Чөлөөт бүс
1900-аад оны үеийн монголчуудын тухай түүхэн гэрэл зургийг дэлгэн үзүүлэв
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга өнөөдөр Норвегийн Хаант Улсын Осло хотын Соёлын түүхийн музейд хадгалагдаж байдаг Монгол Улсын түүх, соёлтой холбогдох үзмэр, түүхэн баримтуудыг үзэж сонирхлоо.
Энэ үеэр Норвегийн аялагч Оскар Мамены хувийн цуглуулагдах дахь Монгол Улстай холбоотой эд зүйлсийг дэлгэн үзүүлсэн нь олны сонирхлыг татсан юм. Тэрээр 1912 онд Монгол Улсад зорчиж байсан бөгөөд тухайн цаг үеийн монголчуудын түүх, соёлыг зургийн хальсандаа буулгажээ. Түүний 5000 орчим гэрэл зураг, дүрс бичлэг 2016 онд Осло хотын нэгэн тосгоноос олдсон дотор монголчуудтай холбогдох зураг, дурсгал байсан бөгөөд Ослогийн их сургуулийн захирал Свен Стөлэн, Соёлын түүхийн музейн захирал Хекон Глөстад нар Монгол Улстай холбогдох тэрхүү түүхэн гэрэл зураг баримт, сэлт нь соёлын харилцааны томоохон хөшүүрэг болохоос гадна цаашдын судалгааны үндэс суурь болж байгаа хэмээн тодотгосон юм.
Үзэсгэлэнд 34 зураг, 20 үзмэр тавигдсан бөгөөд энэ ондоо багтан Монгол Улс руу илгээж, судалгааны ажлаа өргөтгөх гэж байгаа юм байна. Тиймээс Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга Монгол судлалын чиглэлээр судалгаа хийж буй Норвегийн иргэн Мариа Картвейтэд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит тэтгэлгээр Монгол Улсад суралцах, судалгаа хийх батламж олголоо.
Мөн олон жил Монгол судлалын чиглэлээр ажиллаж, Монгол судлалыг дэлхий дахинд дэлгэрүүлэх үйлсэд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан Норвегийн Хаант Улсын иргэн, Олон улсын Монгол судлалын холбооны гишүүн Мариа Магдолна Татарыг Монгол Улсын Төрийн дээд шагнал Алтан гадас одонгоор шагнасан юм.
Чөлөөт бүс
Японы гайхамшгийн нууц нь "хар сувд" байсан уу...
Өнгөрсөн зууны эхээр буюу 1904 онд болсон нэгэн сонирхолтой түүхийг та бүхэнд хүргэж байна. Тэр үед Оросын "Аметист" хэрэх онгоц Өмнөд Хятадын тэнгист Данагаас холгүй Японы нэгэн мина зөөгч онгоцыг живүүлжээ. Түүнээс хойш 2 жилийн дараа буюу 1906 оны эхээр Францын "Круле" завь салаар яваа тамирдсан туранхай тэнгисчинг Хойд Аннамагийн эрэг хавиас олжээ. Намайг Имурио Исокава гэдэг. Би №125 мина зөөгч хөлгийн багийн амь мэнд үлдсэн цорын ганц гишүүн юм. Параселийн нэгэн аралд ганцаараа 1,5 жил амьдарсан гэж далайчин өгүүлжээ.
Тэр Япон улсад буцаад гурван жил сэтгэл мэдрэлийн өвчтэй хүмүүсийн эмнэлэгт эмчилгээ хийлгэжээ. Дараа нь цэргийн яамны тэтгэврээр гэр бүлтэйгээ амьдарсан байна. Тэр арал дээр олж илрүүлсэн гайхамшигт дармал эд эрдэнэсийн тухай эмч нар болон төрөл төрөгсдөдөө өгүүлсэн. Гэвч тэд далайчинд итгэхгүй байв. Гэвч 1945 оны эхээр Токиогоос хүмүүс талийгаач Исокавагийн ар гэрт очиж, эрдэнэсийн тухай далайчны яриаг их сонирхов. Тэгэхдээ уулзалт ярианы тухай мэдээлэхгүй байх хүсэлт тавьжээ.
1945 оны 6 дугаар сард Японы "I-409" шумбагч онгоц Параселийн нэгэн аралд ойртов. Түүний ахмад ба багийн гишүүд Японы цэргийн тагнуулын хүмүүст захирагдаж байсан. Тэнгисчид хэдэн торх эрэг хавийн хавцлаас гаргаж онгоцонд ачсаныг агаараас харсан гэж хожим дайсны хөлгийн гэнэтийн дайралтаас хамгаалах усанд буух нисэх онгоцны нисэгч өгүүлжээ. Эдгээр торхонд чухам юу байсныг далайчдад мэдээлээгүй. Дараа нь бүх далайчныг камиказе хэмээх шумбагч хөлөг онгоцнуудаар хуваарилсан билээ.
1955 онд дээрх нисэх онгоцны нисэгч Нагасаки хотын гудамжинд шумбагч онгоцны багийн даргатай санамсаргүй тааралдсан байна. Нөгөө хэдэн торх сувд түүний дотор их үнэтэй хар сувд дүүрэн байсныг тагнуулын офицеруудээс нууцаар шагайж харснаа тэрээр өгүүлжээ. Хориод торх тус тус бараг 100 кг жинтэй байсан. Тэр үед эдгээр торхонд хийсэн сувд 10-15 тэрбум долларын үнэтэй байжээ.
Гайхалтай нь сувд XVI зууны үед Параселийн нэгэн аралд баазтай байсан Малайн далайн дээрэмчин Бумбгвар Анамбасугийн өмч байсан гэдэг. Имурио Исокава тэр л арлаас энэхүү эрдэнэсийг олсон байна. Тэгвэл "I-409" шумбагч хөлөг онгоцонд ачсан сувд хаачсан бэ?
Дайны дараа нэг бүр нь бараг 10 сая долларын өртөг бүхий хэдэн хар сувд Техасын нефтийн үйлдвэрийн эзэн Жон Синкстоны цуглуулгад байсан байна. Тэр Америкийн "Радиотехникс" пүүсийн ерөнхий нягтлан бодогч Рональд Смиттай харилцаа холбоотой байсан аж. Дайны дараагаар хоёр япон хүн дампуурах ирмэгт тулсан пүүсийн ажлын өрөөнд ирж, 1943 онд үндэслэн байгуулагдсанаасаа хойших пүүсийн бүх боловсруулалтыг чемодан сувдаар солих санал тавьсан тухай Рональд Смит өгүүлэв. Америкчууд зөвшөөрч, нэг үе тансаг амьдарч, эцэст үгүйрэн хоосорсон гэдэг. Харин Япон улсад цэргийн ба энгийн янз бүрийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх пүүс бий болжээ.
Энэ мэтээр Европ буюу Америкт байгаа нэлээд үнэтэй хар сувдны түүхийг сонирхвол дайны дараа дэлхий даяар аялж, чемодан дүүрэн сувдаар цоо шинэ техникийн боловсруулалтыг худалдан авч байсан хэдэн япон хүний ул мөр илрэн тодорч болох юм.
Чөлөөт бүс
Аавууд аа! Ирээдүйн аваргыг төрүүлэх үү? Эсвэл гэмтнүүдийн тоог нэмэх үү?
Олон жилийн судалгаагаар аав нь хүүхдэдээ илүү цаг зарцуулснаар хүүхэд өөртөө итгэлтэй, зан араншингийн элдэв асуудалгүй, эрүүл чийрэг, сэтгэн бодох чадвар өндөртэй, нийтэч хүн болон төлөвшдөг байна.Энэ талаар олон сонирхолтой баримт ч бий. Тухайлбал, дэлхийн түүхэнд эцэг хүү Нобелийн шагналтнууд зургаа байдгийн дөрөв нь физикийн салбараас төрөн гарчээ. Тэд амжилтаа өглөөний цайнаас үдийн хоол хүртлээ аавтагаа байж, асуудлыг хамтдаа шийдвэрлэдэг байсантай холбон тайлбарлажээ.
Өөр нэг жишээ. Израйлчууд дэлхийн хүн амын 2-хон хувийг эзэлдэг ч 20 хувь нь Нобелийн шагнал хүртсэн байдаг. Үүний нууц нь эцэг эх нь хүүхдэдээ хамгийн их цаг зарцуулдагт холбоотой аж.
Энэ мэт жишээ хаа сайгүй. Гэтэл бид хүүхдэдээ цаг зарцуулах нь битгий хэл 24 цагийн хэдэн минутыг тэдэнтэй өнгөрүүлдэг билээ дээ!
Саяхны нэгэн судалгаагаар, Монгол ээжүүдийн 57 хувь, аавуудын 7-хон хувь нь бяцхан үрсдээ цаг гаргадгийг тогтоожээ. Бодит байдал яг л ийм байна.
Цаг, минутаар "ургаж" буй бяцхан үр тань хэн болох, хэн байх нь эцэг эх та бүхнээс л шалтгаална.
Амжилттай, өөртөө итгэлтэй, сайн хүн бүтээх үү? Эсвэл ирээдүйн гэмтнүүдийн тоог нэмэх үү? Өөрсдөө л мэдэцгээ!
Чөлөөт бүс
Хүмүүс нь хамгийн урт насалдаг 15 орон
1. Швед
Дэлхий дээр хамгийн урт насалдаг улсуудын нэг бол Швед улс юм. Тус улсад амьдрахад эрүүл аюулгүй бөгөөд иргэд нь хэт чөлөөтэй амьдардаг. Хүн амын дундаж наслалт нь 80-с дээш бөгөөд тэдний урт наслалт нь амьдралынх нь хэв маягтай холбоотой юм.
2. Гернсэй
Баячууд, бага татвар, мөн хамгийн сайн эрүүл мэндийн даатгалуудын нэг.
3. Австрали
Тус улсын иргэдийн дундаж насжилт 82 бөгөөд Австрали орон нь эрүүл мэнд, чийрэгжүүлэлтээрээ тэргүүлдэг.
4. Хонг Конг
Хэдийгээр бохирдлын хэмжээ, хүн амын нягтрал ихтэй ч гэсэн Хонгконгийн оршин суугчдын дундаж наслалт 81 бөгөөд хамгийн урт наслалттай орны жагсаалтад багтдаг.
5. Сан Марино хот
Хэрвээ чи баян, байнгын дасгал хөдөлгөөн хийдэг мөн ширээний ажил эрхэлдэг бол чиний амьдрал илүү урт удаан үргэлжилнэ. Хэрвээ баян байх мөн эрүүл байх хангалттай биш бол хэн нэгэнд туслаж болох юм. Тэдний дундаж наслалт 81-с дээш байдаг юм.
6. Исланд
Бохирдол бага, хүн амын нягтаршил багатай, шумуулгүй. Цэвэр агаар, гайхамшигтай ногоон нөмрөг бүхий байгаль, далайн хоол хүнс нь урт удаан амьдрахын нууц юм. Исланд нь дэлхийн аз жаргалтай тайван улсуудын нэг бөгөөд хүн амын дундаж наслалт нь 82-с дээш байдаг.
7. Израйль
Газрын дундад тэнгисийн сайхан агаар, далайн хоол, багахан хэмжээгээр архийг хэрэглэж байгаа нь тэдний өдөр тутмын амьдралын хэв маяг нь юм. Израйльчуудын хүн амын дундаж наслалт 83-с дээш байдаг.
8. Өмнөд Солонгос
Өмнөд Солонгост эмэгтэйчүүд нь эрчүүдээсээ их амьдардаг бөгөөд тэдгээр эмэгтэйчүүд дэхийн хаана ч амьдрах чадвартай байдаг.
Өмнөд солонгосын эмэгтэйчүүд нь эрэгтэйчүүдээ бодвол илүү удаан амьдардаг. Дэлхийн бараг хамгийн урт удаан амьдардаг эмэгтэйчүүд бол солонгос эмэгтэйчүүд байдаг. Эрүүл мэндийн мэдлэг сайтай учир эрүүл мэндийн ухамсартай улс орны хувьд эмэгтэйчүүдийн дундаж наслалт 90 нас байдаг.
9. Макао
Энэхүү жижигхэн арал нь иргэддээ маш их ашиг тус өгдөг. Хүн амын дундаж наслалт нь 84 нас юм.
10. Швейцарь
Швейцарь хүмүүсийн урт наслалтын нууц нь цэвэр агаар, цэнгэг ус мөн амьдралын өндөр чанартай стандартад байдаг. Мөн энэ улсад эрүүл мэндийн үйлчилгээ үзүүлдэг байгууллагууд нь сайшаагдсан байдаг. Хүн амын дундаж наслалт нь 84.
11. Андорра
Энэ жижигхэн Европын улс бол цэцэглэн хөгжиж буй улс юм. Мөн ногоон бүрхэвчтэй бөгөөд олон нийтийн болон эрүүл мэндийн байгууламжид зам тавьж өгдөг. Иргэдийн дундаж наслалт 83-с дээш байдаг байна.
12. Сингапур
Сингапур бол Ази тивийн титэм болсон улс юм. Хүрээлэн буй орчноо сайжруулахын зэрэгцээ хүмүүсийнхээ амьдралынхаа чанарт анхаарахын зэрэгцээ эрүүл мэндийн хамгийн чанартай үйлчилгээ үзүүлдэг Азийн хамгийн цэвэрхэн орны нэг юм.
13. Япон
Япончуудын өндөр наслалтын нууц нь эрүүл зөв амьдрал, иргэдийн байнгын дасгал хөдөлгөөн, хоололтын дэглэм зэрэг маш олон шалтгаан байдаг. Тэдний дундаж наслалт нь 85 бөгөөд иргэддээ эрүүл мэндийн чанартай тусламж үйлчилгээ үзүүлдэг байна.
14. Монако
Монако бол нас тогтсон хойноо амьдрахад тохиромжтой улс. Амьдрахад хэрэгцээтэй таатай, цаг агаар нь тав тухтай улс. Хүн амын дундаж наслалт нь 89 юм.
15. Итали
Хачирхалтай санагдаж болох ч Итали хүмүүсийн наслах хугацаа нь бусад Европын орнуудыг бодвол харьцангуй урт байдаг байна. Хүн амын дундаж наслалт 89-с дээш байдаг.
