Тод мэдээ
Бэлгийн сүрдүүлэг: Авлига эмэгтэйчүүдэд өвөрмөцөөр нөлөөлдөг болох нь
Сьерра Леон дахь дүрвэгсдийн хуаранд байсан өсвөр насны охин зайлшгүй шаардлагатай, амьд үлдэхэд нь хэрэгцээтэй хоол хүнс, саван, эм тарианыхаа талаар хуарангийн захирагчид ханджээ. Тэрбээр охинд “чиний нэр жагсаалтад ороогүй байна” гэж худлаа хэлсэн бөгөөд мөнгө нэхэхийн оронд авлигын сонгодог үйлдэл болох бэлгийн харилцаанд орохыг шаардсан байна. Охинд үүнийг биелүүлэхээс өөр арга байсангүй.
Авлигажсан бэлгийн хүчирхийлэл (Олон улсын шүүгч эмэгтэйчүүдийн холбоо “sextortion” буюу бэлгийн сүрдүүлэг гэж нэрлэдэг) нь таамаг төдий зүйл биш бөгөөд бас ховор ч биш юм. Жишээлбэл, Human Rights Watch байгууллагын өнгөрсөн 9-р сарын тайланд дурдсанаар Сомалид Бурунди, Уганда цэргүүд “байнгын, зохион байгуулалттай” бэлгийн мөлжлөг хийдэг болохыг тогтоожээ. Сьерра Леон дахь нэгэн дүрвэгч “Хэрвээ ТББ-ын ажилчдад санал болгох эхнэр, эгч, охин байхгүй бол тусламж авах боломжгүй” гэсэн бол өөр нэг дүрвэгч “Энд хэн ч бэлгийн харьцаанд орохгүйгээр CSM [шар буурцгийн тэжээллэг бодис] авах боломжгүй” гэж хэлж байна. Транспэрэнси Интернэшнлээс мэдээлсэнчлэн“Эмэгтэйчүүд хээл хахуульд өгөх мөнгө байхгүй учраас тэднээс төлбөр нэхдэггүй гэсэн ойлголт байж болох юм ... гэтэл төлбөр нь мөнгө өгөхийн оронд бэлгийн харилцаанд орох хэлбэртэй байж болзошгүй” юм. Авлигажсан бэлгийн мөлжлөг нь маш их хүчирхийлэлтэй, хүний нэр төр, эрхэд байнга халдаж байдгаас гадна өвчин тусах, жирэмслэх, нийгмээс гадуурхагдах, хохирогч буруутгагдах, гэрлэх боломж алдагдах гэх мэтээр хохирогчдод мөнгөн авлигаас асар илүү сөрөг нөлөө үзүүлдэг.
Гэсэн хэдий ч авлигын эсрэг тэмцэгчид авлигажсан бэлгийн мөлжлөгийн талаар үе үехэн дуугарч, ихэнх томоохон авлигатай тэмцэх байгууллагууд энэ сэдвийг үл тоомсорлож, мөнгөний авлигад илүү анхаарал хандуулдаг. Энэ бол алдаа юм. Авлигатай тэмцэх нийгэмлэгүүд бэлгийн сүрдүүлэг болон авлигын шинжтэй бэлгийн хүчирхийллийн бусад хэлбэрийг авлигын онцгой, гамшигт төрөл гэж хүлээн зөвшөөрч, онцгой анхаарал хандуулан, зохих ёсоор тохирсон хариу арга хэмжээг авах ёстой.
Авлигатай тэмцэх томоохон бүлэглэлүүд асуудлыг үл тоомсорлодог гэсэн гомдол эхэндээ шударга бус санагдаж магадгүй. Учир нь уг асуудлыг бүхэлд нь орхигдуулчихаагүй нь үнэн юм. Жишээлбэл, Транспэрэнси Интернэшнл байгууллагаас “бэлгийн сүрдүүлэг нь жендэрт суурилсан авлигын хүчтэй жишээ мөн” гэдэгтэй санал нэг байгаа бөгөөд “эмэгтэйчүүдийг авлига хамгийн ихээр хохироож байна” гэжээ. Гэвч энэхүү ховорхон мэдэгдэл нь янз бүрийн салбар дахь авлигын талаарх ерөнхий хэлэлцүүлэгт ихэвчлэн тусгагдахгүй байна. Жишээлбэл, Транспэрэнси Интернэшнл “бэлгийн харилцааны хариуд багш нар сайн дүн санал болгодог” бөгөөд Ботсван дахь эмэгтэй оюутнуудын 10% нь ийм тохиолдолд бэлгийн харилцаанд ордог гэсэн дүгнэлт гаргасан боловч тэдний боловсролын үндсэн цахим хуудсанд зөвхөн “дүн худалдаж авах боломжтой” гэж л дурдсан байна. Транспэрэнси Интернэшнлийн ашигласан хэллэг нь учруулсан дарамтыг хамгийн бага хэмжээнд хүртэл бууруулдаг байна. “Сайн үнэлгээг багш нар санал болгодог” гэдэг нь багш нар оюутнуудад өгч байгаа бэлэг, эсвэл, оюутнууд сайн дураараа биеэ үнэлж байгаа мэт сонсогдож байна. Гэтэл илүү оновчтой нь “багш нар дүнгийн оронд оюутнуудаас бэлгийн харилцаа шаарддаг” гэсэн хэллэг юм.
Авлигын эсрэг бүлгүүд quid pro quo буюу давуу байдлаар солих бэлгийн бүрдүүлгийн талаар хааяахан дурдахаас гадна бэлгийн болон хүчирхийллийн замаар эмэгтэйчүүдэд хохирол учруулдаг авлигын өөр хэд хэдэн хэлбэрт анхаарал хандуулахгүй байна. Уламжлалт мөнгөний авлигын үүднээс цагдаагийн алба хаагч дэлгүүрт ороод эзэнд нь “Хэрэв та бизнес эрхлэх зөвшөөрлөө хадгалахыг хүсвэл надад 100 доллар төл” гэж хэлбэл энэ бол авлига мөн. Бас нөгөө офицер зүгээр л дэлгүүрт ороод касснаас 100 долларыг quid pro quo -гүй авбал угтаа энэ нь цаад утгаараа quid pro quo нь “надад үүнийг өг, би чамд төвөг удахгүй” гэсэнтэй адил тул мөн л авлига. Үүнтэй адил, цагдаа, цэрэг, төрийн захиргааны байгууллагын хэн нэгэн албан тушаалтан хохирогчийн хүртэх эрхтэй бараа, үйлчилгээний хариуд бэлгийн харилцаа шаардах, мөн довтлогч этгээд нь эрх мэдэлгүй байсан бол яах байсан бэ гэдгээс илүүтэйгээр энэ тухай эсэргүүцэх, мэдээлэхээс айж эмээж буй эмэгтэйг төрийн эрх мэдэл бүхий албан тушаалтан хүчиндэх нь авлигажсан бэлгийн хүчирхийлэл юм. Бэлгийн мөлжлөгт өртөх үед “ТББ-ын ажилчид маш их эрх мэдэлтэй тул хүмүүс тэднийг эсэргүүцэж чаддаггүй” хэмээн Гвиней дэх дүрвэгсдийн удирдагч ярьж байна. Үүнтэй адил, гэр бүлийн зарим төрлийн хүчирхийлэл, ялангуяа, хууль сахиулагчид эсвэл бусад эрх мэдэл бүхий албан тушаалтны хүчирхийллийг, наад зах нь, тэдний хохирогчид хүчирхийллийн талаар мэдээлэх, хэрвээ мэдээлсэн тохиолдолд түүнд итгэх эсэх, эсвэл, зугтахад маш хэцүү гэдгийг эдгээр албан тушаалтнууд тооцоолж байгаа тохиолдолд үүнийг авлига гэж тооцох ёстой.
Авлигатай тэмцэх нийгэмлэг эмэгтэйчүүд авлигад өртөх олон төрлийн хэлбэрийг хүлээн зөвшөөрч, эрэмбэлж чадаагүй байгаа нь биднийг бэлгийн сүрдүүлэг, хүчин, бэлгийн хүчирхийлэлтэй үр дүнтэй тэмцэхэд саад болж байна. Мөнгөний авлигатай тэмцэх ихэнх аргууд (мөнгөний урсгалыг мөшгих гэх мэт) нь бэлгийн сүрдүүлэгтэй тэмцэх шууд үр дагаваргүй байдаг. Үүний зэрэгцээ, энэ асуудлыг авлигын (системийн) хэлбэр (зөвхөн хүчирхийлэл, дарамтын бие даасан гэмт хэрэг гэж биш) гэж үзэх нь бидэнд асуудлыг шийдвэрлэх шинэ арга хэрэгслийг бий болгоход туслах болно. Жишээлбэл, ярилцлага хийх, эсвэл, нэрээ нууцлан мэдээлэхийг хүмүүсээс хүсэх замаар бэлгийн авлигад автсан албан тушаал, байгууллагын “зураглал” гаргаж болно. Хувь хүмүүсийг яллах хангалттай баримт нотолгоо байхгүй байсан ч бид хаана мөнгө төвлөрүүлэхээс зайлсхийх талаар сангууд болон засгийн газруудад дохио өгч, зорилтот бүлгүүдэд бэлгийн сүрдүүлгийн гэмт хэргийг таслан зогсоох хөшүүрэг өгч болох юм. Мэдээжийн хэрэг, авлига багатай байгууллагыг тогтоож өгөх гэх мэтээр үйлчилгээ шаардлагатай эмэгтэйчүүдэд сөргөөр нөлөөлөхгүй арга замыг олох хэрэгтэй. Авлигын асуудал болох бэлгийн сүрдүүлэгтэй тэмцэх бүтээлч арга замыг хайж олох нь эмэгтэйчүүдийн аюулгүй байдал, сайн сайхан байдалд тодорхой нөлөө үзүүлнэ.
Эх сурвалж: globalanticorruptionblog.com
Тод мэдээ
Т.Даваадалай: Улаанбаатар хотыг нэгдсэн стандарттай, хүртээмжтэй хот болгоход анхаарч ажиллаж байна
Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн орчны хүртээмжийг нэмэгдүүлэх зорилгоор “Гэрээсээ гарцгаая” аяны хүрээнд УИХ-ын гишүүн О.Саранчулуун, нийслэлийн Засаг даргын нэгдүгээр орлогч Т.Даваадалай болон холбогдох албаныхан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төлөөлөл Улаанбаатар хотын гудамж, замын нөхцөл байдлыг үнэлж, үйлчилгээний газрууд, нийтийн тээврээр үйлчлүүллээ. Энэ үеэр хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн Улаанбаатар хотод амьдрахад ямар бэрхшээл тулгардаг, тэдгээрийг хэрхэн шийдвэрлэх талаар хэлэлцэж, гаргалгааг ярилцлаа.
“Гэрээсээ гарцгаая” аяны хүрээнд 2.5 км замыг туулахдаа эхлээд үйлчилгээний байгууллагын нөхцөл байдалтай танилцлаа. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн, тэр дундаа тэргэнцэртэй иргэн дэлгүүр, хоолны газар зэрэг үйлчилгээний байгууллагаар үйлчлүүлэхэд орц, гарцын асуудал хамгийн их саад болдог. Ихэвчлэн налуу зам байдаггүй. Ороход хаалганы хөндлөвч төмөртэй хэсгүүд саад учруулж байлаа.
Үүний дараа Улаанбаатар хотын төвийн гудамжаар явган замын нөхцөл байдалтай танилцлаа. Улаанбаатар хотоос төвийн бүсийн гол, гудамж замын 15 байршилд 59.6 км явган замыг байгалийн чулуугаар жигдэлж, нэг стандарттай болгож байгаа нь бүх иргэнд ээлтэй, хүртээмжтэй байдлыг бий болгох зорилготой. УИХ-ын гишүүн О.Саранчулуун, нийслэлийн Засаг даргын нэгдүгээр орлогч Т.Даваадалай, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төлөөлөл хуучин явган замтай хэсгээр явахад эвдрэл, гэмтэл, доголтой хэсгүүд таарч байв. Хуучин явган замын хээтэй болон хөндлөн хийцүүд, эвдрэл нь хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн явах саад учруулдаг. Ийм замаар тэргэнцэртэй хүн удаан явахад бөөр өвддөг гэдгийг тэргэнцэртэй иргэд хэлж байв. Хүүхдийн тэрэгтэй явахад ч гэсэн хүндрэлтэй, донсолгоотой байдаг гэнэ. Харин байгалийн чулуугаар шинэчилж байгаа явган замууд нэг жигд учраас бэрхшээл байхгүй гэсэн юм.
УИХ-ын гишүүн О.Саранчулуун “Монголд хөгжлийн бэрхшээлтэй 10 хүн тутмын 6 нь олдмол бэрхшээлтэй байдаг. Хамгийн энгийн жишээг та бүхэн сая харлаа. Тэргэнцэртэй хүн үйлчилгээний газрууд руу ороход налуу зам байдаггүй. Хотын явган хүний зам нэгдсэн стандартгүй байгаа нь зорчиход хүндрэл үүсгэдэг. Бид Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийн тухай конвенцын хүрээнд хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн оролцоог дэмжиж ажиллах үүрэгтэй. Үүний нэг жишээ болгож “Гэрээсээ гарцгаая” аяныг хэрэгжүүлж байна. Биет байдлаар орчны хүртээмжийг хэрхэн сайжруулах вэ гэдэгт шалгуур үзүүлэлтүүдийг ийнхүү туршиж байна. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийг хангах, амьдрах орчныг дээшлүүлэх зорилгоор нутгийн удирдлагын байгууллагуудын оролцоог сайжруулахын тулд 32 шалгуур үзүүлэлт бүхий 13 бүлэг төлөвлөгөөг тусгасан гарын авлагыг мөн боловсруулсан” гэдгийг хэллээ.
Нийслэлийн Засаг даргын нэгдүгээр орлогч Т.Даваадалай “Гэрээсээ гарцгаая” аяныг дэмжиж, 2.5 км газарт явган зам, үйлчилгээний байгууллагууд, нийтийн тээврээр зорчлоо. Хот гэдэг бол ганцхан хүнд зориулагдаагүй. Хот бүх хүнд тэгш, хүртээмжтэй орчин нөхцөлтэй байх ёстой. Улаанбаатар хотод хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн орчны хүртээмжийг сайжруулахад дутагдалтай зүйлс нэлээд ажиглагдлаа. Үйлчилгээний газрууд налуу замаа шийдэж өгөх хэрэгтэй. Нийтийн тээврийн жолооч нар хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнтэй хэрхэн харьцах, тэдэнд хэрхэн туслахад суралцмаар байна. Явган хүний замыг нэгдсэн стандартаар шинэчлэх нь чухал байна. Улаанбаатар хотын зүгээс нэгдсэн стандарттай, хүртээмжтэй хотыг бий болгоход уялдаа холбоотой ажиллана” гэдгийг тодотгов.
“Гэрээсээ гарцгаая” аяны хүрээнд дараагийн зогсоол нийтийн тээврээр үйлчлүүлэх байв. Тэргэнцэртэй иргэн нийтийн тээврээр үйлчлүүлэхэд орц, гарцын асуудал мөн хүндрэлтэй байдаг. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнд зориулсан буух товчлуурыг ашиглаж сурах, бууж, суух налуу замыг ашиглаж сурах хэрэгтэй. Үүний тулд нийтийн тээврийн жолооч нарыг сургалтад хамруулах ажлыг зохион байгуулах талаар аянд оролцогсод хэлэлцэв. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төвийн гаднаас аяны маршрут өндөрлөж, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төлөөлөл санал бодлоо хуваалцаж, нийслэлийн Засаг даргын орлогч Т.Даваадалай, УИХ-ын гишүүн О.Саранчулуун нар санал хүсэлтүүдийг бодит ажил хэрэг болгоход гар бие оролцохоо илэрхийллээ.
Тод мэдээ
Зөвшөөрөлгүй ногоон байгууламжийг устгасан болон эзэмшил бүхий газраасаа хэтрүүлэн хашаа барьсан зөрчлийг арилгуулж байна
Нийслэлийн хэмжээнд нийтийн эзэмшлийн зам, талбайг зөвшөөрөлгүй сэтлэх, ногоон байгууламжийг устгах, эзэмшил бүхий газраасаа хэтрүүлэн хашаа барих зэрэг зөрчил илэрсээр байна. Тодруулбал, Хүннү 2222 хорооллын автобусны буудлын баруун талд “Хангилцаг” ХХК дулааны шугамын ажил гүйцэтгэхдээ ногоон байгууламжийг зөвшөөрөлгүй тайрч устгасан бол “Номин Реалтор” ХХК эзэмшил бүхий газраасаа хэтрүүлэн хашаа барьсан. Уг асуудалтай холбогдуулан нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засгийн хөгжил, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч Т.Даваадалай болон холбогдох албаныхан тус байршилд ажиллалаа.
Монгол Улсын Засгийн газар, Дэлхийн банкны Олон улсын хөгжлийн ассоциацийн хамтарсан “Улаанбаатар хотын дулаан хангамжийн үр ашгийг нэмэгдүүлэх төсөл”-ийн хүрээнд Хан-Уул дүүргийн 18 дугаар хороо, Удирдлагын академийн гудамж “Хүннү 2222” хотхоны замын хойд талд “Хангилцаг” ХХК дулааны магистраль шугамын барилга угсралтын ажил гүйцэтгэж буй. Гэвч ажил гүйцэтгэх үеэрээ Хүннү 2222 хорооллын автобусны буудлаас баруун тийш 320 метр орчим урт зайд авто замын хажуугийн шар хуайс моддыг сүйтгэсэн. Тиймээс өнгөрсөн долоодугаар сарын 31-нд НХШГ-аас ногоон байгууламжийг зөвшөөрөлгүй тайрч устгасан “Хангилцаг” ХХК-д зөрчлийг арилгах хугацаатай мэдэгдлийг хүргүүлсэн. Ийнхүү өнөөдөр давтан хяналт шалгалт хийхэд тус аж ахуйн нэгжийн зүгээс ногоон байгууламжийн нөхөн сэргээлтийг хийж эхлүүлсэн бөгөөд ирэх аравдугаар сарын 1-нд мод тарина гэлээ.
Харин “Номин Реалтор” ХХК-ийн хувьд Хүннү 2222 хорооллын автобусны буудлын урд талд өөрийн эзэмшлийн газраасаа 2-3 метр зайд хашаагаа сунгаж, хэтрүүлэн барьсан. Иймээс нийслэлийн Газар зохион байгуулалтын албанаас зохих зөвшөөрөлгүй илүү талбай ашиглан, нийтийн эзэмшлийн зам, талбайд барьсан хашааг чөлөөлж, зөрчлөө арилгах хугацаатай мэдэгдлийг хүргүүлсэн юм. Гэвч мэдэгдэлд заасан хугацаанд зөрчлөө арилгаагүй юм.
Энэ талаар нийслэлийн Засаг даргын нэгдүгээр орлогч Т.Даваадалай “Хувийн аж ахуйн нэгжүүд кадастрынхаа дагуу барилгын ажлаа гүйцэтгэх хэрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл нийтийн эзэмшлийн зам талбайг хумьж, явган хүн зорчиход хүндрэлтэй болгож болохгүй. Иймд “Номин Реалтор” ХХК нь мэдэгдэлд заасан хугацаанд газар чөлөөлөөгүй тохиолдолд Газрын тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.4-т заасны дагуу газар албадан чөлөөлөх арга хэмжээ авч, холбогдох зардлыг гаргуулна. Мөн Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1-т заасны дагуу газар эзэмших эрх, эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгох хүртэл арга хэмжээ авна” гэдгийг мэдэгдлээ.
Тод мэдээ
Нийслэлийн цэцэрлэгийн цахим бүртгэл өнөөдөр дуусна
Нийслэлийн хүүхдийн цэцэрлэгийн цахим бүртгэл үргэлжилж байна. 2025-2026 оны хичээлийн жилд улсын хэмжээнд 278,290 хүүхдийг сургуулийн өмнөх боловсролд хамруулах хэрэгцээ үүснэ. Үүний 135,582 хүүхэд нь нийслэлд хамаарна.
Нийслэлийн хүүхдийн цэцэрлэгийн бүртгэлийн системд наймдугаар сарын 15-ны байдлаар 104,031 хүүхдийн бүртгэлийг баталгаажуулжээ. Нийт хамрагдах хүүхдийн 76,7 хувь цахим бүртгэлээ баталгаажуулсан байна.
- Хоёр настай хүүхэд -22.762
- Гурван настай хүүхэд -24.693
- Дөрвөн настай хүүхэд -27.563
- Тав настай хүүхэд -29.031 бүртгүүлсэн байна. Цэцэрлэгийн цахим бүртгэл өнөөдөр дуусна.
Иргэд хүүхдээ цэцэрлэгт хамруулах үйлчилгээг авахдаа дараах зүйлсийг анхаарна уу.
- Өөрийн болон хүүхдийнхээ хаягийн бүртгэл, мэдээллийг нягталж, баталгаажуулсан байх;
- Таны хүүхэд өнгөрсөн жил цэцэрлэгт хамрагдсан бол тухайн цэцэрлэгтээ “Үргэлжлүүлж явах” эсэх сонголтыг хийх;
- Хэрвээ шилжилт хөдөлгөөнийг энэ хугацаанд хийх бол 2025 оны наймдугаар сарын 15-ны өдрөөс өмнө баталгаажуулсан байх ёстой аж.
-
Өнөөдөр2020/04/09
Засгийн газрын ээлжит хуралдаан боллоо
-
Тод индэр2020/07/11
Бэлэн байдлын зэрэгт шилжүүлсэн хугацааг 7 дугаар сарын 31-ний өдрийг дуустал су...
-
Тод мэдээ2025/04/17
УИХ: Өнөөдөр чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар...
-
Тод мэдээ2021/12/28
Аялал жуулчлалыг сэргээж, аж ахуйн нэгжүүдийг дэмжих “Найрсаг Улаанбаатар-...