Бидэнтэй нэгдэх

Чөлөөт бүс

Сарьсан багваахай нүднээсээ илүү чихэндээ итгэдэг...

Огноо:

,

Сэтгүүлч:

Бүрэнхийн идэвхтэй амьтан тул сарьсан багваахайн нүд тун сайн байх гэж олон хүн боддог. Гэтэл энэ амьтан нүднээсээ илүү чихэндээ итгэдэг байна. Сарьсан багваахайн сонсголын эрхтэн маш сайн хөгжсөн байдаг нь шөнийн харанхуйд зүг чигээ алдалгүй нисч, идэш тэжээлээ төвөггүй олдог ажээ. Тэрээр өөрөөсөө хэт нам дуу авиа гаргаж түүгээрээ орчноо баримжаалдаг байна. Хэт нам дуу авиа гэдэг нь нэг үгээр хэлбэл цуурай гэсэн үг. Сарьсан багваахайн гаргасан хэт нам дуу авиаг хүн энгийн мэдрэхүйгээрээ сонсох боломжгүй. Энэхүү авиа нь орчны биетүүд, амьтан, ургамал, хорхой шавьж зэргийн талаарх бүх мэдээллийг эзэндээ дамжуулдаг байна. Тэгэхээр “царай муут”-ын хоёр чих түүний найдвартай зэвсэг болдог гэсэн үг. Үүнийхээ ачаар тэд эсрэг хүйстнээ ч төвөггүй олж авна.

Сарьсан багваахай нь сүргээр амьдардаг амьтан. Үржил нь тун өвөрмөц. Намар орой ороо нийллэгт орно. Энэ үед эр сарьсан багваахайн өндгөн эс эмийнхээ бэлгийн эстэй нийлж үр тогтдог ч тэр нь эмэгчнийхээ биед өвөл, хаврын турш хадгалагддаг байна. Ингээд хойтон жилийнх нь зун зургаа, долоодугаар сарын үед эмэгчин сарьсан багваахай төллөж, нэгээс хоёр амьд зулзага гаргадаг. Зулзага нь үс хөрсгүй улаан нялзрай амьтан гардаг ч тун хурдан буюу ердөө л гурван долоо хоногийн дотор бүрэн бойжиж нисэх чадвартай болдог байна. Ийм хурдан торнидгийн нууц нь эхийнхээ сүүг хөхдөгт байж ч мэднэ.

Гар далавчитны багт ганцаараа багтдаг энэ амьтан хуурай газрын хамгийн өвөрмөц хөхтөнд зүй ёсоор тооцогддог. Үржлийн бүдүүлэг гэмээр хэлбэр, бусдаас ялгарах онцлог сэлт нь энэхүү амьтныг нэлээд эрт цагт үүссэний илрэл гэж эрдэмтэд үздэг. Судлаачид энэ амьтныг кайнозойн эриний палеоцений галавт, өөрөөр хэлбэл 70 сая жилийн өмнө үүссэн гэж тогтоосон юм билээ. 

Харин тухайн бодгалийн хувьд сарьсан багваахайн нас дунджаар 15-20 орчим жил. Манай зарим эрдэмтэн Хар ус нуурын орчимд сарьсан багваахайд бөгж зүүн судалгаа хийхэд хамгийн удаан амьдарсан нь 20 насалсан байжээ. Харин Сибирээс 49 насалсан сарьсан багваахай олдож байсан гэдэг. Сарьсан багваахай тогтсон үүр сууц бариад байдаггүй.

Сарьсан багваахай шувуутай адил үүр засдаггүй учраас агуй, модны хөндий юм уу зарим шувуу, хэрэмний зассан үүр, эсхүл хүний бүтээн байгуулсан элдэв төрлийн барилга байгууламжид орогнодог. Тухайн орогнох газарт ямар нэгэн өвс ургамал, ноохой гэх мэт зүйл байдаггүй бөгөөд хүйтэн сэрүүн уур амьсгалтай манай орны сарьсан багваахайн ихэх нь дулаан орон руу нүүж цөөнх нь өвлийн улиралд ичээлж үлдэнэ. 

Сарьсан багваахай нь шөнөөр нисдэг шумуул, хүр эрвээхэй зэрэг шавжны тоо толгойг зохицуулахад гол үүргийг гүйцэтгэдэг. Сарьсан багваахай нэг цагийн дотор 1000 ширхэг шумуулын хэрийн биетэй шавжийг барьж иддэг.

Сарьсан багваахай нь галзуу, эбола, маргбург, хантавирус, коронавирус, ласса чичрэг зэрэг өвчний вирусыг дамжуулж халдварт өвчин үүсгэх магадлалтай. 

Тухайлбал, багваахай шөнийн идэвхтэй амьтан тул өдрийн цагаар унтаж байх үед нь гэнэт сэрээх, үргээхэд цочиж биеэ хамгаалах зорилгоор чанга дуу чимээ гаргах, далавчаа хүчтэй дэвэн дайрах, урд мөч болох хурц сарвуугаа ашиглан урах, маажих, цаашлаад хазаж гэмтээх зэрэг хариу үйлдэл үзүүлдэг. Хэрэв хазсан тохиолдолд дээрх өвчний халдвартай сарьсан багваахайн шүлс, шингэн хүний биеийн цусанд орж өвчин үүсгэх эрсдэлийг дагуулж байдаг.
Дэлгэрэнгүй унших
сурталчилгаа

Сэтгэгдэл

Чөлөөт бүс

ЦАГ АГААР: Улаанбаатарт өдөртөө 15 хэм дулаан

Огноо:

,

Малчид, иргэдэд зориулсан мэдээ: Өнөөдөр Алтай, Хангайн уулархаг нутгаар хур тунадас орж, ихэнх нутгаар сэрүүвтэр байна.

2023 оны тавдугаар сарын 26-ны 08 цагаас 20 цаг хүртэл: Ихэнх нутгаар солигдмол үүлтэй. Баруун аймгуудын нутгийн зарим газар, төвийн аймгуудын нутгийн өмнөд хэсгээр бороо, нойтон цас орно. Нутгийн хойд хэсгээр баруун хойноос, бусад нутгаар баруун өмнөөс секундэд 5-10 метр, нутгийн өмнөд хэсгээр секундэд 13-15 метр хүрч ширүүснэ. Увс нуур болон Дархадын хотгор, Хангай, Хөвсгөлийн уулархаг нутаг,  Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчмоор 6-11 хэм, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр 22-27 хэм, Их нууруудын хотгор, Хангайн нурууны өвөр бэл, говийн бүс нутгийн хойд хэсэг, Дарьгангын тал нутгаар 17-22 хэм, бусад нутгаар 11-16 хэм дулаан байна.


УЛААНБААТАР ХОТ ОРЧМООР: Үүлшинэ. Хур тунадас орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 5-10 метр. 13-15 хэм дулаан байна.

БАГАНУУР ОРЧМООР: Үүлшинэ. Хур тунадас орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 7-12 метр. 13-15 хэм дулаан байна.

ТЭРЭЛЖ ОРЧМООР: Үүлшинэ. Хур тунадас орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 5-10 метр. 11-13 хэм дулаан байна.


2023 оны тавдугаар сарын 27-ноос тавдугаар сарын 31-нийг
хүртэлх цаг агаарын урьдчилсан төлөв

27-нд баруун аймгуудын нутгийн хойд хэсэг, төвийн аймгуудын ихэнх нутгаар, 28-нд Монгол-Алтай болон Хөвсгөлийн уулархаг нутгаар, 29-нд нутгийн баруун хагаст, 30-нд баруун аймгуудын нутгийн зарим газар, төвийн аймгуудын нутгийн баруун, говийн аймгуудын нутгийн өмнөд хэсгээр хур тунадас орно. Салхи  28-30-нд Алтайн уулархаг нутгаар секундэд 13-15 метр хүрч ширүүсэж, шороон шуурга шуурна. 28-наас ихэнх нутгаар дулаарч Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Идэр, Тэс голын хөндийгөөр шөнөдөө 1 хэм хүйтнээс 4 хэм, өдөртөө 10-15 хэм, Их нууруудын хотгор болон говийн бүс нутгаар шөнөдөө 9-14 хэм, өдөртөө 21-26 хэм, бусад нутгаар шөнөдөө 5-10 хэм, өдөртөө 15-20 хэм дулаан байна.

Дэлгэрэнгүй унших

Чөлөөт бүс

Хүн бүр байгаль хамгаалагч байцгаая

Огноо:

,

Монголчууд бид байгаль дэлхийгээ танин мэдэж, эрхэмлэн хүндэтгэн, ухааран ойлгож, энэрэл хайрыг нь хүртэн зохицон амьдарч ирсэн ард түмэн. Байгальтай харьцах өв уламжлалаа сэргээе.
 
 
Дэлгэрэнгүй унших

Чөлөөт бүс

Оточ Манрамба Их сургууль

Огноо:

,

Дэлгэрэнгүй унших
сурталчилгаа
Тод мэдээ2023/05/26

Онцгой байдлын ажиллагааны удирдлагын төв, сургуулийн бодлого, төлөв...

Тод индэр2023/05/26

Саудын Арабын хаант улсын Гадаад хэргийн сайд ханхүү Файсал бин Фарх...

Тод мэдээ2023/05/26

“Нүүдлийн соёлын боловсрол” хөтөлбөрийн нээлт болно

Тод мэдээ2023/05/26

“Капитал” банканд бүртгэлтэй үл хөдлөх хөрөнгөнөөс сонго...

Тод мэдээ2023/05/26

“Барилга байгууламжийн чанарын улсын зөвлөгөөн-2023” бол...

Тод мэдээ2023/05/26

Сайд А.Бямбацогт элчин сайд Алексей Николаевич Евсивковтай уулзаж, с...

Чөлөөт бүс2023/05/26

ЦАГ АГААР: Улаанбаатарт өдөртөө 15 хэм дулаан

Өнөөдөр2023/05/26

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Тод мэдээ2023/05/25

Ирэх долоодугаар сараас эхлэн орон нутгийн 9 чиглэлд нислэг үйлдэнэ

Тод мэдээ2023/05/25

Монголд анх удаа агаарын шоу болно

Тод индэр2023/05/25

Манай улсын парламент дахь эмэгтэйчүүдийн эзлэх хувь 17.1 байна

Тод мэдээ2023/05/25

ДАШТ-ээс медаль хүртсэн бокс, жүдогийн тамирчдыг хүлээн авч уулзлаа

Тод мэдээ2023/05/25

“ART FAIR 2023” Дүрслэх урлагийн үзэсгэлэн, худалдааг ан...

Тод мэдээ2023/05/25

Малчин өрхийн 57 хувь нь гамшгийн эрсдэл даах чадвар дунджаас доогуу...

Тод мэдээ2023/05/25

Казахстан Улсын авлигатай тэмцэх байгууллагатай хамтран ажиллах сана...

Өнөөдөр2023/05/25

Үерийн аюулаас сэрэмжлүүлж байна!

Өнөөдөр2023/05/25

ЦАГ АГААР: Улаанбаатарт өдөртөө 13 хэм дулаан

Өнөөдөр2023/05/25

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал өнгө зүс сайжирна

Тод мэдээ2023/05/24

Хууль, норм дүрэм, стандартын хэрэгжилтийг хангуулах Ажлын хэсэг хор...

Тод мэдээ2023/05/24

Нийт нутгийн 10 орчим хувьд бэлчээрийн ургамал цухуйгаагүй байна

Тод мэдээ2023/05/24

“Сэндбоксын зөвлөлийн дүрэм”-ийг шинэчлэн баталлаа

Тод мэдээ2023/05/24

Дорнод аймгийн Онцгой байдлын газарт тоног төхөөрөмж өглөө

Тод мэдээ2023/05/24

Үерийн аюулаас сэрэмжлүүлж байна!

Тод мэдээ2023/05/24

Налайх дүүргийн сурагчид спорт өдөрлөгт идэвхтэй оролцлоо

Тод мэдээ2023/05/24

Гадаад харилцааны сайд Б.Батцэцэг Саудын Арабын хаант улсад айлчилна...

Өнөөдөр2023/05/24

УИХ: Өнөөдөр хуралдах ажлын хэсгүүд

Өнөөдөр2023/05/24

ЦАГ АГААР: Улаанбаатарт өдөртөө16 хэм дулаан

Өнөөдөр2023/05/24

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал эд, мал арвижна

Тод мэдээ2023/05/23

Тусгай хамгаалалттай газруудад “Smart 7” мэдээллийн сист...

Тод мэдээ2023/05/23

Бөхчүүд, бөх сонирхогчид, хэвлэл мэдээллийн төлөөлөлтэй нээлттэй уул...

Санал болгох