Чөлөөт бүс
Гар утсаа бусдад дамжуулахгүй байж эрсдэлээс сэргийлээрэй

Гар утсанд бидний бүхий л нууцлалтай мэдээлэл хадгалагдаж байдаг. Бусдад дэлгэмээргүй мэдээлэл, зураг, баримт сэлт, тэр ч байтугай и-мэйл хаяг, фэйсбүүк, твиттер, инстраграмын хаяг руугаа автоматаар нэвтрэхээр сануулж орхисон байдаг. Тэгвэл бид банкны интернэт банк, апп руугаа зөвхөн өөрсдөө л мэдэх нууц нэр, паспортоор нэвтрэх тул өөр хэн нэг этгээд мэдэх боломжгүй гэсэн итгэлтэй явдаг.
Харин гар утас тань хэн нэгэн гэмт этгээдийн гарт орсон л бол тэр нэвтрэх нэр, нууц үгийг таны утсан дээрээ нээлттэй байгаа и-мэйл хаяг, эсвэл мессежээр дор нь сэргээгээд авчихдаг гэдгийг мэдэхэд илүүдэхгүй. Тиймээс хэн нэгэн утсаар тань яриад өгье гэвэл эелдгээр татгалзаж сураарай. Учир нь та мэдээллээ бусдад алдсанаар санхүүгийн эрсдэлд хүлээх магадлалтай.
Цахим халдлагад өртөхгүйн тулд та юу мэдэх ёстой вэ?
Цахим орчин бидэнд олон давуу тал олгож, өдөр тутмын амьдралыг гайхалтай хялбар болгож байгаа ч зарим талаараа бараан сүүдрээ тусгасаар байна. Үүний нэг жишээ нь цахим залилангийн гэмт хэрэг юм. Дэвшилтэт технологийн ачаар банк, санхүүгийн үйлчилгээ авахад улам бүр хялбар болж байна. Интернэтэд тулгуурласан төрөл бүрийн аппликэйшн, вэбсайт зэрэг нь банканд олон цагаар дугаарлан зогсдог байсан үеийг халж, хэдхэн секундийн дотор гүйлгээ хийх, банкны бүтээгдэхүүн үйлчилгээг авах таатай нөхцөл бүрдүүлсэн. Гэвч технологийн дэвшлийг даган залилангийн шинжтэй үйл ажиллагаа, хэрэглэгчийн мэдээллийг хууль бусаар олж авч санхүүгийн гэмт хэрэг үйлдэх тохиолдлууд ч мөн нэмэгдэж байна.
Цахим халдлагад өртөж болзошгүй түгээмэл алдаанууд:
- Гар утсандаа ямар нэгэн нэвтрэх нууц код үүсгэлгүй, хурууны хээ таниулах болон бусад төрлийн танин баталгаажуулалтын аргыг хэрэглэх
- Гар утсан дээрээ Интернэт банк болон бусад хувийн мэдээлэл агуулдаг бусад аппликэйшн рүү ханддаг нэвтрэх нэр нууц үгээ сануулан хандахад амар байдлаар хадгалах.
- Интернэт банкны болон и-мэйлийн нууц үгийг утасны дугаар, төрсөн өдөр гэх мэт хялбар байдлаар зохиох.
- Нийгмийн сүлжээ буюу фэйсбүүк, инстаграм ашиглан танил, найз нөхөд тань мөнгө зээлүүлэхийг хүсэхэд лавлан баталгаажуулахгүйгээр үйлдэл хийх,
- Хувийн мэдээлэл буюу гар утасны дугаарыг тань хэн нэгэн лавлаж асуухад хэлж өгөх,
- Танил найз нөхөд, хэн нэгэн гар утсанд тань ирсэн нууц үг, олон оронтой нууц код зэргийг асуухад илгээх,
- Нийгмийн сүлжээгээр ирсэн эх сурвалж тодорхой бус сонирхол татахуйц мэдээ мэдээллийн линк дээр дарах, хувийн мэдээллээ оруулах,
- Бусдын гуйлтаар банкны карт, данс болон гар утсаа ашиглуулах!
Цахим халдлагад өртөж, санхүүгийн эрсдэлд орохгүйн тулд сошиал орчинд үйлдэл хийхээсээ өмнө тухайн мэдээллийг шалгаж, давхар баталгаажуулах арга (Two Factor Authentication) ашиглан хувийн мэдээллээ хамгаалдаг байхыг та бүхэнд уриалж байна. Фэйсбүүк, инстаграм зэрэг сошиал сувгууд, хувийн и-мэйл хаягийн "Security Login" тохиргоог идэвхжүүлснээр таны хаяг, аккаунт руу өөрийн тань өмнөөс хэн нэгэн нэвтрэх оролдлого хийх үед мэдээлэл очно.
КИБЕР АЮУЛГҮЙ БАЙДЛЫН ЦЭРГИЙН КОМАНДЛАЛ
Чөлөөт бүс
Охайо мужид цасан шуурга шуурч, Их нууруудын бүс нутагт олон автомашин осолджээ
АНУ-ын Охайо, Пенсильвани, Нью-Йорк муж дахь Эри, Онтарио нууруудын зүүн эрэг дагуу даваа гарагаас эхэлсэн цасан шуурга лхагва гараг хүртэл үргэлжлэх төлөвтэй байна.
Цасан шуурганы сэрэмжлүүлэг Пенсильванийн Кливленд, Эри, Нью-Йоркийн Жеймстаун, Сиракуз, Освего, Уотертаун зэрэг хотуудад идэвхжсэн байна.
Их хэмжээний цас орсны улмаас тус бүс нутгийн сургуулиудыг хааж, оршин суугчдыг энэ шуурганы сөрөг нөлөөлөлд бэлтгэл, бэлэн байдлаа хангахыг уриалжээ.
“Цаг агаарын хамгийн аюултай нөхцөл байдал үүсэж байгаа энэ үед богино хугацаанд их хэмжээний цас орох төлөвтэй байгаа учир зарим авто замын зорчих хөдөлгөөнд багагүй хүндрэл учрах төлөвтэй байна” гэж мэдээлсэн байна.
Тиймээс иргэдийг замын хөдөлгөөнд оролцохдоо онцгой анхаарал хандуулж, цаг агаарын мэдээг тогтмол хүлээн авч сонор сэрэмжтэй байхыг уриалжээ.
Канад улсад ч мөн адил цасан шуурга болж, Онтарио мужийн цагдаагийн албанаас Торонто орчмын замуудыг хаахад хүрчээ.
Мөн улбар шар түвшний сэрэмжлүүлэг зарлаж, хэд, хэдэн авто ослын дуудлагад хариу арга хэмжээ авчээ.
Тус улсын хурдны зам дээр олон автомашины осол гарч, олон хүн хүнд бэртэж, эмнэлгийн байгууллагад хүргэгдсэн байна.
Их хэмжээний цасан шуурганы урсгал Онтарио нуураас зүүн тийш, Нью-Йоркийн төв хэсэгт орших Туг Хилл өндөрлөг газраар орж, баруун чиглэсэн 50-60 км/цагийн хурдтай хүчтэй салхины урсгал дайран өнгөрч, агаар чийгийг хуримтлуулан маш их хэмжээний хур тунадас бий болгохоор байгааг цаг агаарын байгууллагаас нь анхааруулжээ.
Цасны хэмжээ цагт 3 мм-ээс давж, зарим хэсэгт цагт 19-20 мм хүртэл хур тунадас орох төлөвтэй байгаа аж.
Эх сурвалж: ОБЕГ
Чөлөөт бүс
Өвдсөн бүхэн өрөвдөлтэй биш...
"Гадаад улсад эмчлүүлэх шаардлагатай болсон тул эмчилгээний зардалд хандив өргөнө үү" гэх агуулгатай зар цахим хуудаст олноор нийтлэгдэх болсон. Мөн осолд орсон, түлэгдсэн, тэр бүү хэл хүүхэд маань бурхан болчихлоо гэх учир, шалтгаантай хандив хүссэн пост ч түгээмэл болжээ. Гэвч зар бүхэн үнэн биш. Зарын цаана өвдсөн, зовсон нэгэн биш зальт этгээд сууж байж болох юм.
Нэг жишээ дурдахад иргэн А өөрийн цахим хуудаснаа “Манай хүү бурхан болчихлоо. Сайхан сэтгэлт ард түмэн минь хандивын гараа сунгаач” гэх мэдээлэл оруулжээ. Гэтэл энэ нь худал, зохиомол мэдээлэл бөгөөд тэр энэ арга, залиар нэг сарын хугацаанд олон иргэнээс олон сая төгрөг залилжээ. Энэ мэтчилэн ядарсан, өвдсөн хүмүүсийн нэр барин хуурамч хандив гуйгчид олширсон. Хандив, тусламжийн залиланг зохиомол байдлыг зориудаар бий болгож, олны сайхан сэтгэл, сүсэг бишрэлийг далимдуулан, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулах, нэр хүнд урьдын харилцааны явцад бий болсон итгэлийг урвуулан ашиглаж үйлдэх нь олон.
Залилангийн гэмт хэргийн хувь ингэж өсөхөд хуурамч цахим хаяг ашиглан "Хүнд өвчний улмаас эмчилгээ хийлгэнэ" гэх нэрийдлээр иргэдээс хандив тусламж гуйсан зохиомол нөхцөл голлон нөлөөлжээ. Тодруулбал зөвхөн энэ төрлийн аргаар үйлдэгдсэн нь залилангийн гэмт хэргийн 20.8 хувийг эзэлж байгаа нь өндөр үзүүлэлт юм.
Ядарсан, зовсон нэгэндээ туслах, дэмжих нь Монголчуудын зан байдлын онцлог. Гэнэн, итгэмтгий зан, өрөвч, нинжин сэтгэлээр зарын үнэн бодит эсэхэд төдийлөн ач холбогдол өгөлгүй, мэдээллийн үнэн зөвийг нягтлалгүй 5-100 мянган төгрөгийг юм бодолгүй шилжүүлж орхидог.
Хуурамч цахим хаяг ашиглан гэмт хэрэг үйлддэг залилагчид цахим орчинд өөрөө нэвтэрч, мэдээлэл олж авч, уншиж чадахгүй бага насны хүүхдийн өрөвдөлтэй, бусдын сэтгэлийг шимшрүүлсэн хуурамч зураг дүрслэлийг зохиомлоор бий болгодог. Нялх хүүхдийн зураг олон нийтийн сэтгэлийг илүүтэй шимшрүүлж, хүндээр тусаж, тусламжийн гараа сунгахаас аргагүй байдалд хүргэдэг. Мөн өөр нэг тодотгох зүйл нь залилан, мэхлэх гэмт хэргийг ихэвчлэн эмэгтэй хүмүүс үйлдэж байна. Учир нь эмэгтэй хүнийг зөв, зөөлөн гэдэг утгаар нь илүү их итгэл хүлээлгэдэг нийгмийн уламжлалт хандлага нөлөөлж болзошгүй.
Бид хандивын үйл ажиллагааг гаднын байгууллагууд шиг хөгжүүлэх цаг болжээ. Олон улсын туршлагаас харахад хандив, тусламж хүссэн хүмүүсийн нэгдсэн хуудас болон буяны санг ажиллуулдаг. Үнэхээр тусламж хэрэгтэй хүмүүс түүнийг Цахим харилцаа хөгжлийн яаманд өөрсдийн мэдээллийг үнэн бодитойгоор анкет өгч бүртгүүлж, ашиглах боломж нь нээлттэй байдаг аж. Улмаар зарцуулалтын тайланг эргэж олон нийтэд мэдээлдэг, мэдэгддэг байна.
Зовж зүдэрсэн нэгэндээ хандив өгөхийг буруутгах гэсэнгүй ээ. Гэхдээ та мөнгийг зүгээр сууж байгаад биш хөдөлмөрлөж олдог. Гэтэл таны хөдөлмөрлөж олсон мөнгөнөөсөө илүүчлэн өвдсөн, зовсон нэгэнд тусалж байна хэмээн шилжүүлсэн хандив залилагч этгээдийн дансанд орж байвал хайран шүү дээ. Тиймээс хандив өргөхөөсөө урьтаад хэнд, яагаад, энэ үнэн үү гэж эргэцүүлж, ядаж л пост оруулсан цахим хаяг эзэнтэй, байнгын идэвхтэй, өмнө нь ямар мэдээлэл нийтэлж, түгээж байсан зэрэг түүхийг нягтлаад нэг үзээрэй. Таны хандив буух эзэнтэй, буцах хаягтай байх ёстой шүү.
Өвдсөн бүхэн өрөвдөлтэй биш. "Арай үгүй байлгүй дээ" гэлгүй дэлгэцийн цаана "цагаандаа" гарсан, юу ч хийхээс сийхгүй залилагч сууж байхыг үгүйсгэхгүй тул хандив, тусламж гуйдаг шинэ төрлийн залилах гэмт хэргүүдийн талаар ойлгож, мэдээрэй.
Чөлөөт бүс
Цасан шуурганд нэгэнт төөрсөн бол яах ёстой вэ
Эрсдэл хэнд ч, хэзээ ч тохиолдож болзошгүй. Тиймээс тухайн үед үүссэн нөхцөл байдлаа зөв үнэлж, эрсдэлийг хохирол багатай туулах арга ухаанд хүн бүр суралцсан байх учиртай.
- Сандарч гүйж хөлөрч биедээ чийг авч болохгүй
- Нөмөр газар бараадан хунгар цас олох, цас давхарлаж овоолоод хүн багтахаар ухаж opox
- Аргал, хомоол, өвс мөчир гэх мэт шатааж болох бүхнээр гал гаргах
- Хамт яваа хүнтэйгээ ойр сууж биеийн элчээ хадгалах
- Цусны эргэлтээ багасгахгүйн тулд гараа атгаж, суллах
- Хөлөө хөдөлгөх зэрэг дасгал хийх
- Бага ярих, хүйтэн шингэн зүйл, нэн ялангуяа хүйтэн цасны ус уухгүй байх хэрэгтэйг Онцгой байдлын ерөнхий газраас зөвлөж байна.
-
Тод индэр2023/10/31
Х.Нямбаатар: Нийтийн тээврийн зохион байгуулалттай бүлгийг цэгцлэхгүйгээр парк ш...
-
Тод мэдээ2023/08/10
Үерт өртсөн өрхүүдэд 609 хүүхэд, 108 ахмад настан, 27 хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн...
-
Тод мэдээ2021/08/09
Тарвага агнахыг гурван жилээр хориглолоо
-
Тод мэдээ2022/06/07
“Гэгээн муза-16” олон улсын театрын наадмын шалгаруулалт үргэлжилж б...
Сэтгэгдэл