Тод индэр
Л.Зэндмаа: Амбулаторийн үзлэгийн 13.8 хувийг томуу, томуу төст өвчин эзэлж байна
Нийслэлийн хэмжээнд томуу, томуу төст өвчний халдвар буурахгүй байна. Иймээс Нийслэлийн Эрүүл мэндийн газрын орлогч дарга Л.Зэндмаатай авч хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээ болон зарим зүйлийн талаар ярилцлаа.
-Нийслэлд томуу, томуу төст өвчний халдварын нөхцөл байдал ямар байна вэ. Хоногт хэчнээн хүүхэд эмнэлэгт хандаж, тусламж, үйлчилгээ авч байна вэ?
-Томуугийн мэдээллийг эмнэлгийн орны хэвтэлт, амбулаторийн үзлэг гэсэн хоёр төрлөөр гаргадаг. Орны мэдээг өдөр тутам гаргаж байгаа. Амбулаторийн мэдээг долоо хоног тутмаар гаргадаг. Энэ долоо хоногийн хувьд нийт амбулаторийн үзлэгийн 13.8 хувийг томуу, томуу төст өвчин эзэлж байна. Энэ нь өнгөрсөн долоо хоногтой харьцуулахад 1.1 хувиар өссөн үзүүлэлт. Үзүүлж байгаа хүүхдүүдийн хувьд, 0-4 насны хүүхдүүд 60 орчим хувийг, 5-9 насны хүүхдүүд 20 орчим хувийг эзэлж байна. Өөрөөр хэлбэл, нийт үзлэгийн 80 орчим хувийг 0-9 насны хүүхдүүд эзэлж байгаа.
Эмнэлгийн орны хэвтэлт гуравдугаар сард маш өндөр байсан. Үүнтэй холбоотойгоор бид орны зохицуулалт хийгээд явж байна. Харин энэ долоо хоногоос эмнэлэгт хэвтэх нь буурах хандлагатай байгаа. Өнөөдрийн байдлаар нийслэлд 1810 орчим ор дэлгэснээс 1413 хүүхэд хэвтэн эмчлүүлж байна.
-Амбулаторийн үзлэгийн 13.8 хувийг томуу, томуу төст өвчний үзлэг эзэлж байна гэлээ. Энэ хэр өндөр үзүүлэлт вэ?
-Томуугийн халдварын амбулаторийн үзлэгийн эзлэх хувьд үндэслэн ямар арга хэмжээ авах тухай Эрүүл мэндийн сайдын тушаалаар зааж өгсөн байдаг. 0-5 орчим хувийг эзэлж байх үед эмнэлгүүд дотоод зохион байгуулалтын арга хэмжээ авч, 10-14 хувь хүрэхэд карантин тогтоодог журамтай. Өмнөх жилүүдийн нөхцөл байдлыг харахад, амбулаторийн үзлэг, хэвтэлтийн тоо шууд хамааралтай байсан. Өөрөөр хэлбэл, амбулаторийн үзлэг нэмэгдэхэд дагаад орны ачаалал нэмэгддэг. Харин энэ жилийн хувьд амбулаторийн үзлэг 13.8 хувьд хүрчихсэн байхад эмнэлэгт хэвтэлт буурч байгаа. Үүнээс хүүхдүүдийн өвчлөл хөнгөн хэлбэртэй байна гэж дүгнэж болно. Өнгөрсөн жилүүдийн туршлагаар бол өдийд карантин тогтоох ёстой. Энэ жилийн хувьд удахгүй хүүхдийн амралт эхэлнэ. Амралт эхлэхээр өвчлөл буурдаг зүй тогтол байдаг.
-Зайлшгүй хэвтэн эмчлүүлэх шаардлагатай хүүхдүүдээ эмнэлэг хүлээн авч чадаж байгаа юу?
-Эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлэх зайлшгүй шаардлагатай хүүхдүүдээ хүлээн авч байгаа. Хүмүүс коридорт хүүхэд авлаа гэж гомдол гаргадаг. Шөнө оройн цагаар нэг дор олон хүүхэд ирсэн тохиолдолд бид өвчтэй хүүхдүүдийнхээ эрүүл мэндийг харгалзаж, ор хүрэлцээгүй үед коридорт авах тохиолдол байдаг. Гэхдээ тухайн хүүхэд эмнэлгээс гартлаа коридорт байдаггүй. Ор сулрангуут өрөөнд оруулдаг. Одоогийн байдлаар ор хангалттай хүрэлцэж байгаа.
-Эмч, сувилагчдын ачаалал ихэссэнтэй холбоотойгоор анагаахын төгсөх курсийн оюутнуудыг ажиллуулж байгаа гэж байсан. Өнөөдрийн байдлаар хэдэн сургуулийн хэчнээн оюутан ажиллаж байна вэ?
-Ачаалал ихэссэнтэй холбоотойгоор хүний нөөцийн дутагдал үүсэж, ялангуяа сувилагч, тусгай мэргэжлийн хүмүүс хомсодсон. Иймээс бид ЭМЯ, Эрүүл мэндийн хөгжлийн төв, АШУҮИС, “Этүгэн”, “Ач” гэх мэт сургуульд хүсэлт тавьж, тодорхой тооны сувилагч, мэргэжилтнүүдийг ажиллуулсан. АШУҮИС-ийн Сувилахуйн сургуулийн гурав, дөрөвдүгээр курсийн 40 гаруй оюутныг авч, ажиллуулж байна. Мөн зургадугаар курсийн оюутнуудыг нэгдсэн эмнэлгүүдэд, АШУҮИС-ийн мэргэжил дээшлүүлэх сургалтад хамрагдаж байгаа зургаан эмчийг ажиллуулсан. Түүнчлэн “Этүгэн” сургуулийн сувилахуйн 120 оюутан эмнэлгүүдэд ажиллаж байгаа.
-Өрхийн эрүүл мэндийн төвүүдийн ачаалал хэр байна вэ?
-Томуугийн халдвар нэмэгдэхэд бид эхлээд өрхийн эрүүл мэндийн төвүүдээ уртасгасан цагаар ажиллуулдаг. Энэ жил ч мөн томуу ихэссэнтэй холбоотойгоор өрхийн эмнэлгүүд болоод хүүхдийн кабинетийг уртасгасан цагаар, амралтын өдрөөр ажиллуулж байгаа. Түүнчлэн нэгдсэн эмнэлгүүдэд хүний нөөцийн дутагдал үүсэж байна. Учир нь ачаалал ихсэхийн хэрээр нэг эмчид ногдох өвчтөний тоо нэмэгддэг. Иймээс нэгдсэн эмнэлгүүд харьяа дүүргийн эмнэлгүүд, өрхийн эмнэлгүүдтэйгээ гэрээ хийж, оройн цагаар хүлээн авах дээр хүн авч ажиллуулах зохицуулалтыг хийж байна.
-Хүүхдийн кабинет, Өрхийн эрүүл мэндийн төвийн цагийг уртасгасан зохицуулалт хэр хугацаанд үргэлжлэх вэ?
-Цаг уртасгах тухай НЭМГ-ын даргын тушаал гардаг. Бид эхний ээлжид дөрөвдүгээр сарын 15 хүртэл энэ зохицуулалтаар ажиллуулъя гэсэн төлөвлөгөөтэй байгаа. Мөн өвчлөлийн явцыг харж, өвчлөл нэмэгдвэл хугацааг сунгаж, багасвал наашлуулна.
-Томуу, томуу төст өвчний халдвар их байгаатай холбоотойгоор зарим дүүргийн эмнэлэг ахмадын эмнэлэгтээ хүүхдүүд авч байсан. Энэ мэт зохицуулалтыг хэр олныг хийсэн бэ?
-Томуу, томуу төст өвчний өвчлөл нэмэгдэх үед орны зохицуулалт хийдэг. Амбулаторийн үзлэгийн тав хүртэлх хувьд эмнэлгүүд дотоод нөөц бололцоогоо ашиглан, ороо нэмдэг. Харин таваас дээш хувьд хүрвэл өөр эмнэлэг рүү шилжүүлэх гэх мэт зохион байгуулалтыг хийдэг. Энэ жилийн хувьд Чингэлтэй дүүргийн I-VI хорооны хүүхдийг Төрийн тусгай албан хаагчдын нэгдсэн эмнэлэгт, тус дүүргийн VII-IX хороо, мөн Баянзүрх, Сонгинохайрхан, Хан-Уул дүүргийн зарим хорооны хүүхдэд үзүүлэх тусламж, үйлчилгээг Хан-Уул дахь Эх, нярайн, эмэгтэйчүүдийн үндэсний төв рүү шилжүүлсэн.
-Томуу, томуу төст өвчнөөс хэрхэн урьдчилан сэргийлэх зөвлөгөөг эцэг эхчүүдэд өгөхгүй юү?
-Өнгөрсөн 2020, 2021 онд ковидын өвчлөл ихсэхэд томуугийн халдвар буурсан. Энэ үед хүн болгон амны хаалт зүүж, гараа ариутган, халдвар хамгааллын дэглэм баримталж байсан. Үүнтэй холбоотойгоор томуугийн өвчлөл хамгийн ихдээ 4.5 хувьд хүрч байлаа. Амны хаалт зүүх, гараа ариутгах, зай барих, халдвар хамгааллын дэглэм баримтлах нь амьсгалын замын өвчнөөс бүрэн сэргийлж чадахыг энэ харуулж байна. Ковидын халдвар буурсан хэдий ч амьсгалын замын халдвар хэвээр байгаа. Иймээс эцэг эхчүүд та бүхэн хүүхдээ амьсгалын замын өвчнөөс сэргийлэхийн тулд олон нийтийн газар дагуулж явахгүй байх, амны хаалт зүүлгэх, гарыг нь ариутгах дадлыг маш сайн хэвшүүлэх, төлөвшүүлэх хэрэгтэй. Мөн хүүхдийн байгууллага, сургууль, цэцэрлэгийн удирдлага, эмч, нийгмийн ажилтнууд өдөр бүр ирцээ хянаж, хэрэв хүүхэд амьсгалын замын өвчтэй байвал эцэг, эхэд нь хэлж буцаах гэх мэт арга хэмжээг тухай бүрд нь авбал өвчлөл багасна гэдгийг хэлмээр байна.
Тод индэр
Б.Жавхлан: Гадаад валютын улсын нөөц таван тэрбум ам.долларт хүрлээ
Уул уурхайн бүтээгдэхүүний экспортыг нэмэгдүүлэх, гадаад валютын улсын нөөцийн нөхцөл байдлын талаар Сангийн сайд Б.Жавхлан Засгийн газрын хуралдаанд мэдээлэл хийлээ.
“Монгол Улсын Ерөнхий сайдын захирамжаар экспорт нэмэгдүүлж, тулгамдаж буй асуудлыг шуурхай шийдвэрлэх үүрэг бүхий Ажлын хэсэг уул уурхайн экспортод тулгараад буй асуудлыг цогц байдлаар шийдвэрлэж, экспортыг эрчимжүүлж, гадаад валютын орох урсгалыг нэмэгдүүлэх арга хэмжээ авч ажиллаж байна. Тус Ажлын хэсгийн дарга, Сангийн сайд Б.Жавхлан,
Нэгдүгээр улирлын нийт дүнгээр нүүрс 17.4 сая.тонн, төмрийн хүдэр 1.8 сая тонн экспортолсон нь өмнөх оны мөн үетэй ижил түвшинд байгаа бол зэсийн баяжмалын экспорт 456 мянган тоннд хүрч 24 хувиар өссөн дүнтэй байна.
Ажлын хэсэг банкны салбарын төлөөлөлтэй уулзаж, гадаад валютын улсын нөөцийг хамгаалах чиглэлд хамтран ажиллах талаар хэлэлцэж, Санхүүгийн тогтвортой байдлын зөвлөлийн хурлаар холбогдох асуудлыг шийдвэрлэж, бодлогын зөвлөмж гарган ажиллаж байна.
Энэ сарын 1-ний байдлаар гадаад валютын улсын нөөц өмнөх долоо хоногоос 305 сая ам.доллароор нэмэгдэж, таван тэрбум ам.долларт хүрлээ гэж мэдээллээ.
Тод индэр
О.Батнайрамдал: Бакалаврын төвшинд суралцагчдад тэтгэлэг, магистр, докторын төвшинд бол зээл олгохоор зохицуулах нь зөв байна
Монгол Улсын Их хурлын Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын байнгын хорооны 2024 оны 10 дугаар сарын 15-ны өдрийн 02 тоот тогтоолоор Боловсролын зээлийн сангийн үйл ажиллагаа, журмын биелэлтэд хяналт шалгалт хийх, холбогдох санал, дүгнэлт гаргах шийдвэрийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий Ажлын хэсгийг байгуулсан. Энэхүү ажлын хэсгийг УИХ-ын гишүүн О.Батнайрамдал ахалж байна. Түүнтэй уулзаж ярилцсан юм.
-Ажлын хэсэг байгуулагдах шаардлага юу байв?
-Засгийн газрын татвар төлөгчдийн мөнгөөр санхүүждэг 23 сангийн нэг нь Боловсролын зээлийн сан юм. Хамгийн үнэ цэнэтэй, тэр хэрээрээ хамгийн их хөрөнгө оруулалттай сан юм. Гэхдээ энэ сан өнгөрсөн хугацаанд зээл олгох журмаасаа эхлээд эргэн төлөлт хүртэл олон асуудлыг дагуулсаар байна. Нийтдээ 360 тэрбум төгрөгийн гадаад зээлийн санхүүжилт олгосон боловч эргэн төлөлтөд асуудал үүсч байна. Боловсролын зээлийн сан журмаар зохицуулагдаж ирсэн. Энэхүү мөрдөгдөж буй журам 27 хуудас бүхий олон удаагийн нэмэлт өөрчлөлт орсон учраас ойлгомжгүй, ишлэлээс ишлэгдсэн маягтай баримт бичиг болжээ. Тиймээс журам бүрэн шинэчлэглэх зайлшгүй шаардлага үүссэн. Ингээд 2025 оны сонгон шалгаруулалтаас өмнө Боловсролын сангийн зээлийн журмыг шинэчлэхээр ажиллаж байна. Манай ажлын хэсэг санал, дүгнэлтээ боловсруулан Байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцүүлж, холбогдох яаманд хүргүүлэхэд бэлэн болоод байна.
-Боловсролын зээлийн сангийн журмын төсөлд ямар ямар өөрчлөлт оруулах саналыг боловсруулсан бэ?
- Ер нь бол Боловсролын зээлийн сан алсын хараагаасаа эхлээд стратегийн хувьд шинэчлэл хийх шаардлага буй болжээ. Жишээлбэл, Боловсролын зээлийн сан гэх атлаа нийт санхүүжилтийн 87 орчим хувь нь тэтгэлэг болж олгогдож байна. Эдийн засгийн бүтэц өөрчлөгдөх тусам хөдөлмөрийн зах зээлтэй уялдаад эрэлт хэрэгцээтэй мэргэжилтэй нийцүүлэн Боловсролын зээлийн сангийн стратегийг тодорхойлох ёстой. Боловсролын зээлийн сангийн санхүүжилтийн 35-45 хувь нь Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит тэтгэлэгт буюу бакалаврын боловсрол эзэмшихэд олгогдож байна. Гэтэл дэлхийн 100 топ сургуульд тэнцсэн хүүхдэд зээл хэлбэрээр олгогдож байна. Энэ нь харьцангуй ялгаатай байдал үүсээд байгаа юм. Мөн өндөр мөнгөн дүнгээр буюу 100-200 мянган ам. долларын зээл авсан оюутан бакалавраа төгсч ирээд зээлийг эргэн төлөх нь асуудалтай. Ер нь дөнгөж бакалаврын түвшний боловсрол эзэмшээд өндөр хэмжээний зээл төлөх нь хэцүү учраас зээлийн эргэн төлөлт ч тааруу явж ирсэнтэй холбоотой байх.
Тэгэхээр бакалаврын төвшинд эргэн төлөгдөх нөхцөлгүйгээр тэтгэлэг, магистр, доктор буюу ахисан төвшинд зээл олгохоор зохицуулах нь зөв байна. Өөрөөр хэлбэл, ахисан төвшинд зээлээр суралцагч санхүүгийн хувьд зээлийг эргэн төлөх боломжтой болсон байна. Хоёрдугаарт, гадаадын их, дээд сургуульд суралцах хүүхдийн сонгон шалгаруулалтыг эрэмбэ, ерөнхий тест явуулж шалгаруулж байна. Зөвхөн эрэмбийг харах нь өрөөсгөл учраас тухайн хүүхэд өөрсийн санаачлагаар тэтгэлэг авсан бол үнэлэгдэж, оноожуулалтад нь ордог байх ёстой. Мөн тухайн сургуулийн төлбөрийн хэмжээг оноожуулалтад тусгах нь зөв хэмээн үзэж байна. Яагаад гэвэл зарим сургууль эрэмбэ нь ойролцоо атлаа хэд дахин илүү төлбөртэй байх тохиолдол байдаг. Жишээлбэл, АНУ-ын Стэнфордын Их сургуульд 200 мянган ам.доллараар суралцуулахаар нэг хүүхэд явуулах нь уу эсвэл эрэмбээрээ ойролцоо Токиогийн их сургуульд яг энэ төсвөөр 10 хүүхэд суралцуулах уу гэдгийг бололцох ёстой. Энэ мэт уялдааг оноожуулалтад шингээж өгч байж, харилцан ашигтай, хүртээмжтэй зээлийн олголтыг шинэчлэн хэрэгжүүлэх боломжтой хэмээн үзсэн.
- Төрийн албан хаагчдыг мэдлэг боловсролоо дээшлүүлэхэд зээлийн сангаас тэтгэлэг өгч болох уу?
- Төрийн албан хаагчдыг бодлогоор дэмжин чадавхжуулах хүрээнд гадаад болон дотоодын сургалтын байгууллагад магистр, докторын үндсэн хөтөлбөрт хамруулах боломжийг бүрдүүлнэ. Мөн шаардлагатай тохиолдолд гадаад хэлний бэлтгэлд хамруулах боломжийг олгоно. Түүнээс гадаадад суралцаад төгссөн хүүхэд тухайн орондоо ажлын туршлага хуримтлуулж ирэх боломжийг олгох уян хатан зохицуулалтыг тусгалаа. Хэрвээ эргэн ирэхгүй бол тэтгэлэг зээл хэлбэрт шилжиж, эргэн төлөгдөх нөхцөлттэй байна. Тухайн суралцагч энэ бүхнээ бүрэн ялгаж ойлгосон байхын тулд журмын шинэчлэл мөн чиглэж байна. Мөн зорилтот бүлэгт чиглэсэн буцалтгүй тусламжаар суралцах боломжийг журамд тусгах ёстой юм.
-Зээлийн эргэн төлөлтөөр дараагийн зээлийг олгох зарчмаар төсөвлөсөн. Тэгэхээр зээлийн эргэн төлөлтийг сайжруулахад хэрхэн анхаарч ажиллах вэ?
- 2025 оны улсын төсөвт Боловсролын зээлийн сангийн үйл ажиллагаанд 158,4 тэрбум төгрөг төсөвлөгдсөн. Түүний 33,6 тэрбум нь зээлийн эргэн төлөлтөөс санхүүжихээр тусгасан. Өөрөөр хэлбэл, эргэн төлөлт заавал хийгдэж байж Боловсролын зээлийн сангийн үйл ажиллагаагаа хэвийн явуулна. Зээлийн эргэн төлөлт хийгдэхгүй бол дотоодын их,дээд сургуульд суралцагч хүүхдүүд Монгол банкны хар жагсаалтад бичигддэг. Харин гадаадад суралцахаар зээл аваад эргэн төлөлт хийгээдгүй бол энэ хар жагсаалтад ордоггүй. Энэ ялгавартай байдлыг халах хэрэгтэй учраас журмын төсөлд санал тусгасан байгаа. Зээлийн эргэн төлөлтийг сайжруулах, зээлийн санг шударга ёсны зарчимд нийцүүлэхийн тулд шинэчлэл хийхээр саналыг боловсруулсан юм.
Тод индэр
Т.Баярхүү: Хуурайшилт ихтэй сумдад түймрийн эрсдэл маш өндөр байна
Шадар сайд, УОК-ын дарга С.Амарсайхан 21 аймаг, нийслэлийн Онцгой комиссын дарга нартай цахимаар хуралдаж, ой хээрийн түймэр, шар усны үерээс урьдчилан сэргийлэх төлөвлөгөө, арга хэмжээний талаар хэлэлцлээ. Энэ талаар УОК-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Т.Баярхүү мэдээлэл өглөө. Тэрбээр “Нийт нутгаар хуурайшилт өндөр байгаа. Баруун аймгуудад цас ихтэй байгаа учраас шар усны үерийн эрсдэл өндөр байна. Өнгөрсөн долоон хоногт зүүн аймгуудад бүртгэгдсэн хээрийн түймэр түүнийг унтраах үйл ажиллагааг зохион байгуулсан аймгийн онцгой комиссын мэдээлэл, түймрийн хор уршгийг арилгах, түймэрт өртсөн айл өрхүүдэд чиглэсэн арга хэмжээний талаарх мэдээллийг сонсож, холбогдох үүрэг чиглэлийг өгсөн.
Зүүн аймгууд ой хээрийн түймрийн эрсдэлтэй байгаа учраас хөдөлгөөнт бүлгүүд болон хяналтыг цэгүүдийг ажиллуулах зэрэг урьдчилан сэргийлэх ажлуудыг зохион байгуулж байгаа. Энэ чиглэлийн үйл ажиллагааг нэлээд эрчимжүүлэх үүргийг холбогдох аймаг орон нутгийн онцгой комиссын байгууллагад өгсөн.
Он гарснаас хойш 28 гал түймэр бүртгэгдсэн. Үүнээс гэмт хэргийн шинжтэй буюу мөрдөн шалгах ажиллагаа явагдаж байгаа хэргүүдийн статистик тоо баримтыг аваад үзэхээр 46 орчим хувь нь шалтгаан эзэн холбогдогч нь тодорхой байна. Жишээлбэл хогийн цэгээс, машины яндангаас, айлын янданг ил задгай орхисон үнс нурмаас гэх мэтчилэн шалтгаанаас үүдэлтэй гал гарчээ. Харин 56 орчим хувь нь эзэн холбогдогч тодорхойгүй байна. Үүн дээр мөрдөн шалгах ажиллагаа явагдаж байгаа.
Түймэрт өртсөн айл өрхүүдэд УОК-оос гэр хүнсний багц, эрүүл мэндийн багц, дулаан хувцас хэрэглэлүүдийг эхний ээлжид хүргэж өгсөн. Хөдөлмөр халамж үйлчилгээний газраас гамшигт өртсөн айл өрхүүдэд тодорхой хэмжээний мөнгөн тусламжуудыг үзүүлсэн. Мөн ХХҮЕ-аас тухайн иргэдтэй уулзалт зохион байгуулж үнэлгээ хийгээд цаашид малжуулах чиглэлээр ямар төсөл хөтөлбөрт хамруулах чиглэлээр судалгааны ажил үргэлжилж байгаа.
Увс, Завхан, Ховд, Баян-Өлгий зэрэг баруун аймгуудын цас одоохондоо хайлж дуусаагүй байна. Цастай байгаа газруудаар түймэр арай бага байгаа бол бусад аймаг, хуурайшилт ихтэй сумдад түймрийн эрсдэл маш өндөр байна. Ер нь өдөр ирэх тусам түймрийн эрсдэл нэмэгдэж байна. Иймээс дор бүрнээ сонор сэрэмжтэй байхыг анхааруулж байна” гэв.
