Тод мэдээ
Нөхцөл байдлыг сайтар судлах замаар авлигатай хэрхэн үр дүнтэй тэмцэх вэ
Авлига бол дэлхий нийтэд тулгамдаж буй сорилт юм. Транспэрэнси Интернэшнл олон улсын байгууллага нь түүний нөлөөллийн ноцтой байдлыг онцлон тэмдэглэхдээ “Авлига нь таны амьжиргаа, эрх, эрүүл мэнд, эрх чөлөө, заримдаа бүр амь насыг ч хохироож болзошгүй” гэж мэдэгджээ.
Олон улсын валютын сангийн Паоло Мауро, Пауло Медас, Жан Марк Фурнье нар мөн урт хугацааны үзэл баримтлалыг авч үзэхдээ: “Засгийн газар татвараас бага орлого цуглуулж, бараа, үйлчилгээ, хөрөнгө оруулалтын төсөлүүдэд хэт их мөнгө төлдөг тул авлига нь цар хүрээнээсээ хамааран төрийн санхүүд ихээхэн хор хөнөөл учруулж болзошгүй юм.”
Тэд олон арван Засгийн газрын албан тушаалтан, улс төрчдийг оролцуулсан Бразил Улсын “машин угаах ажиллагаа” гэх мэт жишээг иш татдаг. Энэ хэрэг нь ерөнхийлөгч асан Фернандо Коллор де Мелло, Мишель Темер, Лула да Силва нарыг шоронд хориход хүргэсэн юм. Бразил Улсын томоохон барилгын болон инженерийн компаниудын зарим нь төрийн өмчит газрын тосны томоохон компани болох “Petrobras”-аас ашигтай гэрээ байгуулахын тулд хэдэн жилийн турш олон тэрбум долларын авлига өгсөн.
Гэвч зарлагын тэргүүлэх чиглэлийн гажуудал нь төрийн тогтвортой, хүртээмжтэй өсөлтийг дэмжих чадамжид сөргөөр нөлөөлж байгаа тул авлигын өртөг алдагдсан мөнгөнөөс давж гардаг. “Тэд эдийн засгийн үзүүлэлтийг сайжруулж, бүх нийтийн амьжиргааны түвшинг дээшлүүлж болохуйц боловсрол, эрүүл мэнд, үр дүнтэй дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтаас улсын хөрөнгийг холдуулан шавхаж байна” гэж нэмж хэлэв.
Гэсэн хэдий ч олон орны жишиг болсон танил талаа албан тушаалд дэвшүүлэх эсвэл хээл хахуультай холбоотой зарим үйлдлүүд дэлхийн бусад орнуудад стандарт хэвээр байна. Казахстан Улсад “овгийн бүлэглэл” буюу ураг төрлийн холбоогоор албан тушаалд дэвшүүлэх явдал өргөн тархсан ба ач, зээ, хүргэн нартаа тэргүүн эгнээнд байх боломжийг олгож байна.
Хятад дахь "Гуанси"-ын харилцаа нь байнга харилцан ашигтай байх үүргийг бий болгодог бол тодорхой зорилгод хүрэхийн тулд хувийн харилцааг ашиглахыг Арабын орнуудад "wasta" гэж нэрлэдэг. Ийм олон жишээ бий.
Гэсэн хэдий ч эдгээр албан бус сүлжээг орон нутагт хүлээн зөвшөөрдөг тул авлигын ердийн тодорхойлолт буюу итгэмжлэгдсэн эрх мэдлээ хувийн ашиг сонирхолд урвуулан ашиглах нь цаашид тохиромжгүй больж магадгүй юм. Хамгийн муу нь, эдгээр үйлдлүүдийг хялбарчилсан болон нарийн ялгаагүй үг хэллэгээр тайлбарлах нь авлигатай тэмцэх ажлыг үр дүнгүй болгодог гэдгийг бид саяхан гаргасан судалгааны баримт бичигтээ онцолсон. Авлигыг нөхцөл байдлаас хамааралтай гэж ойлгохгүй байгаа нь Олон улсын валютын сан, Дэлхийн банк зэрэг олон улсын байгууллагуудыг энэ үзэгдэлтэй тэмцэхэд үр ашиггүй хүчин чармайлт гаргахад хүргэдэг.
Тод мэдээ
Улаанбаатарт өдөртөө 20 хэм дулаан
Малчид, тээвэрчид, тариаланчид, хадланчдын анхааралд: Өнөөдөр Монгол-Алтай, Хангай, Хөвсгөлийн уулархаг нутгаар нойтон цас орж, нутгийн баруун хойд хэсгээр сэрүүсэж, Алтайн уулархаг нутаг, Арц Богдын өвөр хоолойгоор салхи, шуургатай байхыг анхааруулж байна.
2025 оны есдүгээр сарын 12-ны 08 цагаас 20 цаг хүртэл: Нутгийн баруун хагаст үүлшинэ, бусад нутгаар солигдмол үүлтэй. Баруун аймгуудын нутгийн хойд хэсэг, төвийн аймгуудын нутгийн зарим газраар бороо, уулаараа нойтон цас орно. Салхи нутгийн баруун хэсгээр баруун өмнөөс хойш эргэж секундэд 8-13 метр, Алтайн салбар уулс, Арц Богдын өвөр хоолойгоор секундэд түр зуур 18-20 метр хүрч ширүүснэ. Бусад нутгаар баруун өмнөөс секундэд 5-10 метр. Нутгийн баруун хэсгээр сэрүүсэж Монгол-Алтай, Хангай, Хөвсгөлийн уулархаг нутаг, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Идэр, Тэс, Эг, Үүр голын хөндийгөөр 8-13 хэм, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсэг, Дарьгангын тал нутгаар 26-31 хэм, говийн бүс нутгийн хойд хэсэг, Дорнодын тал нутгаар 20-25 хэм, бусад нутгаар 14-19 хэм дулаан байна.
УЛААНБААТАР ХОТ ОРЧМООР: Үүлшинэ. Бороо орохгүй. Салхи баруун өмнөөс секундэд 5-10 метр. 18-20 хэм дулаан байна.
БАГАНУУР ОРЧМООР: Үүлшинэ. Бага зэргийн аадар бороо орно. Салхи баруун өмнөөс секундэд 7-12 метр. 18-20 хэм дулаан байна.
ТЭРЭЛЖ ОРЧМООР: Үүлшинэ. Бага зэргийн аадар бороо орно. Салхи баруун өмнөөс секундэд 3-8 метр. 16-18 хэм дулаан байна.
2025 оны есдүгээр сарын 13-наас 17-ныг хүртэлх
цаг агаарын урьдчилсан төлөв
Есдүгээр сарын 13-нд төв болон зүүн аймгуудын ихэнх нутаг, говийн аймгуудын нутгийн хойд болон зүүн хэсгээр, 14-нд баруун аймгуудын нутгийн зарим газар, төвийн аймгуудын нутгийн хойд хэсэг, зүүн аймгуудын ихэнх нутгаар, 15-нд нутгийн зарим газраар, 16-нд говийн аймгуудын нутгийн зарим газраар бороо, уулархаг нутгаар нойтон цас орно. Салхи 13-нд говь, тал, хээрийн нутгаар, 14-нд нутгийн зүүн хэсгээр секундэд түр зуур 18-20 метр хүрч ширүүснэ. Ихэнх нутгаар сэрүүсэж, Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Хүрэнбэлчир орчим, Завхан, Заг-Байдраг голын эх, Идэр, Тэс, Тэрэлж голын хөндийгөөр шөнөдөө 4-9 хэм хүйтэн, өдөртөө 4-9 хэм, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр шөнөдөө 6-11 хэм, өдөртөө 17-22 хэмийн дулаан, бусад нутгаар шөнөдөө 1 хэмийн хүйтнээс 4 хэмийн дулаан, өдөртөө 10-15 хэм дулаан байна.
Тод мэдээ
ABU GENERAL ASSEMBLY 2025: ABU-гийн нэрэмжит “Шилдэг инженер-2025
Техник технологийн хөгжил хиймэл оюун ухаанд чиглэж байгаа ч хүний оролцоогүйгээр төгс бүтээл хийх боломжгүй гэдгийг дэлхий дахинд хүлээн зөвшөөрч байна. Иймд Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбооноос шилдэг инженер болон шилдэг инженерийн байгууллагуудыг шалгаруулж, шагнаж урамшуулдаг уламжлалтай.
Энэ жилийн “ABU-62" дугаар Ерөнхий Ассамблейн үеэр уламжлал ёсоор "Шилдэг инженер” шагналыг гардууллаа.
Тод мэдээ
УИХ-ын 2025 оны намрын ээлжит чуулган ирэх даваа гарагт эхэлнэ
Улсын Их Хурлын үйл ажиллагааны зохион байгуулалтын үндсэн хэлбэр нь чуулган юм. Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.1-д заасны дагуу Улсын Их Хурлын 2025 оны намрын ээлжит чуулган 09 дүгээр сарын 15-ны өдрөөс эхлэн 75-аас доошгүй ажлын өдөр чуулна.
Намрын ээлжит чуулганаар хэлэлцэх асуудлын жагсаалтыг хуульд заасны дагуу өмнөх ээлжит чуулганаар баталсан бөгөөд уг жагсаалтад батлах хугацааг нь хуульд тусгайлан заасан Монгол Улсын 2026 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2026 оны төсвийн тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2026 оны төсвийн тухай, Үндэсний баялгийн сангийн 2026 оны төсвийн тухай болон холбогдох бусад хууль, тогтоолын төслийг хэлэлцэнэ.
Улсын Их Хурлын дарга Д.Амарбаясгалан УИХ-ын 2025 оны хаврын ээлжит чуулганыг хааж хэлсэн үгэндээ “Намрын ээлжит чуулган эхлэх хугацааг наашлуулж, 9 дүгээр сарын 15-ны өдрөөс эхлүүлж, төсвийн төслийг хэлэлцэх хэлэлцүүлгийн үе шатыг шинээр нэмж, 4 байсныг 5 үе шаттай болгож өөрчилсөн.” хэмээн мэдэгдсэн билээ. Энэ нь улсын төсвийг төлөвлөх, батлах, хэрэгжүүлэх, тайлагнах үйл явцад ил тод, хариуцлагатай байх зарчмыг хангаж, олон нийтээр хэлэлцүүлэх, иргэдийн оролцоог бодит болгох ач холбогдолтой юм.
Тиймээс энэ намраас эхлэн Монгол Улсын төсвийн төслийг Улсын Их Хурал таван үе шаттай хэлэлцэхээр шийдвэрлэсэн. Тухайлбал, нэгт, Монгол Улсын Ерөнхий сайд чуулганы нэгдсэн хуралдаанд төсвийн төслийг, Төсвийн тогтвортой байдлын зөвлөл холбогдох дүгнэлтээ танилцуулж, Улсын Их Хурлын гишүүд Монгол Улсын Ерөнхий сайд, Ерөнхий аудитор, Төсвийн тогтвортой байдлын зөвлөлийн дарга болон төсвийн ерөнхийлөн захирагч нараас асуулт асууж, үг хэлж болно.
Хоёрт, УИХ-ын Төсвийн болон бусад Байнгын хороо төсвийн төсөлтэй танилцаж, хуралдаанаараа хэлэлцэх, УИХ төсвийн төсөл, холбогдох хуулиудад заасан шаардлага, Улсын хөгжлийн жилийн төлөвлөгөөнд нийцсэн эсэх асуудлаар санал хураалт явуулна. Гуравт, санхүү төсвийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн төсвийн төслийн танилцуулгыг эрхлэх асуудлын хүрээг баримтлан Байнгын болон дэд хороо, нам, эвслийн бүлгийн хуралдаанд танилцуулна. Төсвийн байнгын хороо тухайн байнгын хорооны гишүүд, бусад Байнгын хороо, Төсвийн зарлагын дэд хороо, Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, төрийн аудитын төв байгууллага, УИХ дахь нам, эвслийн бүлгээс гаргасан санал нэг бүрийг хэлэлцэж, санал хураалт явуулна. Нэгдсэн хуралдаанд санал тус бүрээр санал хураалт явуулна.
Дөрөвт, шаардлагатай бол хөрөнгө оруулалтын төсөл, apra хэмжээний төсөвт өртөг, санхүүжих дүнг өөрчлөхгүй агуулга, зарчмыг алдагдуулахгүйгээр арга хэмжээний нэр, хүчин чадал, хэрэгжих хугацаа, байршилтай холбоотой залруулгыг хийж, нэгдсэн хуралдаанд оруулна.
Тавд, нэгдсэн хуралдаан даргалагч Монгол Улсын тухайн жилийн төсвийн тухай хуулийн төслийн зүйл, заалт бүрийг уншиж сонсгон, зүйл тус бүрээр санал хураалт явуулж, батлуулна гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ.
