Тод индэр
Б.Болд-Эрдэнэ: “20 минутын хот”-ын төлөвлөлтийг ногоон орон сууцаар шийдэж байна
Улаанбаатар хотын Ногоон орон сууц төслийн зохицуулагч Б.Болд-Эрдэнэтэй ярилцлаа.
-Ногоон орон сууц төслийн гүйцэтгэл, явц ямаршуу хувьтай явж байна вэ?
-Улаанбаатар хотын Ногоон орон сууц төслийн хүрээнд Баянхошуу, Шархад дэд төвд эхний ээлжийн 800 айлын орон сууцыг олон улсын ногоон барилгын стандартыг мөрдөн, гүйцэтгэж байна. 800 айлын орон сууцны төсөл 2023-2025 оны хооронд хэрэгжиж дуусна. Дараагийн шатны төслөө Уур амьсгалын ногоон сангийн 95 сая ам.долларын санхүүжилттэйгээр гүйцэтгэнэ. Энэ хүрээнд Ногоон орон сууцны сан байгуулж, 4188 айлын орон сууцыг барина. Нийтдээ 5000 айлын иж бүрэн ногоон орон сууц барьж хэрэгжүүлэхээр ажиллаж байна.
-Улаанбаатар хотод ногоон орон сууц барих суурь нөхцөлийг хэрхэн бүрдүүлсэн бэ?
-Улаанбаатар хотын хөгжлийн түүчээнээс харахад анхны ерөнхий төлөвлөгөө 1954 онд гарсан байдаг. Өнөөдөр бид Улаанбаатар хотын тав дахь ерөнхий төлөвлөгөөг 2013 онд боловсруулан хэрэгжүүлж байна. Монгол Улсын хүн амын 50 гаруй хувь нь нийслэл Улаанбаатар хотдоо төвлөрдөг. Үүнийг дагаж 200 мянга гаруй өрх гэр хорооллын бүсэд амьдарч байна. Гэр хорооллын өрхүүд дэд бүтцийн хүртээмжгүй, агаар, хөрсний бохирдолтой орчинд амьдарч байгаа юм.
Монгол Улс НҮБ-ын гишүүн орны хувьд 2016 онд Парисын конвенцийг дагаж мөрдөх үүрэг хүлээсэн байдаг. Парисын конвенцид хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулах, эрчим хүчний хэмнэлттэй байх гэсэн үндсэн зарчим тусгасан байдаг.
Монгол Улс 2022 он хүртэл Ногоон барилгын стандартгүй, зөвхөн үзэл баримтлалтай байсан. Тиймээс 2019-2022 оны хооронд Дэлхийн банкны дэмжлэгтэйгээр БХБЯ, ЭХЯ хамтран Ногоон барилгын үнэлгээний системийг нэвтрүүлсэн байдаг. Энэ үнэлгээний системийг нэвтрүүлснээр Монгол Улсад ногоон барилга барих үндсэн суурь тавигдсан. Манай төслийнхөн ногоон барилгын үнэлгээ, стандартыг боловсруулах хөгжүүлэлтэд орж ажилласан. Өнөөдөр манайд ногоон барилгыг үнэлэх EDGE стандарт нэвтрээд байна.
-Улаанбаатар хотыг “Нэг төвт хотоос олон төвт хот” болгох ерөнхий төлөвлөгөөнд ногоон барилгын стандартыг түлхүү тусгасан уу?
-Тийм ээ. Энэ хүрээнд Улаанбаатар хотыг “Нэг төвт хотоос олон төвт хот” болгох концепци байна. Улаанбаатар хотыг 2040 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөнд 11 дэд төвтэй болгохоор тусгасан байдаг.
Ногоон орон сууц төсөлтэй зэрэгцэн АХБ, Европын хөрөнгө оруулалтын банкны санхүүжилтээр “Гэр хорооллыг хөгжүүлэх хөрөнгө оруулалтыг дэмжих хөтөлбөр төсөл” хэрэгжиж байна. Энэ төсөл нь дэд төвүүдийн суурь инженерийн дэд бүтэц болон нийгмийн барилга байгууламж буюу сургууль, цэцэрлэгийг барих юм. Өнөөдрийн байдлаар хамгийн эхэнд Баянхошуу, Сэлбэ дэд төвийн дэд бүтцийг 100 хувь гүйцэтгэж дууссан.
-Ногоон орон сууц нийгэмд ямар эерэг нөлөө үзүүлэх вэ?
-Ногоон орон сууц баригдсанаар бодитоор 8000 яданг буулгана, 5000 нүхэн жорлон байхгүй болно, 3500 ажлын байр бий болно. 33.3 га талбар дээр 5000 айл, 120 мянган ам.метр цэцэрлэгт хүрээлэн, ногоон байгууламж, 16 км явган хүний зам бий болох зэргээр нийгэмд эерэг нөлөөлөл ихтэй.
-Ногоон барилгын онцлог, эрчим хүчний хэмнэлтийн талаар тодотгохгүй юу.
-Өнөөдөр бидний амьдарч байгаа орон сууцны нэг ам.метр талбайд жилд 270-280 квт/цаг эрчим хүч зарцуулдаг. Тэгвэл ногоон орон сууц жилд нэг ам.метр талбайд 150 квт/цаг эрчим хүч зарцуулахаар зорьж байгаа юм. Өнөөдөр бидний барьж байгаа ногоон орон сууцны ТЭЗҮ-д жилд нэг ам.метр талбайд 105 квт/цаг зарцуулна гэж тооцоолон гаргасан байдаг. Тиймээс Монгол Улсын Засгийн газар олон улсын санхүүжүүлэгч байгууллага Уур амьсгалын ногоон сан, АХБ-ны өмнө хүлээсэн үүргээ дээрх үзүүлэлтээр бүрэн хангасан. Мөн ногоон орон сууцны төсөл нь сэргээгдэх эрчим хүчний шийдлийг ашиглаж байна. Ингэснээр эрчим хүч, дулаан, ус ашиглалтын зардлыг 20 хувь бууруулах тооцоололтой.
-Зах зээлийн ханштай харьцуулахад ногоон орон сууц хэр өртгөөр босож байна вэ?
Бидэнд ногоон орон сууцыг барихад өртөг зардал өндөр болох вий гэсэн болгоомжлол байлаа. Нөгөө талдаа бага, дунд орлоготой иргэдээ яаж орон сууцжуулах вэ гэсэн зорилттой тулгарсан. Ингээд олон улсын зөвлөх үйлчилгээ үзүүлдэг экспертүүдтэй хамтарч ажилласан. Мөн дотоодод үйлдвэрлэж байгаа болон импортын барилгын материалын үнийн өсөлтийн судалгааг хийлээ. Учир нь ковидын үед дотоодын болон импортын барилгын материалын үнийн өсөлт өндөр байсан. 2022 оны есдүгээр сард манай анхны баригдаж байгаа барилгын ам.метрийн босго өртөг 2 сая 650 мянга төгрөг гэж улсын экспертизийн магадлалын үнэлгээ гаргасан байдаг.
Гэтэл өнгөрсөн 2023 онд барилгын ам.метрийн босго өртөг 2 сая 550 мянган төгрөг болж 100 мянган төгрөгөөр буурсан байлаа. Энэ онд улсын экспертизийн магадлалаар орсон зураг төсөв ам.метр нь 2 сая 400 мянган төгрөг болж буурчээ. Өнөөдөр хувийн хэвшлийнхэн гүйцэтгэж байгаа орон сууцны барилгын ам.метрийн босго үнэ 2 сая 200-аас-2 сая 300 мянгад байна. Тиймээс манай төсөл олон улсын ногоон барилгын шаардлага хангаад, төсөв нь хүрэн барилгын босго үнэтэй өрсөлдөхүйц ханштай байна. Энэ нь иргэдийн худалдан авах чадвартай дүйхүйц боломжийг бүрдүүлж байгаа юм.
Бид Баянхошуу дэд төвийн эхний үе шатны 20 га талбар дээр нийгэм, эдийн засгийн суурь судалгаагаа хийгээд дууслаа. Иргэдийн өмчийн газар болох үл хөдлөх хөрөнгийг үнэлэх үнэлгээг айл бүр дээр хийлээ. Ингэснээр газрын үнэлгээ өсөж байгаа юм. Энэ нь иргэдийн орлогод нийцсэн гэх тодотгол руугаа дөхөж очиж байна.
-Ногоон орон сууцны технологид өндөр шаардлага тавьж байсан. Манайд стандартын шаардлага хангасан барилгын материалын олдоц хэр байсан бэ?
-Барилгын материалыг үйлдвэрлэхэд зарцуулж байгаа эрчим хүч нь хэмнэлттэй байх ёстой гэсэн шаардлага тавьдаг. Дулаалгад шилэн хөвөн, хөөсөнцрийг ашиглахыг хориглодог. Шилэн хөвөнг үйлдвэрлэхийн тулд эрчим хүч их зарцуулдаг, хөөсөнцөр гал дэмждэг гээд шаардлага хангадаггүй. Тиймээс ногоон орон сууцны шаардлагыг хангахын тулд хөөмөл шилэн хөвөнг анх удаа Монголд нэвтрүүллээ. Барилгын компаниуд үүнд маш идэвхтэй хамтран ажиллаж байна.
Паркетан шал гэхэд цэвэр модон, вакуум цонх гурван давхар шиллэгээтэй гээд деталь бүр дээр ногоон стандартыг ханган, олон улсын сертификат авч байна. Ногоон стандартыг хангасан эдгээр ажлын зурагтай болсноороо нийслэлд маань олон улсын санхүүжилт татах техникийн шатны асуудал бүрэн шийдэгдсэн гэж үзэж байна.
-Иргэд ногоон орон сууцад хэрхэн хамрагдах вэ?
-Энэ төслийн хүрээнд бид нэгдүгээр ээлжид ашиглалтад орох 800 айлын орон сууцыг иргэдийн газраар солино. Ингэснээр төслийн хоёр дахь үе шатыг эхлүүлэх суурь нөхцөл бүрдэж байгаа юм. Дэд төвүүдийн айл өрхийн газар, үл хөдлөхийн үнэлгээ нэгэнтээ хийгдсэн. Тиймээс газраа ногоон орон сууцаар солих нөхцөл бүрдэж байгаа юм. Мэдээж, газраа орон сууцаар солиход зөрүү үүсвэл дулаан зогсоол, худалдаа үйлчилгээний талбар авч өрхийн бизнесээ үргэлжлүүлээд явах бүрэн бололцоотой.
-Тухайлбал, Баянхошуу дэд төвийн эхний ээлжид ашиглалтад орох орон сууцны барилгын талбайгаас хэдэн айлын газрыг чөлөөлсөн бэ?
-Манай төслийн хувьд орон сууцны барилга дээд тал нь тав хүртэл давхартай, харагдах орчин, бүх зүйлдээ хүртээмжтэй байхаар төлөвлөгдсөн. Баянхошууны 5.6 га газрыг 2019-2021 онд НОСК-аас газрыг орон сууцаар солих хөтөлбөрийн хүрээнд 96 өрх газраа чөлөөлөөд нүүж, орон сууцанд орсон. Энэ 96 өрхийн газар дээр бид 462 айлын ногоон орон сууцыг олон улсын стандартын дагуу иж бүрэн төлөвлөлттэйгөөр хэрэгжүүлж байна. Энэхүү 462 айлын ногоон орон сууцаар барилгажих дараагийн 20га талбайг чөлөөлөхөөр ажиллаж байна.
-Ер нь нэг га-д хэчнээн айл байх норм стандарттай байдаг вэ?
-Гэр хороололд дэд бүтэц татахаар айлууд өөрсдөө халуун, дулаанаа шийднэ гэж зарим хүмүүс ярьдаг. Гэр хорооллын нэг га-д ногдох хүн амын нягтрал 70 хүн гэсэн тоо байна. Үүнд суурь дэд бүтэц хийнэ гэвэл үр ашиггүй.
Гэтэл нөгөө талдаа Улаанбаатар хотод зарим газар нэг га талбайд ногдох хүн ам нь 22 мянга хүрч байна. Тэнд сургууль, цэцэрлэг яригдахгүйгээр бетонон ширэнгэ үүссэн. Явган хүний зам, автомашины зогсоол ч багтахгүй. Тиймээс XXI зуунд зохицох зөв төлөвлөлт нь нэг га-д ногдох хүн амын нягтралыг 300-400 хүнээр тооцож байна.
-Засгийн газраас дэвшүүлсэн “20 минутын хот” зорилт дэд төвүүдэд хэрхэн тусаж байна вэ?
- Өмнө хэлсэнчлэн 2040 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөнд Улаанбаатар хотыг 11 дэд төвтэй болгохоор тусгасан байдаг. Засгийн газрын хэрэгжүүлж байгаа “20 минутын хот” концепци ч үүнд багтсан ба иргэн ямар нэг нийтийн тээвэр, автомашин хэрэглэхгүйгээр тухайн орчиндоо нийгмийн үйлчилгээгээ 20 минутад авах бодит нөхцөлийг бүрдүүлэхэд оршино. Тухайлбал, Баянхошуу дэд төвийн ногоон орон сууц төслийн эргэн тойронд сургууль, цэцэрлэг, төрийн үйлчилгээний байгууллага 500 метрийн радиус дотор байршиж байна. Жишээ нь Баянхошууны бизнес инкубатор төвөөс иргэд төрийн 170 төрлийн үйлчилгээ авах нөхцөл бүрдсэн.
Мөн Уур амьсгалын ногоон сангаас хотхоны нийт төлөвлөлтийн 40 хувьд ногоон байгууламжтай байна гэсэн шаардлагыг тавьдаг ба иргэдэд ногоон байгууламжийг ойртуулснаар иргэд эрүүл орчинд амьдрах орчин нөхцөл бүрдэж байна.
Зөв төлөвлөлт, зөв шийдлийг бий болгоход богино хугацаа шаардагдахгүй байна. Төр, засгийн зөв бодлого, иргэдийн дэмжлэг, инженер, техникийн ажилтан, боловсон хүчний чадавх гээд урт хугацаа шаардагдаж байна.
-Ногоон орон сууцны стандарт нэвтэрснээр барилгын салбарын хөгжилд ямар ахиц дэвшил гарч байна вэ?
- Манайх АХБ-ны санхүүжилтээр хэрэгжиж байгаа төсөл. Төслийн инженер, техникийн ажилтнууд Австрали, Япон, Солонгос, Америк зэрэг гуравдагч орнуудад суралцаж төгссөн залуус байдаг. Залуус маань гадаадад сурсан мэдлэг, туршлагадаа үндэслэн ногоон орон сууцны олон улсын стандартын шаардлага хангасан орон сууцны барилгыг анх удаа барьж байгуулж байна.
Ногоон орон сууцны стандартыг нэвтрүүлснээр Монгол Улсын барилгын салбар дэлхийтэй хөл нийлүүлэн алхаж, энэ салбарын хүлэмжийн ялгарал багасна. Түүнчлэн иргэдийн бодит хэрэглээг хянах ухаалаг удирдлагын систем суурилуулснаар цаашид жишиг туршлага болж, дараа дараагийн ногоон төслүүдийг түүчээлж, үр дүн, нотолгоонд суурилсан шийдвэр гаргалтыг дэмжинэ. Эцэст нь салбарын түвшинд инженер, техникийн ажилчид чадавхжиж, олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн мэргэжилтнүүдийн тоо нэмэгдэнэ.
-Ирээдүйд гэр хорооллыг бүрэн орон сууцжуулах шийдэл бүрдсэн үү?
-Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар Гэр хорооллыг орон сууцжуулах төсөл хэрэгжүүлж байна. Энэ хүрээнд Сэлбэ дэд төвийн 158 га газар дээр 12 мянган айлын орон сууц барих төсөл хэрэгжиж байна. Энэхүү төсөл дээр мөн л дээрх техник, стандартын шаардлага тавигдана. Энэ нь гэр хороололд 16-20 давхар орон сууц баригдахгүй гэсэн үг юм. Улаанбаатар хотын хойд хэсгийн гэр хорооллын уулын энгэр хэсэг хот төлөвлөлт талаасаа харагдах орчин сайтай бүс. Тиймээс гэр хорооллыг ирээдүйд орон сууцны хороолол болно гэдэгт итгэл төгс байна.
Н.Энхбат
Тод индэр
Ахмед Надим: Спортын томоохон үйл явдлыг хурдан шуурхай үзэгчид хүргэхэд хамтран ажиллах хэрэгтэй
Ази, Номхон далайн орнуудын өргөн нэвтрүүлгийн холбооны 62 дугаар Ерөнхий Ассамблейн Спортын хорооны хурал "Туушин" зочид буудалд үргэлжилж байна.
Тус хурлыг нээж Монголын Үндэсний спортын холбооны ерөнхийлөгч Ц.Магалжав, Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбооны Спортын бүлгийн дэд захирал Нам Сан Вон, Ази Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбооны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ахмед Надим нар үг хэлсэн.
Спортын хорооны хурлын өнөөдрийн хэлэлцүүлэг "Үндэсний болон соёлын өвийг хамгаалахад спортын хэвлэл мэдээллийн гүйцэтгэх үүрэг" сэдвийн хүрээнд өрнөж байгаа юм.
Энэ хүрээнд МҮОНРТ-ийн Спортын сувгийн захирал О.Ууганбаяр, КВЅ-ийн Спортын төлөвлөлт, продюсерын багийн дэд дарга Нам Сан Вон болон Шри Ланкийн SLRS телевизийн Ерөнхий захирал Маножа Надишана Амарасинхэ нар илтгэлээ хэлэлцүүлж байна.
Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбооны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ахмед Надим "Аль ч улсын Үндэсний телевиз болон өргөн нэвтрүүлгийн сүлжээнд томоохон сорилтууд тулгараад байна. Эдгээр сорилт нь дижитал платформуудтай холбогдож байна. Иймд бид бүхэн хоорондоо хамтран ажиллах шаардлагатай. Энэ удаагийн "ABU-62" дугаар Ерөнхий Ассамблейн хурал яг энэ төрлийн хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх, стратеги төлөвлөлтийг сайжруулахад чиглэгдсэн чухал уулзалт болж байна.
2026 онд Хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн, Азийн наадам зэрэг спортын томоохон тэмцээн уралдаанууд зохион байгуулагдана. Эдгээр спортын томоохон үйл явдлыг бид хурдан шуурхай үзэгчдэд хүргэхэд хамтран ажиллах хэрэгтэй. Энэ нь олон нийтийг нэгтгэх спортоор дамжуулан нөхөрлүүлэх зэрэг олон давуу талтай байдаг.
Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбооноос нэгэн платформыг шинээр нэвтрүүлсэн. Энэхүү платформоор дамжуулан цахим хэлбэрээр спортын төрөл бүрийн нэвтрүүлэг хүргэх шинэ боломж бүрдэж байгаа бөгөөд энэ удаагийн Ерөнхий Ассамблейн хурлаар тухайн платформын стратегийн шинжтэй бодлогын асуудлуудыг хэлэлцэнэ” гэдгийг онцолсон юм.
Тод индэр
Г.Гэрэл: “ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хуралд 40 гаруй орны хэвлэл мэдээллийн байгууллагууд оролцоно
“ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хурал есдүгээр сарын 10-15-ны хооронд болно. Энэхүү хурлын талаар "МҮОНРТ-ийн Ерөнхий захирал Г.Гэрэлтэй "Монголын мэдээ" сувгийн сэтгүүлч ярилцсаныг хүргэж байна.
-МҮОНРТ “ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хурлыг эх орондоо хоёр дахь удаагаа зохион байгуулах гэж байна. “ABU GENERAL ASSEMBLY”олон улсын хурлын бэлтгэл ажил хэр хангагдаж байгаа вэ?
-МҮОНРТ Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн Радио телевизийн холбооны гишүүнээр 1991 онд элсэн орж, 2006 оноос хойш үйл ажиллагаанд нь маш идэвхтэй оролцсоор ирсэн. 2009 онд манай телевиз Улаанбаатар хотод "ABU” чуулга уулзалтын үндсэн зохион байгуулагчаар ажиллаж байсан. 2025 онд хоёр дахь удаагаа Улаанбаатар хотод олон улсын нэр хүндтэй чуулга уулзалтыг зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлаа хангаж байна.
-Энэ хурлаар ямар асуудал яригдах вэ. Энэ талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгнө үү?
-“ABU байгууллага нь Ази, Номхон далайн телевиз радиогийн өргөн нэвтрүүлгийн идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байгаа мэргэжлийн редакцтай байгууллагуудыг гишүүнээр элсүүлдэг. Монгол Улсаас хоёр гишүүн байна. Хамгийн эхэнд TV5 телевиз гишүүнээр элсэж байсан.
Үүний дараа МҮОНРТ гишүүнээр элссэн юм. Холбоонд элсэх нь мэргэжил арга зүйн хувьд хөгжиж дэвших, суралцах боломжийг олгодог. Гадаад хамтын ажиллагааг өрнүүлэхээс гадна нэвтрүүлэг, уран бүтээлтэй холбоотой хамтын ажиллагаа чухал байдаг. Мэргэжлийн байгууллагын хувьд маш чухал хүний нөөцийн хөгжиж дэвших үйл ажиллагаа “ABU” холбоо харилцаанд явдаг.
Энэ жил болох гэж байгаа “ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хуралд 40 гаруй орны хэвлэл мэдээллийн тэргүүлэх байгууллагуудын захирал, ерөнхий захирал, продюсер, ажилчид ирэх гэж байна. 2025 онд зохион байгуулагдаж байгаа "ABU GENERAL ASSEMBLY" олон улсын хурал “Үндэсний өв соёлыг хамгаалах, түгээн дэлгэрүүлэхэд хэвлэл мэдээллийн байгууллагын оролцоо” сэдвийн хүрээнд явагдана.
-Бидэнд их ойр сэдэв байна?
-МҮОНРТ үндэсний өв соёлоо түгээн дэлгэрүүлэх үндсэн үүрэг бүхий хөтөлбөрийн бодлогыг эрхлэн гаргадаг. Манай орны үзэгчид болон энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг хэвлэл мэдээллийн байгууллагын хувьд их чухал. Есдүгээр сарын 11-нд спортын болон хөтөлбөрийн бодлого, техникийн салбарын уулзалт хурал болно. Есдүгээр сарын 12-ны өдөр спорт, радиогийн болон техникийн бүх форумд оролцогчдын салбар хуралдаан болно.
Есдүгээр сарын 13-ны өдөр Монгол Улсыг зорьж ирсэн хэвлэл мэдээллийн байгууллагын зочдод зориулж, Монголынхоо өв соёлыг харуулсан бэсрэг наадмыг зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлаа хангаж байна.
Мөн "ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хурлын үеэр дууны наадам зохион байгуулна.
Энэ арга хэмжээнд 10 гаруй орны уран бүтээлчид оролцоно. МҮОНРТ эдгээр орны уран бүтээлчдийн тоглолтыг шууд дамжуулж үзэгчдэд хүргэнэ. Энэ дууны наадамд дэлхийд алдартай “THE HU” хамтлаг оролцоно.
-40 гаруй улсын хэвлэл мэдээллийн байгууллагын удирдлагууд Монгол Улсад ирнэ. Энэ нь Монгол Улсаа сурталчлах сайхан боломж болох нь ээ?
-Дэлхийн хэвлэл мэдээллийн салбарт МҮОНРТ тод мөртэй, 1991 оноос хойш энэ үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцогч байгууллага гэдгээ дэлхий нийтэд зарлана. Мөн телевизийн гадаад харилцаа илүү өргөжин тэлж хамтын ажиллагааг сайжруулах, чуулга уулзалтын үеэр бүх орны хэвлэл мэдээллийн байгууллагаар дамжуулж эх орноо сурталчлах, Монголын өв соёлоо дэлхий нийтэд таниулах боломж нээгдэж байгаа учраас маш их ач холбогдолтой.
Есдүгээр сарын 14-нд шагнал гардуулах ёслол болно. Эндээс бид мэргэжлийн сэтгүүлзүйн үйл ажиллагаа ямар хандлагатай байна. Бид ямар зураглаачийн бүтээлийг шилдэг гэж үзэж байна. Ямар редакцын бодлого, ямар нэвтрүүлэг шилдэг болохыг зарлана гэх зэрэг мэргэжлийн чиг хандлагад чиглэсэн сонирхолтой үйл ажиллагаануудыг зохион байгуулахаар бэлтгэлээ ханган ажиллаж байна.
Тод индэр
Б.Ариунаа: Бид зумба бүжгийг зохиомол бус олон улсын стандартад нийцсэн хөтөлбөрийн дагуу заадаг
“Зумба дасгалт бүжгийн холбоо”-ны тэргүүн, олон улсын зумба бүжгийн багш, эрүүл зөв хооллолт, идэвхтэй амьдралын зөвлөх Б.Ариунаатай ярилцлаа.
-“Зумба дасгалт бүжгийн холбоо” хэдэн онд өрхөө татаж, үүдээ нээсэн бэ. Холбооныхоо талаар манай уншигчдад танилцуулна уу?
-Манай холбоо 2018 оноос эхлэн идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байна. Улаанбаатар хотод зургаа, орон нутагт буюу Өвөрхангай, Сэлэнгэ, Замын-Үүд, Эрдэнэт, Цогтцэций, Дорноговь, Говь-Алтай зэрэг арван аймагт төдийгүй сумдад салбартай.
Бид зумба заахаас гадна олон улсын хэмжээний багш бэлтгэдэг. Эхний ээлжид Монгол дахь багшаа бэлдэж, улмаар тухайн багшийн идэвх зүтгэл, шавь нартай болж буй эсэхээс шалтгаалан олон улсын сертификат олгодог. Хэрэв тухайн багш маань гадаадад ажиллах хүсэл сонирхолтой гэвэл бид чиглүүлж өгдөг. Тэгэхээр “Зумба дасгалт бүжгийн холбоо” маань олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн, баталгаатай холбоо гэсэн үг.
-Ижил төрлийн үйл ажиллагаа явуулдаг газруудаас танай клубийн ялгарах онцлог, давуу тал юу вэ?
-Нэгдүгээрт, зумба бүжгийг зохиомол хөтөлбөрөөр бус харин олон улсын стандартын дагуу заадаг. Тодруулбал, АНУ дахь Зумба бүжгийн холбооноос боловсруулан гаргасан хөтөлбөр, чиглэлийн дагуу хичээлээ ордог. Холбооны гишүүн улс орны холбоо болгон сар бүр нэг ижил бүжиг заана гэсэн үг. Жишээлбэл, энэ сард эдгээр 20 бүжгийг заагаарай гэсэн чиглэл ирвэл манай бүх салбар тэрхүү хөтөлбөрийн дагуу л хичээллэдэг. Ингэснээр холбооны гишүүд маань аль ч улс оронд очсон хэлний шаардлагагүйгээр зумба бүжгээ дагаад бүжиглэчихдэг. Ийм том давуу талтай. Хоёрдугаарт, эрүүл зөв хооллолтод нэлээд анхаарч, хувь хүнд нь болон нийтэд нь зөвлөмж зөвлөгөө өгдөг. Гуравдугаарт, идэвхтэй амьдралын хэв маягийг бий болгож, хэвшүүлэхэд түлхүү анхаардаг.
Ер нь бол зумбагаар хичээллэснээр хүний амьдралын хэв маяг өөрчлөгддөг. Жишээлбэл, эрт унтаж, эрт босдог болно. Өдрийн ажлаа зөв зохион байгуулалттай хийж эхэлдэг. Ажлаа хэрхэн яаж үр дүнтэй хийх үү, гэр бүлдээ хэзээ яаж цаг зав гаргах уу, баяр ёслолыг хэрхэн яаж тэмдэглэх вэ гэдгээ төлөвлөж, зохицуулж сурдаг. Бид дасгал хөдөлгөөн, бүжиг зааж, эрүүл зөв хооллолтын хичээл орохоос гадна уур бухимдлаа хянах, өөрийгөө гомдлоос суллаж чөлөөлөх, эхнэр, нөхрийн харилцаа хандлага гэх мэт сэтгэлзүйн талын хичээлийг ч мөн зааадаг.
-Долоо хоногт хэдэн удаа цагийн ямар сонголтоор хичээллэх боломжтой вэ?
-Манай өглөөний анги 06:00, 07:30, 10:00, оройн анги 19:00, 20:00 гэсэн цагийн сонголттой. Эдгээр цагийн дагуу өдөр бүр хичээллэдэг учраас тухайн хүн долоо хоногт хэдэн удаа явахаа өөрөө шийдэж, түүндээ нийцүүлэн төлбөрөө төлөх боломжтой. Сүүлийн үед албан байгууллагууд оффис дээрээ хичээл заалгадаг болсон байна. Энэ нь бас нэг ахиц дэвшил шүү.
-Жишээлбэл, би өглөөний 07:00 цагийн ангид явъя гэж бодоход, тухайн нэг цагийн хугацаанд ямар хөтөлбөрийн дагуу хичээллэх вэ?
-Та 07:00 цагаас өмнө ирээд өөрийгөө бэлдчихсэн байх ёстой. Тэгээд эхний таван минутад таныг аппаратад оруулж, жин, өөхлөлт, бэлхүүсний тойрог гэх мэт биеийн шаардлагатай үзүүлэлтийг хянаж, өмнөх өдрүүдэд гаргасан үр дүн эсвэл алдаа дутагдлын талаар ярилцаж, зөвхөн танд тохирсон зөвлөгөө мэдээллийг өгнө. Тэгээд 45 минутад иога, дасгал, “belly dance”, бачата зэрэг олон бүжгийн хөдөлгөөнийг хийнэ. Зумба өөрөө бүх төрлийн бүжгийн техникийг оруулсан дасгал шүү дээ. Харин үлдсэн 10 минутад нийтэд нь буюу бүх хүмүүсийн дунд эрүүл, зөв хооллолтын тухай хичээлийг заадаг. Ингэхдээ бодит үр дүнд хүрсэн хүмүүс туршлагаасаа хуваалцаж, бусдадаа урам зориг өгөх жишээтэй.
-Ер нь зумбагаар хэдий хэр хугацаанд хичээллэж байж үр дүнд хүрэх вэ?
-Cарын хугацаанд 20 кг жин хассан хүн бий. Гэхдээ энэ бол нэлээд чанга дүрэм. Харин зөөлөн дүрмээр бол хүн өдөрт 300 грамм хасдаг гэж тооцож болно. Гэхдээ ер нь бол тухайн хүний өөрийн сахилга батаас л бүх зүйл шалтгаална. Зөвлөгөө зөвлөмж өгөөд байхад хөргөгчин дахь хүнс, идэж уух зүйлсээ өөрчлөхгүй л бол үр дүн хүлээх хэрэггүй. Мөн эрт унтахгүй бол бас үр дүн гарахгүй. Хүний амьдрал баялаг учраас хөдөө гадаа явах, баяр наадамд очих ч гэдэг юм уу юу ч тохиолдож болно. Гол нь ийм үед багшдаа хэлээд зөвлөгөө авах хэрэгтэй.
-Та бүхэн “Зумба фестиваль” зохион байгуулах гэж байгаа юм билээ. Энэхүү фестиваль нь сонирхогч хүмүүст нээлттэй юү?
-Бид олон улсын хэмжээний “Зумба фестиваль”-ийг есдүгээр сарын 6-нд 11:00-17:00 цагийн хооронд зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлаа хангаж байна. Фестивальд Япон улсаас олон улсын зумба бүжгийн дэглээч багш, мөн БНСУ-аас нэг багш, зургаан хамтрагч багштайгаа ирж оролцоно. Зумба гэж ямар дасгал бүжиг байдаг, түүний ач холбогдол гэх мэт цогц ойлголтыг өгч, олон нийтэд таниулах зорилгоор зохион байгуулж байгаа учир хүссэн хүн бүрд нээлттэй. Гэхдээ тодорхой хэмжээний такстай. Холбооны салбар болон гишүүдийн дунд мөн сонирхогчдыг татан оролцуулсан тэмцээн уралдааныг зохион байгуулахаар төлөвлөж байгаа. Зохиомол хөтөлбөрөөр хичээллэдэг зумбачид олон улсын том фестиваль дээр очоод хамтран ойлголцож хийж чаддаггүй. Харин олон улсын стандартын дагуу боловсруулсан хөтөлбөрөөр хичээллэсэн хүмүүс бол хаана ч, хэзээ ч хамтдаа нэгэн зэрэг бүжиглэж чаддаг.
-Ер нь бүх л төрлийн бүжиг, дасгал хөдөлгөөн өөр өөрийн давуу тал, ач холбогдолтой байдаг болов уу. Зумба бүжгийн тухайд та юу хэлэх вэ?
-Нэгдүгээрт, дасгал хөдөлгөөн хийж л байгаа учраас тодорхой хэмжээнд жингээ хасна. Хоёрдугаарт, хүний сэтгэлзүйг тайвшруулдаг. Өөрөөр хэлбэл, хөгжмийн аянд бүжиглэдэг учраас тухайн хүнийг зөөлөн сэтгэлзүйтэй болгодог. Гуравдугаарт, аз жаргалын гармон ялгаруулдаг. Дөрөвдүгээрт, өөрийнхөө хүсэл сонирхлыг олж, түүнийгээ амьдралынхаа хэв маяг болгож чаддаг. Жишээлбэл, та зумбагаар хичээллэж байгаад тэдгээр төрлөөс иог хийх эсвэл монгол бүжиг бүжиглэхэд илүү дуртай байвал түүн рүү нь бид чиглүүлж өгдөг. Гурван сарын хугацаанд зумбагаар хичээллэсэн хүн монгол бүжигт дурлан хичээллэдэг болох жишээтэй. Ер нь бол манай клуб зөвхөн жин хасахад төвлөрдөггүй. Харин өөрийгөө олж мэдэрч, эрүүл амьдралын хэв маягтай болгоход илүү анхаардаг.
-Ажил, амьдралаа зумбатай холбосон таны түүхийг хуваалцъя?
-Би 2015 онд элэгний вирустэй гэдэг онош сонссон. Энэ нь удамшсан байх магадлалтай. Яагаад гэвэл, миний эмээ, ээж болон нагац талын олон хүн элэгний өвчнөөр нас барсан. Тиймээс би хувь тавилантайгаа эвлэрч, ер нь бол бууж өгч байсан. Гэсэн ч эмч маань надад урам зориг, хүч өгч намайг урагш түлхсэн. Тиймээс би эмчилгээгээ хийлгэхийн хажуугаар эрүүл зөв хооллолт, идэвхтэй амьдралыг эрэлхийлж явсаар 2018 онд өөрийгөө олсон. Өөрөөр хэлбэл, тэр цагаас хойш зумбатай ажил, амьдралаа холбож Ингээд би тухайн үед 82 кг-аас 60 кг жинтэй болж чадсан. Түүнээс хойш энэ жингээ тогтмол барьж байгаа.
-Эрүүл зөв хооллолт, идэвхтэй амьдралд уриалдаг, томоохон төлөөллийн хувьд та манай уншигчдад товчхон зөвлөгөө өгөөч?
-Хамгийн түрүүнд амьдралын хэв маягаа л өөрчлөх хэрэгтэй. Гол нь та өглөө 05:00 цагт “зомби” шиг сэрж байна уу эсвэл үнэхээр аз жаргалтай сэрж байна уу гэдэг нь амьдралын хэв маяг. Таны өглөө хэдэн цагаас эхэлдэг вэ. Миний өглөө 22:00 цагт унтахаас эхэлдэг. Хэрэв, би 00:00 цагт унтвал өглөө “зомби” шиг сэрнэ. Харин 02:00 цагт унтвал би өөрийгөө унтаагүйд тооцдог. Дараагийн анхаарах зүйл бол мэдээж хооллолт. Эрүүл хооллолт гэхээр хүмүүс би энийг иднэ, тэрийг идэхгүй гээд таваг дээрх хоолоо ялгаж эхэлдэг. Бас хоолоо сойж, юу ч идэхгүй гэж ярьдаг. Энэ бол маш буруу. Харин ч эрүүл мэндэд илүү их эрсдэлтэй. Тиймээс хооллолтын хувийн зөвлөхтэй болох хэрэгтэй. Учир нь, “Тэр зумбагаар хичээллээд тураад гоё болчихсон байна, би бас явна” гээд л шийдээд явчихдаг. Гэтэл үнэндээ тэр хоёр хүний сэтгэлзүй, бие махбодь харилцан адилгүй, ялгаатай байдаг учраас тэр хэрээр хооллолт ч мөн өөр байна шүү дээ. Тиймээс бидэнтэй нэгдэн хувийн өмгөөлөгчтэй, хувийн хүүхэд асрагчтай болдог шиг таныг анхаарах хооллолтын зөвлөх дасгал хөдөлгөөн таны эрүүл мэндэд анхаарах дасгалжуулагчийг манайхаас сонгоорой,өөрийгөө олж, амьдралынхаа хэв маягийг өөрчлөхийг хүсэж бас уриалж байна.
С.Юмсүрэн
Эх сурвалж: "Монголын үнэн" сонин №032/24659/ дэх дугаарын цахим сониныг ЭНД-ээс уншина уу.
