Бидэнтэй нэгдэх

Тод мэдээ

Аж ахуй эрхлэгч эмэгтэйчүүдийн эдийн засаг дахь оролцоог нэмэгдүүлэх тухай хуулийн төслийг хэлэлцэх нь зүйтэй гэж үзлээ

Огноо:

,

Сэтгүүлч:

УИХ-ын 2023 оны хаврын ээлжит чуулганы 2023 оны гуравдугаар сарын 30-ны өдрийн үдээс хойших нэгдсэн хуралдаанаар Аж ахуй эрхлэгч эмэгтэйчүүдийн эдийн засаг дахь оролцоог нэмэгдүүлэх тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэх, эсэх тухай асуудлыг хэлэлцлээ.

Хуулийн төсөл санаачлагчийн илтгэлийг Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Сарангэрэл тавив. Тэрбээр илтгэлдээ, сүүлийн жилүүдэд дэлхий нийтээр жендерийн эрх тэгш байдлыг хангахад чиглэсэн хууль эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох үйл ажиллагаа улам эрчимтэй явагдаж байгааг онцлоод, дэлхийн олон улс оронд эмэгтэйчүүдийн эдийн засаг дахь бодит оролцоог нэмэгдүүлэх бодлогыг хэрэгжүүлдэг сайн жишиг хэдийнээ тогтоод байна. Эмэгтэй бизнес эрхлэгчдийг дэмжих, эдийн засгийн хувьд чадавхжуулах нь улс орны бизнесийн орчныг бүхэлд нь эрчимжүүлээд зогсохгүй гэр бүлийн орлогыг өсгөж, амьдралын чанар сайжруулан, хүүхдийн эрүүл мэнд, боловсролд оруулах хөрөнгө оруулалт дөрөв дахин нэмэгдүүлдэг тухай судалгаа байгаа нь нийгмийн олон асуудлыг цогцоор нь шийдвэрлэх чухал хөшүүрэг гэж үздэг юм. Улмаар эмэгтэйчүүдийн эдийн засаг дахь оролцоо нэмэгдэх нь хүн амын өсөлт, улс орны ирээдүйн хөгжилд онцгой чухал үүрэгтэй гэсэн юм. Мөн тэрбээр, манай улс бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүдтэй холбоотой ангиллыг эрх зүйн хүрээнд албан ёсоор тодорхойлж төрийн бодлогоор дэмжих талаар нарийвчилсан эрх зүйн зохицуулалтгүй явсаар иржээ. НҮБ-ын хөгжлийн хөтөлбөр болон холбогдох байгууллагуудын хийсэн судалгаагаар Монгол Улсад бизнес эрхлэгчдийн хүйсээр ангилсан тоон мэдээлэл дутмаг байна. Энэ нь эмэгтэй бизнес эрхлэгчдийг дэмжих бодлогыг тодорхойлж хэрэгжүүлэх боломжийг хязгаарлаж байна гэлээ. Түүний дурдсанаар, 2021 оны байдлаар манай улсад 147 мянган аж ахуйн нэгж бүртгэгдсэний 37 хувь нь эмэгтэй, 63 хувь нь эрэгтэй захиралтай байгаа юм.

Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Сарангэрэл илтгэлдээ, НҮБ-ын Тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлалд тусгаснаар нийгмийн харилцааны бүхий л салбарт хүйсийн тэнцвэртэй байдлыг хангах нь тогтвортой хөгжлийн суурь болдог гэж үздэг. Энэ хуулийн төслийг боловсруулах болсон хууль зүйн үндэслэл нь, Эмэгтэйчүүдийг алагчлах үзлийн бүх хэлбэрийг устгах тухай олон улсын конвенцын 11 дүгээр зүйлийн, Эрэгтэй эмэгтэйчүүдэд ажлын хувьд тэгш хандах ажлын чанарыг адил үнэлүүлэх, банкны зээл авах, үл хөдлөх хөрөнгө барьцаалах болон бусад хэлбэрээр санхүүгийн зээл авах эрхээр хангах тухай олон улсын өмнө хүлээсэн үүргээ биелүүлэх юм. Мөн “Алсын хараа-2050” Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлогод туссан хүн амын бүлэг бүрийн онцлогт нийцсэн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих, Засгийн газрын 2020-2024 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгасан эмэгтэйчүүдэд нийгмийн амьдралын бүх хүрээнд үр дүнтэй оролцох, манлайлан ажиллах, тэгш боломжоор хангагдах боломж бүрдүүлэх зорилтууд хангагдана. Эмэгтэй бизнес эрхлэгчдийг дэмжсэн хуулийн ач холбогдол нь хүйсээр ангилсан нэгдсэн мэдээллийн сан бий болж, түүнд суурилсан бодлого хөтөлбөр хэрэгжинэ. Бодлого хөтөлбөрийн хэрэгжилтэд үнэлгээ хийх замаар санхүүгийн хөшүүргүүд зорилтот бүлэгтээ хүрнэ. Олон улсын санхүүгийн төрөлжсөн үйлчилгээнүүдэд эмэгтэй бизнес эрхлэгчид хамрагдах боломж бүрдэнэ. Банк санхүүгийн байгууллагууд эмэгтэй бизнес эрхлэгчдэд ээлтэй санхүүгийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ нэвтрүүлэх хөшүүрэг болно. Жендерийн мэдрэмжтэй төсвийн төлөвлөлт хэрэгжинэ. Ижил төрлийн бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүд хоршоолон, хамтарч ажиллах боломжууд нэмэгдэнэ. Өнөөдөр дэлхийн 35 орон эмэгтэй бизнес эрхлэгч хэн бэ гэдгийг тодорхойлсон хуультай байна. Азийн хөгжлийн банкны судалгаагаар, эмэгтэй бизнес эрхлэгчдийг дэмжсэнээр дотоодын нийт бүтээгдэхүүнээ 16.1 хувиар өсгөх боломжтой байдаг үзүүлэлт гарсан байна. Тиймээс эмэгтэй гишүүд бидний санаачлан боловсруулсан Аж ахуй эрхлэгч эмэгтэйчүүдийн эд эдийн засаг дахь оролцоог нэмэгдүүлэх тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа ажил үйлчилгээ худалдан авах тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэх эсэхийг дэмжиж өгөхийг та бүхнээсээ хүсье гэлээ.

Эдгээр хуулийн төслийг Нийгмийн бодлогын байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцсэн талаарх санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн М.Оюунчимэг танилцуулав. Тэрбээр танилцуулгадаа, Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Сарангэрэл, А.Адъяасүрэн, П.Анужин, Б.Жаргалмаа, Г.Мөнхцэцэг, Ц.Мөнхцэцэг, Б.Саранчимэг, С.Одонтуяа, М.Оюунчимэг, Ч.Ундрам нарын санаачилж 2022 оны наймдугаар сарын 19-нд өргөн мэдүүлсэн дээрх төслүүдийг Нийгмийн бодлогын байнгын хороо 2023 оны гуравдугаар сарын 28-ны хуралдаанаараа хэлэлцсэн талаар мэдээлээд, хуулийн төсөлд, аж ахуй эрхлэгч эмэгтэй, аж ахуй эрхлэгч эмэгтэйчүүдээс бүрдсэн хуулийн этгээдийн нэр томьёо, тодорхойлолтыг тухайлан хуульчилснаар Мөнгө угаахтай тэмцэх санхүүгийн арга хэмжээ авах байгууллага ФАТФ-ийн зөвлөмжийн 24 дүгээр зүйлд заасан шаардлагыг хангах болон улмаар хуулийн этгээдийн ил тод байдал хангагдаж олон улсын байгууллагаас санхүүжилт авах боломж бий болох юм. Хуулийн төсөлд тусгасан дэмжлэг гэдэг нь аль нэг хүйсийн аж ахуй эрхлэгчийг онцгойлон дэмжиж байгаа харилцаа биш. Гагцхүү хэрэгжүүлж байгаа бодлогын 40-өөс доошгүй хувийг аж ахуй эрхлэгч эмэгтэй бүрдүүлэх, доод шалгуурыг тогтоох, орон нутгийн түвшинд аж ахуй эрхлэгч эмэгтэй бүрдүүлэх аж ахуй эрхлэлтийг дэмжих бодлого хэрэгжүүлэх тохиолдолд эмэгтэй аж ахуй эрхлэгчийг хамруулах талаар тухайлан зохицуулахаар тусгасан байна. Хуулийн төсөл батлагдсанаар, Монгол Улсын нэгдэн орсон олон улсын гэрээ болон үндэсний хууль тогтоомж, урт, дунд, богино хугацааны хөгжлийн бодлогод нийцсэн нийгмийн нэг бүлгийг төлөөлж эдийн засаг бизнесийн орчинд үйл ажиллагаа эрхэлж буй аж ахуй эрхлэгч эмэгтэйчүүдийг төр хувийн хэвшлээс дэмжих эрх зүйн орчин бүрдэх бөгөөд улсын төсөвт нэмэлт ачаалал үүсэхгүй гэж төсөл санаачлагчид үзжээ гэв.

Хуулийн төслийн хэлэлцүүлэгт иргэдийн оролцоог хангах, санал авах зорилгоор Нийгмийн бодлогын байнгын хорооноос Улсын Их Хурлын www.d.parliament.mn парламент цахим хуудаст байршуулан санал авч байгааг Улсын Их Хурлын гишүүн М.Оюунчимэг танилцуулгадаа дурдаад, тус байнгын хорооны хуралдаанаар хуулийн төслийг хэлэлцэх үед 2020 оноос хойш буюу Ковид-19 цар тахлын халдварын үед Засгийн газраас хэрэгжүүлсэн 10 их наяд төгрөгийн зээлийн хөтөлбөр, Сангийн яам, Азийн хөгжлийн банк зэрэг бусад эх үүсвэрээс хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих чиглэлээр хэрэгжүүлсэн төсөл, хөтөлбөрүүдэд бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүдийн хамрагдсан хувь хэмжээ, хамрагдаж чадаагүй шалтгаан нөхцөлийн талаар асууж, мэдээлэл авсан тухайгаа танилцуулав. Мөн Байнгын хорооны хуралдаанд Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Бейсен хуулийн төслийн зарим заалт Монгол Улсын Үндсэн хууль болон Жендерийн эрх тэгш байдлыг хангах тухай хуультай нийцэж байгаа эсэх талаар, Улсын Их Хурлын гишүүн С.Чинзориг хуулийн төслийн нэр томьёо, аж ахуй эрхлэгч эмэгтэйчүүд гэсэн ойлголтод албан бус секторт хөдөлмөр эрхэлж буй эмэгтэйчүүд хамрагдах эсэх талаар, мөн аж ахуй эрхэлж байгаа бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүдийг төрөөс дэмжих дэмжлэгийг оновчтой тодорхойлсон эсэх талаар, Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Чинбүрэн хуулийн төсөлд тусгагдсан Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авахад аж ахуй эрхлэгч эмэгтэйчүүдийг тэргүүн ээлжид хамруулах талаар судалгаа тооцоолол хийсэн эсэх талаар, Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Идэрбат хуулийн төсөл батлагдсанаар Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих сан болон бусад хөгжлийн сангуудаас аж ахуй эрхлэгч эмэгтэйчүүд тэргүүн ээлжид хөнгөлөлттэй зээл авах боломжтой эсэх талаар, Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Туваан хуулийн төсөлд малчин эмэгтэйчүүд болон хөдөө аж ахуй, газар тариалангийн салбарт ажиллаж буй эмэгтэйчүүдийн оролцоог хэрхэн хангах талаар асуулт асууж хариулт авсан байна.

Чуулганы нэгдсэн хуралдаан нээлттэй горимд шилжсэн тул Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар өнөөдөр тохиож буй “Олон улсын эмч нарын өдөр”-ийг тохиолдуулан Монголын нийт эмч, эмнэлгийн ажилтнууд, эрүүл мэндийн салбарын зүтгэлтнүүд болон нийт ард түмэнд хандан мэндчилгээ дэвшүүллээ. Тэрбээр хэлсэн үгэндээ, хүний хөгжлийг хэмждэг гол үзүүлэлтүүдийн нэг нь хүн амын дундаж наслалт юм. Тэртээ 1950 оноос хойш монгол хүний дундаж наслалт бараг хоёр дахин өслөө. Өнөөдөр монгол хүний дундаж наслалт 71 хүрсэн байна. Энэ бол нийгмийн хөгжлийн үр дүн, манай эрүүл мэндийн байгууллага, эмч, эмнэлгийн ажилтнуудын хичээл зүтгэлийн үр дүн гэдгийг цохон тэмдэглэе. Ковид-19 цар тахлын хүндрэлийг даван туулахад ч манай эмч, эмнэлгийн ажилтнууд нөр их хөдөлмөр, өндөр үүрэг гүйцэтгэснийг бид мартаагүй байна. Тийм учраас Дэлхийн эмч нарын өдрийг тохиолдуулан хүн амын эрүүл мэндийг дэмжих, хамгаалах ариун үйлст эрдэм мэдлэг, хүч чадлаа харамгүй зориулан ажиллаж байгаа эмч, сувилагч, асрагч нартаа болон түмэн олондоо эрүүл энх, аз жаргал, сайн сайхныг хүсэн ерөөе гэлээ.

Нийгмийн бодлогын Байнгын хорооны санал дүгнэлтийг танилцуулсны дараа Улсын Их Хурлын гишүүн С.Чинзориг, Х.Булгантуяа, Д.Өнөрболор, Т.Доржханд, Т.Энхтүвшин, Б.Баярсайхан, Ц.Цэрэнпунцаг, Б.Жаргалмаа, Ц.Сэргэлэн. Б.Бат-Эрдэнэ, Ц.Мөнхцэцэг нар асуулт асууж, үг хэллээ. Гишүүдийн асуултад төсөл санаачлагч, Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Сарангэрэл болон Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллы яамны Хөдөлмөр эрхлэлтийн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын Хөдөлмөр эрхлэлт, ажлыг байрыг дэмжих хэлтсийн дарга Б.Алтанхундага, Жижиг, дунд үйлдвэрийн газрын дарга Я.Эрдэнэсайхан, Жендерийн үндэсний хорооны нарийн бичгийн дарга бөгөөд ажлын албаны дарга Т.Энхбаяр, Хүний эрх, дэвшилтэт бодлогын хүрээлэнгийн захирал, хуульч Х.Баасанжаргал, Эдийн засгийн бодлого, өрсөлдөх чадвар судалгааны төвийн захирал, хуулийн төсөл боловсруулах Ажлын хэсгийн нарийн бичгийн дарга Б.Лакшми, Монголын Үндэсний Худалдаа, аж үйлдвэрийн танхимын Бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүдийн зөвлөлийн дарга, “Жүр Үр” ХХК-ийн захирал Б.Мөнхзул, мөн зөвлөлийн гишүүн, “Траст трэйд” ХХК-ийн захирал Р.Сансармаа, мөн зөвлөлийн зөвлөх Л.Болормаа нар хариулт өгөв.

Улсын Их Хурлын гишүүд Монголын ТОП100 аж ахуйн нэгжийн захирлууд дотор болон банкны салбарын нийт зээлдэгчдийн дотор эмэгтэйчүүдийн эзэлж буй хувь, мөн улсын төсөв болон олон улсын байгууллагын эх үүсвэрээр хэрэгжүүлж буй зээлийн хөтөлбөр, төсөлд хамрагдаж буй эмэгтэйчүүдийн тоон мэдээлэл, бизнес эрхлэх, аж ахуй эрхлэх болон зээл, санхүүгийн ажилд хэрхэн үлгэр жишээ, сайн ханддаг талаарх жишээ баримт зэргийг тодруулж, хуулийн төслийг эмэгтэйчүүдийн зөвхөн аж ахуй эрхэлдэг хэсэгт чиглүүлэх бус нийт эмэгтэйчүүдийн эдийн засгийн оролцоог дэмжихэд чиглүүлэх тухай, дийлэнх нь албан бус секторт хөдөлмөр эрхэлж байгааг хэрхэн албан сектор руу шилжүүлэх тухай, тэдний хэзээ ч үнэлэгддэггүй гэр ахуйн ажил хөдөлмөр, хүүхэд төрүүлснийхээ төлөө цалин орлогогүй болж хохирдгийг хэрхэн зохицуулах тухай, эмэгтэйчүүдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих бүтэц бий болгох эсэх, мөн хуулийн төсөлд тусгасан дэмжлэг, санхүүгийн дэмжлэг зэрэг томъёоллыг ямар агуулгаар ойлгох, хилийн заставт залуу нас, амьдралаа зориулж буй эмэгтэйчүүдийг дэмжих боломж энэ хуулиар бий болох эсэх зэрэг олон асуулт, асуудлыг хөндөж, Ажлын хэсгийн гишүүдээс хариулт авав.

Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар хэлэлцүүлгийн төгсгөлд хуулийн төсөл боловсруулах Ажлын хэсэгт зөвлөмж өгч, үг хэллээ. Тэрбээр хэлсэн үгэндээ, Монголын ТОП 100 аж ахуйн нэгжийн 27 нь буюу 27 хувь нь эмэгтэй захиралтай, нийт аж ахуйн нэгжийн 28.9 хувь нь өмчийн эзэмшлээрээ эмэгтэй бизнес эрхлэгчдэд хамаарч байгаа бол идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн нэгжүүдийн 31.2 хувь нь эмэгтэйчүүдийн эзэмшилтэй байна. Аж ахуйн нэгжийн тооллогын дүнгээр идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байгаа нийт аж ахуйн нэгжийн 39.6 хувь нь эмэгтэй захиралтай байна. Түүнчлэн, хувиараа хөдөлмөр эрхэлж байгаа нийт иргэдийн 53.3 хувь нь эмэгтэйчүүд, үүний дотор өрх толгойлсон эхчүүд байгааг хувиараа эрхлэх аж ахуй, бичил бизнес эрхлэгчид гэж үзэн, хуулийн үйлчлэлд хамруулах асуудалд анхаарах ёстой. Олон улсын стандартаар “бизнес эрхлэгч эмэгтэй” гэж тодорхойлсон хэсгийн дээр нийт ажиллагсдын 50-аас дээш хувийг эмэгтэйчүүд эзэлж буй аж ахуйн нэгжүүдийг нэмж тооцон, хуулийн төсөлд нарийвчлан тодорхойлж ажиллах нь зүйтэй.  Энэ хууль батлагдсанаар ялгаварлан гадуурхалт буюу Монгол Улсын Үндсэн хуулийг зөрчсөн асуудал үүсэх эсэх талаар Улсын Их Хурлын гишүүд асууж, ярьж байна. Дэлхийн эдийн засгийн форумаас Жендерийн ялгаатай байдлын индексийг дөрвөн үзүүлэлтээр дэлхийн 150 улсыг жагсаан гаргадгийн дотор манай улс эмэгтэйчүүдийн эдийн засгийн оролцоо боломжийн талаарх үзүүлэлтээрээ 2022 онд гурван байр ухарсан байна. Монгол Улсад тулгарч байгаа энэ эмэгтэйчүүдийн эдийн засгийн оролцоо, бизнесийн орчин дахь жендерийн тэгш бус байдлын асуудал бол нийгэмд бодитой оршин байгаа зүйл. Үүний дотор хамгийн тулгамдаж байгаа асуудал бол санхүүжилт. Өмч хөрөнгөө өрхийн тэргүүн эрэгтэйчүүдийн нэр дээр бүртгүүлдэг хандлага манай улсад түгээмэл байдгаас аж ахуй эрхэлдэг эмэгтэйчүүд барьцаа хөрөнгө хангалтгүй гэсэн үндэслэлээр зээл, санхүүжилт авч чадахгүй байгаа. Энэ нь цаанаа өмчийн харилцаатай холбоотой. Дараагийн чухал асуудал бол, хөдөлмөрийн үнэлгээ. Ижил төстэй ажлын байран дахь эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүсийн цалин орлогын хэмжээ ялгаатай байна. Тэгэхээр Жендерийн тэгш байдлыг хангах тухай хуулийн дагуу эрэгтэй, эмэгтэй хүний нийгэм, эдийн засгийн тэгш бус байдлыг арилгахын тулд авч хэрэгжүүлж байгаа тусгай арга хэмжээг ялгаварлан гадуурхалт буюу аль нэг хүйсийн давуу байдал олгосон гэж үзэхгүй гэж тодорхойлсон. Тийм учраас Аж ахуй эрхлэгч эмэгтэйчүүдийн эдийн засаг дахь оролцоог нэмэгдүүлэх тухай хуулийн төсөл эмэгтэйчүүдийг илүүд үзэх, харж үзэх гэж байгаа зүйл юм биш. Харин байгалийн онцлог, нийгэм, эдийн засгийн байдлаас шалтгаалан эмэгтэй бизнес эрхлэгчдэд тулгарч байгаа бэрхшээл сорилтуудыг даван туулахад нь тус болохуйц ийм хуульчилж, тодорхойлолтыг бий болгож, мэдээллийн сан бүрдүүлж ажиллах нь дэлхий нийтийн хандлага болсон байна. Бизнес эрхлэгч эмэгтэйчүүдэд дэмжлэг үзүүлэх тогтолцоог олон улсад хүлээн зөвшөөрсөн. Энэ чиглэлээр олон төсөл, хөтөлбөрүүдийг ч хэрэгжүүлж байна. Иймд тогтолцоо бий болгохдоо жендерийн харилцан адилгүй нөхцөлөөс үүссэн тэгш бус байдлыг арилгахад хуулийн үзэл санаа, зорилго чиглэх ёстой гэлээ.

Байнгын хорооноос оруулж ирсэн саналын дагуу хуулийн төслүүдийг хэлэлцэхийг дэмжье гэсэн томъёоллоор санал хураахад чуулганы нэгдсэн хуралдаанд оролцсон Улсын Их Хурлын гишүүдийн 67.5 хувь дэмжлээ. Ингээд Аж ахуй эрхлэгч эмэгтэйчүүдийн эдийн засаг дахь оролцоог нэмэгдүүлэх тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг анхны хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр Нийгмийн бодлогын байнгын хороонд шилжүүллээ гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.

Дэлгэрэнгүй унших

Сэтгэгдэл

Тод мэдээ

АТГ: Иргэн, хуулийн этгээдээс 57 өргөдөл, гомдол хүлээн авав

Огноо:

,

Авлигатай тэмцэх газрын Судалгаа шинжилгээний алба нь 2024 оны 3 дугаар сарын 18-22-ны өдрүүдэд иргэн, хуулийн этгээдээс ирүүлсэн 57 өргөдөл, гомдлыг хүлээн авч, харьяалах чиг үүргийн нэгжид хүргүүллээ.

Хүлээн авсан өргөдөл, гомдол, мэдээллийн 64.9 хувь нь авлигын гэмт хэргийн шинжтэй байх бөгөөд тендер, худалдан авах ажиллагаатай холбоотой гомдол давамгайлж байна. Өнгөрсөн долоо хоногт авлигыг мэдээлэх 110 тусгай дугаараар 284 дуудлага хүлээн авчээ.

Дэлгэрэнгүй унших

Тод мэдээ

Хөгжлийн банкны гэх хэргийн талаарх шийдвэрийг нээлттэй байршуулна

Огноо:

,

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүх Хөгжлийн банкны гэх тодотголтой 80 хүн 4 хуулийн этгээдэд холбогдох эрүүгийн хэргийг 2024 оны 3 дугаар сарын 7-ны өдрөөс 2024 оны 3 дугаар сарын 22-ны өдрүүдэд хянан хэлэлцэж шийдвэрээ танилцуулсан, улмаар шийдвэрийн тоймыг товч бэлтгэн тус шүүхийн сайтад байршуулсан.
 
Давж заалдах шатны шүүхийн хувьд: Анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрч гаргасан прокурорын эсэргүүцэл болон хэргийн оролцогч нарын гаргасан нийт 36 давж заалдах гомдлуудаар прокурор, өмгөөлөгч, хохирогч байгууллагын төлөөлөгч, шүүгдэгч, иргэний нэхэмжлэгч, хариуцагч зэрэг нийт 134 оролцогчийг оролцуулан хэргийг хянан хэлэлцсэн төдийгүй нийт 534 хавтаст хэргийн материалд авагдсан үйл баримтын хүрээнд талуудын гомдол, эсэргүүцэл, тайлбар зэрэгт хууль ёсны ба үндэслэл бүхий дүгнэлт хийж, шүүхийн шийдвэрээ албан ёсоор хэвлэж, түгээхэд тодорхой хугацаа шаардагдах нь эргэлзээгүй асуудал билээ.
 
Тус шүүхээс, Хөгжлийн банкны гэх тодотголтой 80 хүн 4 хуулийн этгээдэд холбогдох эрүүгийн хэргийг хянан шийдвэрлэсэн давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг албан ёсоор бичгээр гаргаж, нийт оролцогч нарт гардуулах, улмаар олон нийтэд нээлттэй байршуулах тул хүлээцтэй, судалгаа мэдээлэлтэйгээр асуудалд хандахыг, мөн худал ташаа мэдээлэл түгээхгүй байхад анхаарахыг сонирхогч иргэн, сэтгүүлч зэрэг олон нийтэд хандан мэдэгдэж байна.
 
Зарим зарим худал ташаа мэдээлэл гарч байгаатай холбогдуулсан дараах мэдээллийг тодруулан хүргэж байна. Тухайлбал,
 
1. Анхан шатны шүүхээс цагаатгасан нийт 48 хүнээс шүүгдэгч Д.Уянга, Т.Оюунчимэг, Б.Чинзориг, Ч.Цоожсүрэн, А.Хүчитбаатар, Г.Гантогтох,Б.Амгалан, О.Батбаатар, Ч.Отгочулуу, Ч.Нэргүй, М.Баянмөнх, Б.Найдалаа, Б.Лхагвасүрэн, Р.Батбаяр, М.Золжаргал, Г.Дашзэвгэ, Г.Одонтуул, Б.Батзаяа, Б.Цэрэндаваа, Г.Санжмятав, М.Цэлмэг, Ц.Содхүү, Н.Батбаяр, Б.Цолмон, Х.Ганхуяг, Г.Амартүвшин, Н.Алтанхуяг нарын 27 хүнд холбогдох хэргийг цагаатгасныг хэвээр үлдээж,
харин шүүгдэгч Ц.Билгүүн, Т.Мөнхтулга, Т.Пүрэвсүрэн, С.Батзориг, Д.Бат-Очир, Ж.Үхэртар, Ж.Бат-Эрдэнэ, Ж.Оюунчимэг, С.Магнайсүрэн, М.Баярмагнай, Д.Батбаяр, Ё.Доржсумъяа, Ц.Цэвэгмэд, Н.Баярчимэг, О.Хуягцогт, О.Баяр, Д.Даваасамбуу, Б.Баттөр, Ц.Ууганбаяр, Г.Галсанням нарт холбогдох 20 хүнд холбогдох хэргийг цагаатгаж шийдвэрлэснийг хүчингүй болгож, гэм буруугийн асуудлыг хэрэгт авагдсан үйл баримтын хүрээнд хууль ёсны ба үндэслэл бүхий дүгнэлт хийж дахин хянан шийдвэрлүүлэх үндэслэлтэй гэж үзсэн байх ба мөн шүүгдэгч Б.Баттөрт /21 дэх хүн/ холбогдох худал мэдээлэл өгөх гэмт хэрэг, шүүгдэгч Ж.Бат-Эрдэнэд холбогдох нийт хэргээс зөвхөн хахууль авах гэмт хэргийг тусгаарлан прокурорт буцааж шийдвэрлэсэн.
Шүүгдэгч Б.Баттөр, Ж.Бат-Эрдэнэ нарт холбогдох тухайн хэргийн хувьд хахууль өгсөн гэх өөр гэмт хэрэгтэй нэгтгэж эсхүл хахууль өгсөн гэмт хэргийг шүүхээр хянан шийдвэрлэсний дараа шийдвэрлэх шаардлагатай гэж үзсэн учраас тусгаарласан.
 
2. Анхан шатны шүүхээс гэм буруутайд тооцсон нийт 32 хүнээс 10 шүүгдэгчид холбогдох буюу шүүгдэгч Л.Аззаяа, Б.Шинэбаатар, Ц.Баярсайхан, Х.Баттулга, Т.Болдмаа, Б.Батбаатар, Ч.Өлзий, Я.Батцэцэг, Л.Ням-Очир нарыг гэм буруутайд тооцож, ял шийтгэл оногдуулсныг хэвээр үлдээж, харин шүүгдэгч Н.Сүхболд /10/-д холбогдох хэрэгт Эрүүгийн хуулийг буцаан хэрэглэх үндэслэлгүй тул хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан үндэслэлээр эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлж шийдвэрлэсэн,
харин бусад нийт 22 шүүгдэгч болох Б.Батбаяр, Ч.Энхбат, Ч.Мөнхбаяр, Д.Цогтбаатар, Б.Будхүү, Л.Мягмаржав, Д.Дэлгэрсайхан, Б.Чойжилжалбуу, Б.Даажамба, Ж.Ганхуяг, Г.Батдорж, Н.Мөнхбат, Э.Эрдэнэ, Ц.Баатарбилэг, Б.Мөнхтөр, Г.Байгалмаа, Э.Эрдэнэбилэг, Х.Бат-Эрдэнэ, Ё.Баатарбилэг, Г.Цолмон, Ш.Бүтэд, П.Мягмардорж /нийт 22/ нарыг гэм буруутайд тооцсоны хүчингүй болгож, тэдэнд холбогдох бүхий л хэргийг хэрэгт авагдсан үйл баримтын хүрээнд хууль ёсны ба үндэслэл бүхий байдлаар дахин дүгнүүлж, зарим шүүгдэгч нарт холбогдох нийт хэргийг нэг мөр шийдвэрлүүлэх үндэслэлтэй гэж үзсэн, харин цагаатгасан шийдвэр огт гаргаагүй болно.
Үндэслэлийн талаар тодотгосон товч мэдээлэл:
Анхан шатны шүүхээс “Модун” ХХК-ний захирал Д.Батбаяр, “Комплант” ХХК-ийн захирал О.Баяр нарт холбогдох гэмт хэргийг цагаатгаж шийдвэрлэсэн нь хэргийн бодит байдалд нийцээгүй, үндэслэлгүй гэж Давж заалдах шатны шүүхээс шийдвэрлэсэнтэйгээр холбоотойгоор “Модун” ХХК, “Комплант” ХХК-иудад Хөгжлийн банкны хууль тогтоомжийг зөрчин их хэмжээний зээл олгож, давуу байдал олгосон гэмт хэрэгт хамтран оролцсон гэх шүүгдэгч Б.Батбаяр, Ч.Энхбат, Ч.Мөнхбаяр, Д.Цогтбаатар, Б.Чойжилжалбуу, Б.Будхүү, Л.Мягмаржав, Д.Дэлгэрсайхан нарт холбогдох тухайн гэмт хэргийг дахин шийдвэрлүүлэх үндэслэл үүссэн учраас тухайн шүүгдэгч нарт холбогдох бүх гэмт хэрэг, тэдний гэм бурууг нэг мөр дахин хэлэлцүүлэхээр шийдвэрлэсэн.
 
Шүүгдэгч Ё.Баатарбилэгийн хувьд : Анхан шатны шүүхээс шүүгдэгч Ё.Доржсумъяа, Ц.Цэвэгмэд нарт холбогдох гэмт хэргийг хууль ёсны ба үндэслэл бүхий дүгнэлт хийхгүйгээр хийсвэрлэн таамаглах байдлаар цагаатгаж шийдвэрлэснийг хүчингүй болгосон байх бөгөөд шүүгдэгч Ё.Доржсумъяа, Ц.Цэвэгмэд нарт холбогдох хэргийг үндэслэлгүйгээр цагаатгасан нь Ё.Баатарбилэгт холбогдох хэргийн үйл баримт, нотолгооны стандарт, бусад асуудлыг шалгах, тогтооход зөрүү, зөрчил үүсгэжээ. Мөн анхан шатны шүүх, прокурорын хувьд хэрэгт авагдсан бүхий л үйл баримтыг шалгаагүй, хууль ёсны ба үндэслэл бүхий дүгнэлт хийгээгүй, нотлох баримтыг үгүйсгэсэн, баталсан үндэслэлээ тодорхой заагаагүй, шийдвэрлэвэл зохих зарим асуудлыг орхигдуулсан гэж үзсэн учраас дахин хэлэлцүүлэхээр шийдвэрлэсэн.
 
Э.Эрдэнэ, Ж.Ганхуяг нарын хувьд : Шүүгдэгч Э.Эрдэнийн гэмт хэрэг үйлдэх үедээ эрхэлж байсан албан тушаалыг зөв тодорхойлон дүгнээгүй, тухайн шүүгдэгч нараас хураасан гэх гадаад валютыг төгрөгт шилжүүлээгүй буюу тооцсон баримтгүй, ямар хувь хэмжээгээр хариуцахыг таамаглах, дахин тооцох боломжгүй, Эрүүгийн хуулийг зөв хэрэглээгүйг зөвтгөх үндэслэлгүй гэж үзсэн.
 
Шүүгдэгч Н.Мөнхбатын хувьд : Анхан шатны шүүхээс Н.Мөнхбатад холбогдох албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж “Нью яармаг хаусинг прожект” ХХК-нд эдийн засгийн давуу байдал бий болгосон гэмт хэргийг хууль ёсны ба үндэслэл бүхий дүгнэлт хийхгүйгээр цагаатгаж шийдвэрлэснийг хүчингүй болгосон байх тул түүнд холбогдох бусад гэмт хэргийн гэм бурууг нэг мөр дахин хэлэлцүүлэхээр шийдвэрлэсэн.
 
Шүүгдэгч Б.Даажамбын хувьд : Анхан шатны шүүхээс “Хөгжлийн банкны төлөөлөн удирдах зөвлөлийн зарим дарга, гишүүд”-д холбогдох хэргийг бүхэлд нь хууль ёсны ба үндэслэл бүхий дүгнэлт хийхгүйгээр, таамаглан байдлаар цагаатгаж шийдвэрлэснийг хүчингүй болгосон байх тул түүнд холбогдох нийт гэмт хэрэг, гэм бурууг нэг мөр дахин хэлэлцүүлэхээр шийдвэрлэсэн.
 
Шүүгдэгч Г.Байгалмаагийн хувьд : Анхан шатны шүүхээс шүүгдэгч Г.Байгалмаад холбогдох “Монгол Улсын Ерөнхийлөгч асан Х.Баттулгын гарын үсгийг хуурамчаар” зурсан буюу хуулийн этгээдийн эрх мэдлийг урвуулан ашигласан гэх гэмт хэргийг хууль ёсны ба үндэслэлгүйгээр, таамаглан байдлаар цагаатгаж шийдвэрлэснийг хүчингүй болгосон байх тул түүнд холбогдох нийт гэмт хэрэг, гэм бурууг нэг мөр дахин хэлэлцүүлэхээр шийдвэрлэсэн.
 
Шүүгдэгч Г.Батдорж, Ц.Баатарбилэг, Б.Мөнхтөр, Э.Эрдэнэбилэг, Х.Бат-Эрдэнэ, Г.Цолмон, Ш.Бүтэд, П.Мягмардорж нарын хувьд : Хөгжлийн банкны зээлийн хорооны болон төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүдэд холбогдох бүх гэмт хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр дээр дурдсан байдлаар шийдвэрлэсэн учраас Хөгжлийн банкны зээлийн хорооны болон төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүдийг хатгаж болон бусад хэлбэрээр хамтран оролцсон гэх тухайн шүүгдэгч нарт холбогдох хэргийг хүчингүй болгохгүйгээр хууль зүйн дүгнэлт хийх бодит үндэслэлгүй гэж үзсэн. Учир нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 1, 3, 4, 7.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар гэм бурууг урьдчилан тогтоох, гэм буруутай эсэх талаар хөдөлбөргүй үнэн гэж урьдчилан тогтоосон ямар ч нотлох баримт байж болохгүй гэх хуулийн заалтын хүрээнд шийдвэр гаргасан болно.
 
Иймд анхан шатны шүүхээс гэм буруутай тооцсон шүүгдэгч нарт холбогдох хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр буцаасан нь тэдэнд холбогдох хэргийг цагаатгасан буюу хэрэгсэхгүй болгосон гэх үндэслэл, утга агуулга огт илэрхийлэхгүй бөгөөд Давж заалдах шатны шүүх нь аливаа хэргийг урьдчилан таамаглаж шийдвэрлэх, хэргийн зүйлчлэлийг хүндрүүлэх, гэм буруутайд тооцоогүй этгээдийг шууд тооцох, эсхүл эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлэх зэрэг эрх хэмжээг хэрэгжүүлдэггүй буюу тийм эрх хэмжээ эдлэхийг хууль, зарчмаар хориглосон болохыг тодотгон тэмдэглэж байна.
 
НИЙСЛЭЛИЙН ЭРҮҮГИЙН ХЭРГИЙН ДАВЖ ЗААЛДАХ ШАТНЫ ШҮҮХ
Дэлгэрэнгүй унших

Тод мэдээ

Улаанбаатарын 976 барилгын 206 нь газар хөдлөлтөд тэсвэртэй

Огноо:

,

Газар хөдлөлтийн аюул нь олон хүний амь нас, хүн төрөлхтний барьж байгуулсан бүтээн байгуулалтыг хоморголон устгадаг байгалийн гамшиг юм.

Газар хөдлөлтийн хүч, давтамж сүүлийн жилүүдэд Монгол Улсад төдийгүй дэлхий дахинаа нэмэгдэж байна.

Зөвхөн 2024 он гарсаар манай улсад болон хил орчмын бүс нутагт 3.5, түүнээс дээш магнитудын хүчтэй газар хөдлөлт 20 удаа болжээ.

Гэтэл Улаанбаатарын 976 барилгад газар хөдлөлтийн тэсвэртэй байдлын үнэлгээ хийхэд ердөө 206 нь тэсвэртэй гэсэн дүгнэлт гарсан байна.

Тиймээс Засгийн газраас жил бүрийн гуравдугаар сарын сүүлийн долоо хоногийн пүрэв гарагт 16:00 цагт улс орон даяар гамшгийн зарлан мэдээллийн дуут дохио дуугаргаж, дадлага сургууль зохион байгуулах журам гаргасан. Энэ жилийн хувьд маргааш буюу 2024 оны гуравдугаар сарын 28-нд таарч байна.

Энэхүү дадлага сургууль нь иргэд, аж ахуйн нэгж байгууллагад газар хөдлөлтийн аюулыг таниулах, урьдчилан сэргийлэх аргад сургах дадал олгох, эрсдэлийг бууруулах зорилготой.

Тиймээс маргааш ямар үйл ажиллагаа зохион байгуулах талаар ОБЕГ-ын дэд дарга, бригадын генерал Б.Ууганбаяр олон нийтэд мэдээлэл өглөө.

Мөн тэрбээр энэ дадлага сургуулийг ёс төдий өнгөрүүлэх биш, гамшиг нүүрлэсэн үед мэдлэгтэй дадалтай байж өөрийгөө болон хайртай дотнын хүмүүсээ аврах аргад суралцахыг зорьж, идэвхтэй бөгөөд хариуцлагатай оролцохыг уриаллаа.

Эх сурвалж: ОБЕГ

Дэлгэрэнгүй унших
сурталчилгаа
Тод мэдээ21 цаг 1 минут

АТГ: Иргэн, хуулийн этгээдээс 57 өргөдөл, гомдол хүлээн авав

Тод мэдээ21 цаг 5 минут

Хөгжлийн банкны гэх хэргийн талаарх шийдвэрийг нээлттэй байршуулна

Тод мэдээ21 цаг 9 минут

Улаанбаатарын 976 барилгын 206 нь газар хөдлөлтөд тэсвэртэй

Тод мэдээ21 цаг 11 минут

Замын-Үүд-Эрээн боомтын ачаа тээврийг ирэх сарын 1-нээс 24 цагаар аж...

Тод мэдээ21 цаг 15 минут

Эрүүл мэндийн цахим шилжилтийг эрчимжүүлэхийг үүрэг болголоо

Тод мэдээ21 цаг 17 минут

Гепатитын D вирусийн халдвартай 66 мянган хүн байна

Тод мэдээ21 цаг 20 минут

ЗГ: Үндэсний баялгийн сангийн тухай хуулийн төслийг УИХ-д өргөн мэдү...

Өнөөдөр21 цаг 23 минут

УИХ: Энэ долоо хоногт чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар

Өнөөдөр21 цаг 28 минут

Зүүн аймгуудын нутгийн зүүн хэсгээр цас орж, цасан шуурга шуурна

Өнөөдөр21 цаг 30 минут

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Тод индэр2024/03/27

Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ: Боомтын сэргэлтийн дараагийн үе шат инно...

Тод мэдээ2024/03/27

Сонгинохайрхан дүүрэг, Баянхошууны авто замд нүхэн эвдрэл засварлах ...

Өнөөдөр2024/03/27

ХХААХҮЯ: 49 үйлдвэрийн үйл ажиллагаа эрхлэх дүгнэлтийг цуцаллаа

Тод мэдээ2024/03/27

Бартаат замын туулах чадвар сайтай 16 автомашиныг хамгаалалтын 7 зах...

Тод мэдээ2024/03/27

Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх Үндэсний хорооны а...

Тод мэдээ2024/03/27

С.Чинзориг: Эмчилгээний шинэ технологи нэвтрүүлэхийг бүхий л талаар ...

Тод индэр2024/03/27

Н.Батнасан: МУИС-д гаалийн байгууллагатай хамтран ажиллах өргөн боло...

Өнөөдөр2024/03/27

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Тод мэдээ2024/03/26

Автомашины нүүрсэн янданг улсын хилээр гаргахыг хориглох тухай тогто...

Өнөөдөр2024/03/26

Цаг агаарын аюултай үзэгдлээс сэрэмжлүүлж байна!

Өнөөдөр2024/03/26

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Тод мэдээ2024/03/25

"Улаанбаатар марафон"-ы бүртгэл үргэлжилж байна

Тод мэдээ2024/03/25

Хөлийн гол орчимд шар усны үер бууж, 30 орчим айл үерт автлаа

Тод мэдээ2024/03/25

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.В.Путинд эмгэнэл илэрхий...

Өнөөдөр2024/03/25

УИХ: Намын бүлэг, ажлын хэсгүүд өнөөдөр хуралдана

Өнөөдөр2024/03/25

Улаанбаатарт өдөртөө 8 хэм дулаан

Тод мэдээ2024/03/25

Энэ онд Шархад дэд төвд 110 айлын орон сууц ашиглалтад орно

Тод мэдээ2024/03/25

ЦЕГ: АТМ эвдсэн этгээдийг илрүүлжээ

Тод мэдээ2024/03/25

Нийслэлийн 34 хорооны 1306 айл өрхөд нүүн шилжих мэдэгдэх хуудсыг хү...

Тод мэдээ2024/03/25

Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Замын-Үүд хилийн боомтын зорчигч, ачаа тэ...

Санал болгох