дахинаа жилд дунджаар 3-4 сая хүн хөдөлгөөний дутагдлаас үүдэлтэй өвчлөлөөр нас барж байна.
Иргэдийн дунд спортлог амьдралыг бий болгоход орчин хамгийн чухал. Тиймээс ч нийтийн эдэлбэр газарт зөвшөөрөлгүй барьсан байгууламжуудыг буулгаж, ногоон байгууламж бүхий амралт, чөлөөт цагаа өнгөрүүлэх орчин болгон тохижуулж байна. Мөн дүүрэг бүрд спорт цогцолбор барихаар төлөвлөж буй. Эхний спорт цогцолбор Чингэлтэй дүүрэгт ашиглалтад орсон. Цаашид дүүрэг бүрд спорт цогцолбор, иргэдийн чөлөөт цагаа өнгөрүүлэх орчин нөхцөлийг бүрдүүлсэн цэцэрлэгт хүрээлэн бий болгохоор зорьж байна.
Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазар энэ тухайд:
-Монгол Улсын Засгийн газар, Ерөнхий сайдын зүгээс “Илүүдэлгүй жингүй эртэч Монгол” уриалгыг гаргаж, аян зохион байгуулах бодлого гаргаж, улс орон даяар хэрэгжүүлж байгаа. Өглөөний дасгал хөдөлгөөн гэдэг бол хүний биеийг цовоо, сэргэлэн, эрч хүчтэй байлгадаг онцлогтой. Эртэч байхын тулд байгалийн хуулиа дагаж, 23:00 цаг гэхэд унтсан байх шаардлагатай. 23:00 цагт унтсан хүн бол өглөөний 06:00 цагт цовоо сэргэлэн сэрнэ шүү дээ. Ер нь өвчлөлийн суурь шалтгаан бол дархлаа алдагдах. Дархлааг сайжруулахын тулд эрт унтаж, эрт босож, дасгал хөдөлгөөн хийх аваас аливаа өвчлөлөөр өвдөхгүй байх магадлал 50 хувь гэж хардаг. Эрүүл байх үедээ өөрийгөө хамгаалах нь нэн чухал.
Нийтийн биеийн тамир сууриасаа зөв хөгжих ёстой. Бүх нийтийн оролцоог хангаж, зориулалтын төхөөрөмж бүхий талбай, ногоон байгууламж, цэцэрлэгт хүрээлэнг олноор нь бий болгох ёстой. Энэ чиглэлд төр засгийн зүгээс бодит хөрөнгө оруулж, ард иргэдийнхээ хүсэл эрмэлзлийг өдөөх ёстой. Нийслэлд спорт цогцолбор байгуулах ажлыг үе шаттайгаар хэрэгжүүлж байгаа. Хүүхэд, залуучуудыг спортын суурьтай болгох, нийтийн биеийн тамираар хичээллэхийн давуу тал, илүүдэл жингийн уршгийг таниулсан, соён гэгээрүүлсэн ажлуудыг ч мөн орхигдуулж болохгүй. Иргэдийг мэдээллээр хангах нь мөн чухал. Сагс, хөл бөмбөгийн спортыг эрчимтэй хөгжүүлэх нь зөв юм. Хөл бөмбөг бол багийн спортын хаан. Тиймээс саяхан Сүхбаатарын талбайд хөл бөмбөгийн талбай заслаа. Ер нь бол Сүхбаатарын талбай хүүхэд, залуус цугласан, чуулсан ийм л орчин байх ёстой. Нийтийн биеийн тамираас салаалсан спортын олон төрлийг нийслэлчүүдийнхээ сонирхолд нийцүүлэн зохион байгуулах болно.
-Орчныг нь бүрдүүлээд өгчихвөл спортоор хичээллэх хүсэлтэй иргэд олон болсон байна. Та энэ чиглэлээр дүүргийн Засаг дарга нарт ямар үүрэг чиглэл өгч байгаа вэ?
-Зөвшөөрөлгүй барьсан гарааш болон байгууламжуудыг буулган, ногоон байгууламж, иргэдэд ээлтэй орчин бүрдүүлэхэд онцгой анхаарч байгаа. Дүүрэг болгон спорт цогцолбортой болохын дээр хөл бөмбөгийн ордон, 3х3 сагсан бөмбөгийн талбай гэхчлэн нийт 160 орчим том, жижиг спорт талбайтай болгохоор зорьж байна. Эдгээрийн 50 хувийг энэ жилдээ хийж хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн. Өмнөх талбайг тохижуулах, шинээр байгуулах гэх мэт ажлуудад нийтдээ 8 тэрбум орчим төгрөг шаардлагатай. Энэ жил төсөвт өртгийн тал орчим хувийг гаргаж, дүүрэг болгон 3х3 сагсан бөмбөгийн талбай байгуулна. 160 талбайгаас 160 баг гарна. Ирэх 2023 оны сагсан бөмбөгийн тэмцээнд тэр хэмжээний баг бэлтгэгдэн өрсөлдөнө гэсэн хүлээлт үүсэж байгаа юм.
-Энэ долоо хоногт Улаанбаатар марафон олон улсын гүйлтийн тэмцээн болно. Энэ мэт нийтийг хамарсан олон сайхан тэмцээн уралдаан болоосой гэж хүсэж байна?
-Тэгэлгүй яах вэ. Нийт улаанбаатарчуудын хүсэлт ийм. Спортын тэмцээн уралдаанаас гадна соёл урлагийн арга хэмжээнүүд ч маш олон байгаа. Монгол-Япон, Монгол-Унгарын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны ойд зориулсан соёл, урлагийн тоглолтуудыг нэрлэх байна. “Талын салхи” мотоциклчдийн уралдаан, Даншиг наадам гээд нийтэд зориулсан олон талт арга хэмжээг зохион байгуулахаар бэлдэж байгаа. Жудо бөхийн “Их дуулга” олимпын эрх авах тэмцээн Улаанбаатараас эхэлнэ. Тоочвол маш олон спорт, урлагийн арга хэмжээ бий. Улаанбаатар залуусын хот. Тиймээс спортод элэгтэй хот байх ёстой. Хүүхдийн паркаа гоё болгоно хэмээлээ.
ИРГЭД БИЕ БЯЛДРАА ЧИЙРЭГЖҮҮЛЖ, ЭРҮҮЛ МЭНДЭЭ ХАМГААЛАХ ДАДАЛД СУУЖ БАЙНА
Энэ жил нийслэлийн төв талбайд Нийслэлийн Засаг даргын нэрэмжит 3х3 сагсан бөмбөгийн тэмцээн, UB cup буюу Улаанбаатар хотын аварга шалгаруулах хөл бөмбөгийн тэмцээн, Улаанбаатар марафон олон улсын гүйлтийн тэмцээн гэхчлэн спортын олон тэмцээн, уралдааныг зохион байгуулж байгаа билээ. Энэ нь Улаанбаатар хотын хэмжээнд нийтийн биеийн тамирыг хөгжүүлж буй төдийгүй спортоор дамжуулан ард иргэдээ эрүүл амьдралын хэв маягт уриалж байгаа хэлбэр юм. Энэ тухайд Нийслэлийн Засаг даргын Нийгмийн хөгжил, боловсрол, эрүүл мэндийн асуудал хариуцсан орлогч З.Төмөртөмөө сэтгэгдлээ хуваалцлаа.
-Өнгөрсөн хоёр жилд цар тахлын улмаас спорт өдөрлөг, уралдаан тэмцээн хаалттай байсан. Энэ жилээс уламжлалт тэмцээн уралдаан, шинэлэг зүйлсийг сэргээж байна. Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын хорооноос л гэхэд Улаанбаатар хотын лиг сагсан бөмбөгийн тэмцээнийг уламжлал ёсоор зохион байгуулж, нийслэлийн 190 сургуулийн 10 мянга гаруй хүүхэд оролцлоо. Мөн Улаанбаатар хотын волейболын тэмцээн, цэцэрлэгийн багачуудын дунд уран гимнастикийн тэмцээн, бүх дүүргийг хамарсан ахмад настнуудын сагс, волейболын тэмцээнийг зохион байгуулсан. Хөл бөмбөгийн нөхөрсөг тэмцээн боллоо. Өнгөрсөн сард чөлөөт бөхийн Азийн аварга шалгаруулах тэмцээн Улаанбаатар хотноо болсон. Ирэх зургаадугаар сард жудо бөхийн тэмцээн уралдаан болно. 3х3 сагсан бөмбөгийн тоглолт зургаадугаар сарын 1 хүртэл үргэлжилнэ. Тун удахгүй бүх нийтийг хамарсан Улаанбаатар марафон болно. Улаанбаатар марафонд оролцогчдын тоо жилээс жилд нэмэгдэж байгаа.
Ер нь анзаараад байхад иргэд эрүүл, зөв амьдралын хэв маягт хэдийнээ шилжсэн. Энэ хэрээр спорт заал, спорт цогцолбор, төвүүдийн хэрэгцээ Улаанбаатар хотод улам бүр нэмэгдсээр байна. Саяхан Чингэлтэй дүүрэгт спорт цогцолборыг нээлээ. Баянгол дүүрэгт удахгүй ашиглалтад орно. Дүүрэг бүр спорт цогцолбортой болчихвол иргэд бие бялдраа чийрэгжүүлж, эрүүл мэндээ хамгаалах дадалд суралцаж, олонход нь ийм дадал суусан байна гэлээ.
“СПОРТ ХҮНИЙГ ЭРҮҮЛ БАЙЛГАХААС ГАДНА ГОЁ ХАРАГДУУЛДАГ”
Иргэд нийтийг хамарсан биеийн тамир, спортыг хөгжүүлэхийн ач холбогдлын талаар ийн өгүүлсэн юм.
-Сүүлийн үед л манайд нийтийн биеийн тамир хоцрогдоод байгаа болохоос хамгийн чухал зүйл. Гадаад орнууд, тэр дундаа Европт нас, хүйс харгалзахгүйгээр сагс, хөл бөмбөгийн талбайд өнждөг.
-Спорт амьдралын нэг хэв маяг шүү дээ. Хүнийг эрүүл байлгахаас гадна гоё харагдуулдаг.
-Хүмүүс фэйсбүүкт хүртэл нэгдээд баг болоод ууланд алхаж, спортоор хичээллэж байгаа. Үүнийг маш их дэмждэг. Хөдөлгөөн байхгүй бол амьдрал байхгүй.
-Талбай их гаргаж өгөх хэрэгтэй байгаа. Гэр хорооллуудад хөл бөмбөг, сагсны талбай байгуулж өгөөсэй гэж хүсэж байна...
Улс орон даяар “Илүүдэл жингүй эртэч Монгол” аян өрнөж байгаа. Аяны хүрээнд хоёрдугаар сараас зургаадугаар сарыг хүртэлх хугацаанд 21 аймаг, нийслэлийн есөн дүүргийн хэмжээний спорт заалууд өглөөний 06:30-07:30 цагт үнэ төлбөргүйгээр иргэдэд үйлчилж байна. Цаашид энэ мэтчилэн иргэдийг спортлог амьдралд уриалсан олон ажлыг хийж хэрэгжүүлэхээр хотын удирдлагын баг зориод байгаа юм. Түүнчлэн иргэд өөрсдөө эрүүл амьдралын хэв маягийг чухалчилж, дадал болгохыг хичээж байна. Адаглаад л амралтын өдрүүдээр ууланд алхах, гүйх, дугуй унах гэх мэтээр спортоор хичээллэхийг чухалчилдаг болжээ. Тиймээс ч дүүрэг бүрд уулын аяллын маршрут гаргаж, спорт талбайнуудыг бий болгож байгааг энэ удаа онцоллоо. “Иргэн төвтэй Улаанбаатар”-ын нэгэн хэсэг нь нийтийн биеийн тамирыг хөгжүүлэх ажил юм.
Тод индэр
Шадар сайд С.Амарсайхан 11-11 төвд ажиллаж, иргэдийн санал хүсэлт, гомдлыг сонслоо
Монгол Улсын Шадар сайд С.Амарсайхан өнөөдөр Ерөнхий сайдын ажлын албаны дэргэдэх Иргэд, олон нийттэй харилцах 11-11 төвд ажиллан иргэдтэй уулзаж, тулгамдсан асуудлыг сонсон хариулт, мэдээлэл өглөө.
11-11 төвд өдөрт 500 орчим өргөдөл, гомдол, санал ирдэг бөгөөд өнөөдөр Шадар сайд С.Амарсайхантай биечлэн уулзаж, тулгамдаад буй асуудлаа шийдвэрлүүлэхээр Орхон, Булган аймаг зэрэг хөдөө орон нутаг, алслагдсан дүүргүүдээс ч иргэд олноор ирсэн байв.
Иргэд энэ үеэр:
- эрүүл мэнд,
- нийгэм,
- эдийн засгийн асуудлуудыг хөндөж,
- эм эмийн хэрэгслийн хангамж, нөөц
- Ипотекийн зээлийн хүүг бууруулах,
- хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн тэгш оролцоог хангах,
- Улаанбаатар хотын газрын асуудал,
- барилгын чанар аюулгүй байдал,
- улсын комисст ажилладаг төрийн албаныхны хүнд суртал,
- авлига, хээл хахууль
- үнийн өсөлт зэрэг олон асуудлаар асууж, тодруулж байлаа.
Шадар сайд болон Шадар сайдын эрхлэх асуудлын хүрээний агентлагууд болох МХЕГ, ОБЕГ, ШӨХТГ, Стандарт хэмжил зүйн газар, Үндэсний хэмжил зүйн төвийн удирдлагууд тухайлсан асуудлаар хариулт өгч, зарим асуудлыг газар дээр нь шийдвэрлэж, заримыг нь холбогдох газраар шийдвэрлүүлэх хугацаат үүрэг даалгавар өглөө.
Шадар сайд С.Амарсайхан "Засгийн газар, Ерөнхий сайдын зүгээс иргэд олон нийтийн өмнө тулгамдсан асуудлыг нээлттэй сонсож, шуурхай шийдвэрлэх хүрээнд Засгийн газрын гишүүдийг 11-11 төвд ажиллуулж байгаа. Зүгээр нэг сонсоод өнгөрөх бус, иргэдэд тулгамдсан асуудлыг аль болохоор богино хугацаанд шийдэхийн төлөө холбогдох бүх шатанд нь хандаж шийдвэрлүүлэх, шийдсэн эсэх мэдээллээ эргээд 11-11 төвөөр болон холбогдох төрийн байгууллагаар дамжуулан нээлттэй мэдээлэх болно. 16 жилийн турш газрын асуудлаа шийдүүлж чадахгүй, цөхрөнгөө барсан иргэд ч өнөөдөр ирж уулзаж байна.
Төрийн бүтээмжийн сэргэлтийн хүрээнд иргэнээ сонсдог, нээлттэй засаглалыг ард түмэн хүсэж байна. Эргэж хараад умартдаг бус, нэг ч гэсэн асуудлыг нь шийдэхийн төлөө эцсээ хүртэл явах хэрэгтэй. Хэмнэлтийн горимын бодлогыг манай агентлагууд сайтар дэмжин хэрэгжүүлж байгаа шиг энэ тал дээр ч манлайлж ажиллах ёстой" хэмээн энэ үеэр онцолж хэлсэн юм гэж Шадар сайдын ажлын албанаас мэдээллээ.
Тод индэр
Х.Гантулга: 2017 онтой харьцуулахад нийтийн тээврийн орлого 60 гаруй хувиар буурсан
Нийтийн тээврийн үйл ажиллагааг сайжруулах, зөвлөмж боловсруулах зорилгоор Ажлын хэсэг гарч, холбогдох байгууллагуудад шалгалт хийсэн. Энэ үеэр "Улаанбаатар смарт карт" ХХК-иас илэрсэн зөрчлийн талаар НЗДТГ-ын Хяналт-шинжилгээ, үнэлгээний хэлтсийн дарга Х.Гантулгаас тодрууллаа.
-“Улаанбаатар смарт карт” ХХК-д хэзээ шалгалт хийсэн бэ. Энэхүү шалгалтын зорилго нь юу байсан бэ?
-Нийслэлийн нийтийн тээврийн үйл ажиллагааны оролцогч байгууллагуудын үйлчилгээг сайжруулах, санал дүгнэлт боловсруулах чиг үүрэгтэй Ажлын хэсгийг Нийслэлийн Засаг даргын 2021 оны А/836 дугаар захирамжаар байгуулсан. Өөрөөр хэлбэл, нийтийн тээврийн байгууллагуудад үйл ажиллагааг сайжруулах чиглэлээр ажилласан гэсэн үг. Зөвхөн “Улаанбаатар смарт карт” ХХК-д шалгалт хийгээгүй. Энэ Ажлын хэсгийг миний бие ахалж, шалгалт гэхээс илүүтэй нийтийн тээврийн үйл ажиллагааг сайжруулах чиглэлээр нийслэлийн удирдлагад танилцуулах чиг үүрэгтэй ажилласан.
-Ажлын хэсэг ажиллахад нийтлэг ямар зөрчлүүд илэрсэн бэ?
-“Улаанбаатар смарт карт” ХХК-тай Нийслэлийн Нийтийн тээврийн газар “Дата-Карт” консорциум компанитай Улаанбаатар хотын захиргаа тус тус байгуулсан хоёр гэрээ бий. Эдгээр гэрээний дагуу Улаанбаатар хотын нийтийн тээврийн удирдлага, төлбөрийг цахим мэдээллийн системд нэвтрүүлэх гэрээг “Улаанбаатар смарт карт” ХХК-тай байгуулсан. Гэрээ байгуулснаас хойш 4.8 жилийн хугацаанд тухайн систем бүрэн нэвтрээд дуусах учиртай юм. Гэтэл тухайн гэрээ одоог хүртэл бүрэн хэрэгжиж дуусаагүй. Компаниас хийх ёстой хөрөнгө оруулалтын ажлуудыг бүрэн хийгээгүй, мэдээлэл технологийн системийг дуусгаж, захиалагч талд хүлээлгэж өгөөгүй. Энэ нь “Улаанбаатар смарт карт” ХХК-иас шалтгаалж байгаа юм.
-“Улаанбаатар смарт карт” ХХК гэрээний дагуу ямар үүрэг хүлээсэн бэ. Мөн гэрээнд ямар үүргүүдийг биелүүлээгүй вэ?
-GPS төхөөрөмж ашиглан Улаанбаатар хотын нийтийн тээврийн өгөгдлийг бий болгон, системийг хөгжүүлж, ойлгомжтой, хүртээмжтэй, түргэн шуурхай болгох, орлогоороо зарлагаа санхүүжүүлэхийн тулд энэ гэрээг байгуулсан. Ийм боловч өнөөдрийн байдлаар гэрээ дуусаагүй байна. Тухайлбал, автобус баазын систем 509.6 мянган ам.долларын, карт үйлдвэрлэх тоног төхөөрөмж 940 мянган ам.долларын, сүлжээ холболтын зардал 300 мянган ам.долларын, автобусны буудлын мэдээллийн самбарын зардал 1,000.0 мянган ам долларын, нийт 2,749.6 мянган ам.долларын ажлууд хийгдээгүй. Замын хөдөлгөөний нөхцөл байдлын мэдээллийг жолоочид анхааруулах систем, GPS мэдээллээ ашигладаг систем зэрэг зарим ажил хийгдээгүй. Мөн зарим системийг хөгжүүлсэн боловч захиалагч байгууллагын шаардлагад нийцээгүй ажлууд байна.
Автобусанд байршуулсан карт уншигчууд шаардлага хангахгүй, зөвхөн тухайн компанийн гаргасан картыг уншиж байгаа. Саяхан “Голомт” банкны картыг уншдаг боллоо. Үүнтэй холбоотой нийтийн тээврийн орлого буурч байна. Иргэдийн картаа цэнэглэх боломж хангалтгүй байна. Банкны аппликэйшнээр цэнэглэдэг систем мөн саяхан нэвтэрлээ. Карт уншигч хуучирсан, цэнэглэх цэгүүд ашиглалтад бүрэн ороогүй, ТҮЦ болон дэлгүүрүүдээр карт цэнэглэж байна.
-Смарт карт нэвтрэхээс өмнө нийтийн тээврийн орлого ямар байсан бэ. Тус систем нэвтэрснээр ямар өөрчлөлт гарсан бэ?
-Систем нэвтэрсэн 2015 онд нийтийн тээврийн орлого 48 тэрбум 766 сая төгрөг байсан. Харин 2016 онд 45 тэрбум, 2017 онд хамгийн өндөр буюу 50 тэрбум төгрөг байна. 2017 онд зөвхөн картаар үйлчлүүлдэг болсноос хойш нийтийн тээврийн орлого буурсан. Тодруулбал, 2021 оны дүнгээр нийслэлийн нийтийн тээврийн орлого 21 тэрбум байна. Энэ нь 2017 онтой харьцуулахад 60 гаруй хувиар буурсан дүн. Нийслэлийн төсвөөс гаргадаг орлого, зарлагын зөрүү санхүүжилт бий. 2015 онд 21 тэрбумын орлого, зарлагын санхүүжилт өгч байсан. Гэтэл өнгөрсөн оны дүнгээр 105 тэрбумыг өгсөн. Орлогоо төвлөрүүлж чадахгүй байгаа учир орлого, зарлагын санхүүжилт өссөн. Бид өөрийгөө санхүүжүүлээд явдаг, хүртээмжтэй нийтийн тээврийн үйлчилгээг нэвтрүүлэхээр тухайн байгууллагатай гэрээ байгуулсан. Гэтэл энэ ажил хэрэгжихгүй, нийтийн тээврийн салбар уналтын байдалтай байна.
-Систем хөгжүүлэлтийн талаар мэдээлэл өгөхгүй юү?
-Систем хөгжүүлэлтийг БНСУ-д хийж байна. Систем хөгжүүлэх талаар Нийслэлийн нийтийн тээврийн газраас шаардлага тавихаар “Бид Солонгос тал руу мэдэгдэж зөвшөөрөл авч, хэрэгжүүлнэ” гэсэн хариу өгдөг. Систем хөгжүүлэлтэд тус компаниас 8.6 тэрбум төгрөг зарцуулсан.
-Смарт карт цэнэглэх 1100 цэг ажиллаж байна гэсэн. Эдгээр цэг бүрэн ажиллаж чадаж байна уу. Энэ нь нийтийн тээврийн орлогод нөлөөлж байгаа юу?
-Карт цэнэглэдэг зориулалтын цэг маш цөөхөн бий. Дэлгүүр, үйлчилгээний байгууллагуудад цэг нээсэн боловч цаг хугацаандаа ажиллахгүй байна. Мөн картын ашиглалттай холбоотой мэдээллүүд дутмаг. Тухайлбал, иргэдийн гээсэн картаас шалтгаалан, картын дансанд захиран зарцуулж болохгүй гацсан 1.3 тэрбум төгрөг байна. Карт ашиглалт, цэнэглэлттэй холбоотой асуудлыг ухаалаг цахим төлбөрийн системд нэвтрүүлэх төсөл хэрэгжих ёстой байсан боловч бүрэн хэрэгжээгүй. Энэ нь нийтийн тээврийн орлого тасалдах шалтгаан болж байна. Энэ тал дээр зоригтой шийдэл гаргаж, 4.8 жилийн хугацаанд системийг бүрэн нэвтрүүлж, захиалагч байгууллагад хүлээлгэж өгөх ёстой. Одоо системээ нэг бол хүлээлгэж өгөх, эсвэл гэрээг нь цуцлах шийдэл байна. Ажлын хэсэг байгууллагуудын үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийж, үүний дүнд гэрээг цуцлах санал гаргаагүй. Тухайн компани зөвхөн 2015 онд ашигтай ажилласан гэж тайлагнасан. 2021 онд 5.8 тэрбумын алдагдалтай ажилласан тооцоог гаргасан. Иргэд нийтийн тээврийн үйлчилгээг хүртээмжтэй авч чадахгүй байна. Мөн Нийслэлийн Нийтийн тээврийн газар “Улаанбаатар смарт карт” ХХК-ийн системийг бүрэн ашиглаж, бодлого боловсруулах үйл ажиллагаанд дата мэдээллийг ашиглаж чадахгүй байгаа. Үндсэндээ захиалагч байгууллагын шаардлагад тус компанийн үйл ажиллагаа нийцэхгүй байгаа.
-Илүү бага зардлаар дотоодын компаниуд энэ системийг хөгжүүлэх боломж байгаа юу?
-Тухайн компанийн 8.6 тэрбум төгрөгөөр хийсэн ажлыг монгол компаниуд хийх боломжтой. Ингэхдээ 3-5 дахин бага зардлаар энэ системийг хөгжүүлэх технологийн чадамжтай.
