Тод индэр
Г.Цогтсайхан: Нийтийн аж ахуйн салбарын 114 төсөл арга хэмжээг хэрэгжүүлэн ажиллаж байна
Барилга, хот байгуулалтын яамны Нийтийн аж ахуй, инженерийн дэд бүтцийн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга Г.Цогтсайхантай ярилцлаа.
-Нийтийн аж ахуйн үйлчилгээний салбарын түүхт 91 жилийн ой тохиож байна. Салбарын хэмжээнд ойн өдрийг хэрхэн өнгөрүүлж байна вэ?
-Орон сууц нийтийн аж ахуйн салбарын нийт ажилтан, албан хаагчид болон хэрэглэгчдэдээ нийтийн аж ахуйн үйлчилгээний ажилтны өдрийг тохиолдуулан мэндчилгээ дэвшүүлж сайн сайхныг хүсэн ерөөе.
Бид Нийтийн аж ахуйн үйлчилгээний салбар үүсэж хөгжсөний ой, Нийтийн аж ахуйн үйлчилгээний ажилтны өдрийг жил бүр бүтээлчээр тэмдэглэн өнгөрүүлж ирсэн.
Энэ жил уламжлалт ёсоороо “Хэрэглэгчээ сонсъё” нээлттэй хаалганы өдөрлөгийг нийт ус хангамж, ариутгах татуургын ашиглалт үйлчилгээ эрхэлж буй тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч байгууллагуудын хүрээнд 2022 оны аравдугаар сарын 07-ны өдөр Хот, суурины ус хангамж, ариутгах татуургын ашиглалт, үйлчилгээг зохицуулах зөвлөлтэй хамтран зохион байгуулж, орон даяар тэмдэглэн өнгөрүүллээ. Энэхүү арга хэмжээг аймаг, орон нутгийн хувьд тухайн нутаг дэвсгэртээ, нийслэлийн хувьд ус суваг болон орон сууцны ашиглалт, үйлчилгээ эрхэлж буй байгууллагууд тус бүртээ бүтээлчээр зохион байгууллаа.
Салбарт Монгол Улсын Их Хурлын 2020 оны 52 дугаар тогтоолоор баталсан “Алсын хараа-2050” Монгол Улсын урт хугацааны бодлого, “Шинэ сэргэлтийн бодлого”, Монгол Улсын 2020-2025 онд хөгжүүлэх таван жилийн үндсэн чиглэл болон Засгийн газрын 2020-2024 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр зэрэг бодлогын баримт бичгүүдийг удирдлага болгон хэрэгжүүлэн ажиллаж байна.
Салбарын нэгдсэн бодлого зохицуулалтын хүрээнд: Хот, суурины ус хангамж, ариутгах татуургын ашиглалтын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг боловсруулж, 2021.07.05-ны өдөр Монгол Улсын Их Хуралд өргөн барьсан. 2022.05.13-ны хуралдаанаар хэлэлцэхийг дэмжсэн.
Мөн Монгол Улсын Засгийн газрын 2020 оны 203 дугаар тогтоолоор баталсан “Монгол Улсын Засгийн газрын 2020-2024 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөө”-нд Орон сууцны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг боловсруулж Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэхээр заасан юм.
Энэ ажлын хүрээнд Барилга, хот байгуулалтын сайдын 2022 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн 11 дүгээр тушаалаар “Орон сууцны ашиглалтын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл”-ийг боловсруулах ажлын хэсэг байгуулж, Засгийн газрын 2020-2024 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөөнд туссаны дагуу 2022 оны УИХ-ын намрын чуулганд өргөн барихаар төлөвлөн ажиллаж байна.
Хүн амын өсөлт, хот, суурин газрын нягтаршил, иргэдийн оршин суух нөхцөлөө сайжруулах хэрэгцээ, шаардлагыг хангах, үүнтэй холбогдуулан орон сууцны барилгын ашиглалтын менежментийн үйл ажиллагааг дэмжих механизмыг бий болгох, дундын өмчлөлийн эд хөрөнгийн ашиглалт, засвар үйлчилгээг тогтмол хийх бүтцийн оновчтой тогтолцоог бий болгох, орон сууцны ашиглалтын үйл ажиллагаа дахь төрийн оролцоог зөв тодорхойлох шаардлагатай байна.
Хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг боловсруулахдаа Канад, Австрали, ОХУ, Солонгос, Япон, Герман зэрэг улс орны туршлагыг судалж, хуулийн хэрэгжилтийн судалгаа, шинжилгээний тайлан, дүгнэлтэд үндэслэн холбогдох төрийн яамд, агентлаг болон орон нутгийн захиргааны байгууллагууд, салбарын хувийн хэвшлийн байгууллага, мэргэжлийн холбоодын оролцоог ханган боловсруулсан бөгөөд олон удаагийн хэлэлцүүлгийг танхимаар болон цахим хэлбэрээр зохион байгуулж, холбогдох саналыг авч, хуулийн төсөлд тусгаад байна.
-Салбарын өнөөгийн төлөв байдлын тухай хэрхэн дүгнэж хэлэх вэ?
-Хот байгуулалт, Барилга, Нийтийн аж ахуйн салбар нь салшгүй холбоотой чухал салбарууд юм. Хот суурин газар төлөвлөгдөөд, барилга байгууламж баригдаад түүнийг ашиглалтаас гартал иргэдэд тасралтгүй үйлчилгээ үзүүлэх нь Нийтийн аж ахуйн салбарын үүрэг юм. Хэдийгээр улс орон зах зээлийн системд шилжсэн үеэс бүрэн утгаараа зах зээлд шилжиж чадаагүй ганц салбар нь Нийтийн аж ахуйн салбар болж үлдсэн ч иргэд оршин суугчдын амьдралын амин чухал үйлчилгээг өдөр тутам тасралтгүй гүйцэтгэж байна.
Салбарын хэмжээнд, Тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч буюу ашиглалтын байгууллага 208, нийт ажиллагсад 10695, нийт хэрэглэгч 614728, жилд олборлосон ус 140474 мян.м3, орлого 195 260 сая.төгрөг, зарлага 234074 сая.төгрөг, өр төлбөр 324 400 сая.төгрөг, шугам сүлжээний дундаж насжилт 30-аас дээш жил, ажилчдын дундаж цалин 1163000 байна. Эдгээр үзүүлэлтүүд нь өмнөх оны мөн үеэс сайжирсан ч цаашид тодорхой ажлуудыг зохион байгуулж үр дүнд хүргэх шаардлагатай байна.
-Улаанбаатар хотын болон аймгийн төвүүдийн цэвэрлэх байгууламжийг шинэчлэх ажил үргэлжилж байна.Салбарын хэмжээнд хийгдэж байгаа хөрөнгө оруулалт, бүтээн байгуулалтын талаар мэдээлэл өгөхгүй юу?
-Нийтийн аж ахуйн үйлчилгээний салбарт 2016 оноос хойш олон улсын банк, санхүүгийн байгууллага, гадаад улс орны санхүүжилтээр Улаанбаатар хот, 16 аймгийн төвийн цэвэрлэх байгууламжийг шинэчлэх төслүүдийг хэрэгжүүлж ирлээ. Тухайлбал, Азийн Хөгжлийн банктай хамтран Архангай, Дорноговь, Өмнөговь, Өвөрхангай, Булган, Хөвсгөл, Дундговь, Хэнтий аймгуудын төвд хоногт тус бүр 3000 м3 хүчин чадалтай орчин үеийн биологи цэвэрлэгээний цэвэрлэх байгууламжийг ашиглалтад оруулаад байна. Төслийн хэмнэлтийн хөрөнгөөр Дундговь аймгийн Эрдэнэдалай суманд хоногт 50 м3, Өвөрхангай аймгийн Хужирт суманд хоногт 310 м3 хүчин чадалтай цэвэрлэх байгууламж, цэвэр усны гүний худгийн барилга, усан сан, цэвэр усны шугам сүлжээ барих ажлуудыг нэмэлтээр хийж байна. Цэвэрлэх байгууламжийн үйл ажиллагааг жигдрүүлэх зорилгоор тохируулга, зүгшрүүлэлтийн ажил нэг жилийн хугацаанд үргэлжилнэ. Сүхбаатар аймгийн төв, Дундговь аймгийн Эрдэнэдалай сум, Өвөрхангай аймгийн Хужирт сумын төвийн цэвэрлэх байгууламжийн барилга угсралтын ажлуудыг 2022 оны 12 сар гэхэд гүйцэтгэж дууссанаар эдгээр байгууламжууд ашиглалтад бүрэн орно.
2021 оноос Бүгд Найрамдах Польш улстай хамтран Баян-Өлгий, Увс, Завхан, Говьсүмбэр “Аймгуудын бохир ус цэвэрлэх байгууламжийг өргөтгөн шинэчлэх, шинээр барих төсөл”-ийг хэрэгжүүлж эхлээд байна. Эдгээр байгууламжууд ашиглалтад орсноор хөрсний бохирдлыг бууруулж орон нутагт үйлдвэрлэл үйлчилгээ хөгжих нөхцөл бүрдэхийн зэрэгцээ тухайн орон нутгийн суурьшлын бүс өргөжин тэлэх, иргэд ая тухтай, эрүүл орчинд ажиллаж амьдрах нөхцөл бүрдэнэ.
-Улаанбаатар хотын Төв цэвэрлэх байгууламжийг шинэчлэлт, барилга угсралтын ажил хэр урагшилж байна вэ?
-Улаанбаатар хотын шинэ цэвэрлэх байгууламжийн хүчин чадал нь хоногт 250,000м3, барилга угсралтын ажил 61 гаруй хувьтай 2024 онд ашиглалтад орно. Ахуйн болон урьдчилан цэвэрлэсэн үйлдвэрийн хаягдал усыг Монгол Улсын MNS:4943-2015 стандартын түвшинд хүргэж цэвэршүүлэх, байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөллийг бууруулах зорилготой. Цэвэрлэх байгууламж нь бохир ус цэвэрлэх, лаг боловсруулах гэсэн үндсэн хоёр технологийн дагуу ажиллана. Бохир усанд механик цэвэрлэгээ, биологи цэвэрлэгээ, нэмэлтээр физик, химийн цэвэрлэгээ хийгдэх юм. Цэвэрлэгдэн гарсан усыг 6.5 км урт сувгаар дамжуулан Туул голд нийлүүлнэ.
Түүнчлэн Мянганы сорилтын сангийн Компакт гэрээний хүрээнд Ус дахин боловсруулах үйлдвэр баригдах бөгөөд шинэ төв цэвэрлэх байгууламжаас гарч байгаа цэвэрлэгдсэн уснаас хоногт 50,000 м3 усыг авч дахин цэвэршүүлэн ДЦС-3, ДЦС-4-ийн хөргөлтийн системд ашиглахаар тооцон төлөвлөсөн. Үүний үр дүнд Улаанбаатар хотын ус хангамжийн найдвартай ажиллагаа нэмэгдэж, технологийн хэрэгцээнд нийлүүлж байгаа гүний цэвэр усыг хэмнэдэг болно.
-Мөн сумдад инженерийн дэд бүтэцтэй болгох төсөл хэрэгжиж эхэлсэн. Тус төсөл хэдэн хувьтай явж байна вэ?
-“Сумын хөгжил: Инженерийн дэд бүтцийн хангамж” төсөл, арга хэмжээг Засгийн газрын 2021 оны 161 дүгээр тогтоолоор батлуулсан. Энэ төсөл арга хэмжээний хүрээнд ойрын жилүүдэд 59 сумдад шинээр инженерийн дэд бүтцийн хангамжийг барьж байгуулахаар төлөвлөсөн юм. Өнөөдрийн байдлаар 17 суманд барилга угсралтын ажлыг гүйцэтгэж, 11 сумын инженерийн дэд бүтцийн хангамжийн зураг төслийг боловсруулж байна. Архангай аймгийн Эрдэнэмандал, Баянхонгор аймгийн Өлзийт, Өвөрхангай аймгийн Хайрхандулаан сумдын инженерийн хангамжийн шугам сүлжээ, барилга байгууламжийг өнгөрсөн онд ашиглалтад оруулсан.
Энэхүү төсөл, арга хэмжээ нь үйлдвэр, үйлчилгээг хөгжүүлэхэд шаардлагатай дэд бүтцийг бий болгох ялангуяа, инженерийн шугам сүлжээ, барилга байгууламжийг шинэчлэх, шинээр барих, сумын иргэдэд нийтийн аж ахуйн үйлчилгээг иж бүрнээр хүргэх, тогтвор суурьшилтай ажиллаж амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэх, эрүүл ахуйн шаардлагыг хангах, төвлөрлийг сааруулах зорилготой төсөл юм.
Мөн Шинэ сэргэлтийн бодлогын Хот, хөдөөгийн сэргэлт арга хэмжээний хүрээнд Хөшигийн хөндийн шинэ суурьшлын бүсийн инженерийн дэд бүтцийн хангамжийн эхний ээлжийн барилга угсралтын ажлыг эхлүүлээд байна. Хөшигийн хөндийн “Шинэ зуунмод”, “Зуунмод”, “Майдар” зэрэг хотыг шинээр байгуулахаар төлөвлөсөн бөгөөд эдийн засгийн өндөр өсөлттэй бүс нутаг, түүнийг дагасан чөлөөт бүс, тээвэр, логистикийн болон худалдаа, бизнес, үйлдвэрлэлийн шинэ төвүүд бий болж, улс орны эдийн засагт тодорхой хэмжээний үр өгөөж өгөх болно.
Товчхон хэлэхэд Барилга, хот байгуулалтын сайдын багцад 2022 онд нийтийн аж ахуйн салбарт улсын хэмжээнд шинээр нийт 114 төсөл, арга хэмжээг батлуулан хэрэгжүүлж байгаагаас инженерийн шугам сүлжээний ажил нь 46 төсөл арга хэмжээ хэрэгжиж байна. Үүнээс 86 төсөл, арга хэмжээ 2023 онд дамжин хэрэгжихээр байна. Нийт 114 төсөл, арга хэмжээнээс 21 багц төсөл, арга хэмжээ нийслэлд, 93 төсөл, арга хэмжээг аймгуудад хэрэгжүүлж байгаа юм.
-Салбарын хэмжээнд тулгамдсан асуудлууд юу байна вэ. Тэдгээрийг хэрхэн шийдвэрлэхээр ажиллаж байгаа бол?
Нэгдүгээрт: Салбарын хүний нөөцийн тогтвор суурьшилтай байдал, тэдгээрийг сургаж дадлагажуулах, чадавхжуулах, мэргэшүүлэх, шинэ ажилтан бэлтгэх асуудал нь тулгамдаж байна. Энэ хүрээнд:
Салбарын хүний нөөцийн чадавхыг бэхжүүлэх зорилгоор Хүний нөөцийн сургалт, уулзалт, хэлэлцүүлгийг 2 удаа зохион байгуулсан. Энэхүү уулзалт, хэлэлцүүлгээс гарсан зөвлөмжийн дагуу Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яам, Боловсрол, шинжлэх ухааны яам, их, дээд мэргэжлийн боловсролын сургуулиуд, салбарын төрийн болон төрийн бус байгууллагын төлөөллөөс бүрдсэн нийт 17 хүний бүрэлдэхүүнтэй Ажлын хэсэг байгуулан тухайн жилд хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөө боловсруулан хэрэгжилтийг зохион байгуулан ажиллаж байна.
Мөн түүнчлэн Азийн хөгжлийн банктай хамтран НААҮБ-ын техникийн ажилтнуудын мэдлэг, ур чадварыг дээшлүүлэх, чадавхжуулах техник туслалцааны төсөл хэрэгжүүлэн ажиллаж байна.
Төслийн хүрээнд хүний нөөц, техникийн чадавх болон сургалтын хэрэгцээг үнэлэх аргачлалыг боловсруулах, инженер, техникийн ажилчдын одоогийн байдалд дүн шинжилгээг хийх, сургалтын хүртээмж, чанар, үйлчилгээний үр дүнг дээшлүүлэх богино, дунд хугацааны сургалтын үнэлгээг хийх, сургалтын тоног төхөөрөмж, техник хэрэгсэл, сургалтын хөтөлбөр, сургалтын үзүүлэн материалууд, дадлага хийх газруудыг хамруулах, техникийн сургалтын стратеги боловсруулах болон стратегийн гүйцэтгэлийг үнэлэх хяналтын тогтолцоог боловсронгуй болгох, жилийн төлөвлөгөө, хөтөлбөр боловсруулах ажлуудыг гүйцэтгэж байна.
Салбарын инженер, техникийн ажилтан бэлтгэж хүний нөөцийг бүрдүүлэх зорилгоор ШУТИС-тай хамтран 2021-2022 оны хичээлийн жилээс эхлэн Улаанбаатар хот болон орон нутгийн НААҮБ-ын 24 хүн 2,5 жилийн эчнээ ангид суралцуулж байна.
Салбарт хэрэгжиж буй бүтээн байгуулалтын ажилтай уялдуулан орон нутгаас ирсэн хүсэлтийг харгалзан 2022-2023 оны хичээлийн жилд дээрх сургалтыг үргэлжлүүлэн хичээллүүлэхээр ажиллаж байна.
Өнөөдрийн байдлаар салбарт нийтдээ 10000 гаруй ажилтан, ажиллагсад ажиллаж байгаа бөгөөд нийт ажиллагсдын 11,3 хувийг инженер техникийн ажилтан, 77,5 хувийг мэргэжилтэй ажиллагсад, 11,2 хувийг санхүү, захиргаа аж ахуйн ажилтнууд эзэлж байна.
Дээрх ажиллагсдаас доктор, зөвлөх зэрэгтэй инженер 64, мэргэшсэн инженер 266, мэргэшсэн нягтлан бодогч 76 ажиллаж байна.
Салбарын ИТА-уудын 54 хувь нь эрэгтэй, 46 хувь нь эмэгтэйчүүд эзэлж байгаа бол ажил мэргэжлийн онцлогоос хамаарч цэвэр, бохир усны шугамын засварчин, сантехникийн засварчин, гагнуурчин, цэвэр, бохир усны зөөврийн машины жолооч гэх мэт ажлын байруудад эрэгтэйчүүд 67 хувийг үлдсэн 33 хувийг эмэгтэйчүүд бүрдүүлж байна.
Хоёрдугаарт: Салбарын санхүү эдийн засгийн чадавхын асуудал юм. Учир нь нийт өр төлбөр 324.4 тэрбум төгрөг байна. Салбарын эдийн засгийн үзүүлэлтийг сайжруулахын тулд зардал нөхөх төлөвлөгөө боловсруулж хэрэгжүүлэх, хөрөнгийн менежмент хийх, тарифын зохицуулалт хийх зэрэг ажлуудыг зохион байгуулан ажиллаж байна.
Гуравдугаарт: Орон нутгийн хэмжээнд зарим аймгийн ихэнх сумдад дулаан хангамжийн ашиглалт, үйлчилгээгээ хувийн байгууллагуудад хариуцуулж, олон жилийн менежментийн гэрээгээр өгсөн байдаг. Төв суурин газруудад дулааны шугамтай ус хангамжийн шугамыг нэг сувагт угсарч ашигласнаар цэвэр усны шугамыг хөлдөх эрсдэлээс сэргийлдэг. Гэтэл цэвэр усны шугамыг шинээр барьж байгуулах явцад сумдын дулааны ашиглалт, үйлчилгээ хариуцаж байгаа хувийн хэвшлийн байгууллагууд дулааны шугамыг цэвэр усны шугам хамт явах боломжгүй нарийн сувагт эсвэл суваггүй технологи ашиглаж, урьдчилсан дулаалгатай хоолойгоор угсарсан зэрэг асуудал байна. Зөвхөн төсвийн хэдэн байгууллагуудыг дулаанд холбосон, бусад байгууллага, аж ахуйн нэгж, айл өрхүүд дулаанд холбогдоогүй байна. Төслийн хүрээнд шинээр айл өрх, аж ахуйн нэгжийг холбох шаардлагатай тулгарахад халаалтын тогооны хүчин чадал, шугам сүлжээгээ өргөтгөхгүй байх, улсын төсвийн хөрөнгөөр хувийн байгууллагын харьяаллын шугам сүлжээ, тоног төхөөрөмжид хөрөнгө оруулах боломжгүй тул тухайн байгууллагын өргөтгөл шинэчлэлт хийх боломж нөхцөл бүрдэхийг хүлээх гэх мэт хүндрэлүүд гарч байна. Энэ талаар ЭХЯ-тай хамтран ажлын хэсэг зохион байгуулан ажиллаж байна.
-2022-2023 оны өвөлжилтийн бэлтгэл ажил хэрхэн хангагдав?
-“Орон сууц, нийтийн аж ахуйн байгууллагуудын өвөлжилтийн бэлтгэл ажлыг эрчимжүүлэх тухай” Барилга, хот байгуулалтын сайдын 2022 оны 6 дугаар сарын 16-ны өдрийн 2022/02 дугаар албан даалгаврыг гаргаж, түүнийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд Барилга, хот байгуулалтын салбарын өвөлжилтийн бэлтгэл ажлын нарийвчилсан төлөвлөгөөг батлуулан ажиллаж байна.
Салбарын хэмжээнд 2022-2023 оны өвөлжилтийн бэлтгэл ажилд 34.9 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт зарцуулж, 1625 нэр төрлийн ажил гүйцэтгэхээр төлөвлөсөн. 2022 оны есдүгээр сарын 15-ны өдрийн байдлаар 1154 нэр төрлийн ажил хийгдэж 20.8 тэрбум төгрөг зарцуулаад байна. Үүний үр дүнд өвөлжилтийн бэлтгэл ажлын биелэлт улсын хэмжээнд 72.7 хувь, /үүнээс нийслэлд 74 хувь, орон нутагт 71.5 хувийн /-тай байна.
Эх сурвалж: БХБЯ
Тод индэр
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ “Шанхайн экспо”-гийн нээлтэд үг хэллээ
БНХАУ-ын Худалдааны яам, Шанхай хотын Ардын Засгийн газраас жил бүр зохион байгуулдаг “Хятадын олон улсын импортын VII экспо”-гийн нээлт өнөөдөр болж, Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ оролцож үг хэлэв.
“Шинэ эрин үед ирээдүйгээ хамтдаа хуваалцъя” уриан дор болж буй энэ удаагийн экспогийн нээлтийн ёслолд Пакистан, Серби, Словак, Узбекистан, Малайз, Казахстан зэрэг орны Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд нарын хамт тэрбээр хүндэт зочноор оролцож байна. Монгол Улс анх удаа Ерөнхий сайдын түвшинд парламентад суудал бүхий улс төрийн бүх намын удирдлага, Улсын Их Хурал, Засгийн газрын зарим гишүүний хамт “Шанхайн экспо”-д өргөн бүрэлдэхүүнтэй, хувийн хэвшлийн олон төлөөлөлтэй оролцож буйгаараа онцлогтой.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ “Ази, европын стратегийн уулзварт оршдог Монгол Улс энэхүү экспод идэвхтэй оролцох нь хөрш орон БНХАУ төдийгүй бусад улстай эдийн засгийн харилцаа холбоогоо гүнзгийрүүлэх өргөн боломж нээсээр ирсэн. Энэ онд Монгол Улс, БНХАУ-ын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 75 жилийн ой тохиож байгаа. Хоёр улсын худалдааны эргэлт 2023 оны байдлаар 17.6 тэрбум ам.долларт хүрсэн. Цаашид 20 тэрбумд хүргэхээр талууд зорьж байна. Монгол Улс “Алсын хараа-2050”, “Шинэ сэргэлтийн бодлого” зэрэг урт, дунд хугацааны хөгжлийн бодлогоо БНХАУ-ын “Бүс ба Зам” болон “Даян дэлхийн хөгжлийн санаачилга”-тай уялдуулж, “Чайна Энержи”, CNPC буюу Хятадын үндэсний газрын тос, байгалийн хийн корпораци зэрэг томоохон компанитай нүүрс болон эрчим хүчний хосолсон шийдэл, усан цахилгаан станц, төмөр замын төслүүдэд идэвхтэй хамтран ажиллаж байгааг тэмдэглэв.
Мөн Монгол Улсын Засгийн газар асар хурдтай хувьсан өөрчлөгдөж буй энэ цаг үед гурван гол шилжилтийг хийж, шинэ эдийн засгийн бүтцийг бүрдүүлэхээр ажиллаж байна. Нэгдүгээрт, AI хиймэл оюун ухаанд түшиглэсэн цахим, ухаалаг технологийг хөгжлийн хурдасгуур болгох, хоёрдугаарт, ногоон хөгжлийн шилжилтийг хэрэгжүүлэх, гуравдугаарт, хүний нөөцийн шилжилтэд анхаарч, ирээдүйн хөгжлөө төлөвлөж байна. Монгол Улсын аж ахуйн нэгжүүд энэ удаагийн Шанхайн экспод дэлхийд танигдсан ноос, ноолуур зэрэг хөдөө аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүнээс гадна уул уурхайн салбарынхаа хөгжил дэвшил, зах зээлд өрсөлдөх боломжийг өргөнөөр танилцуулж буй нь цаашид байгалийн баялгийн бэлтгэн нийлүүлэгчээс үйлдвэрлэлд суурилсан ханган нийлүүлэгчийн байр сууринд хүрэх зорилготой. Манай өвөг дээдсийн сургаалд “Монголын За бол Андгай” хэмээх сайхан үг байдаг. Бид хэлцэл бол хэлцэл, гэрээ бол гэрээ хэмээсэн зарчимд тулгуурлан хөрөнгө оруулагчдад ээлтэй эрх зүйн орчин, цахим нээлттэй засаглал, харилцан ашигтай хамтын ажиллагааг эрхэмлэсээр ирсэн. Бид Та бүхэнтэй харилцан суралцах, харилцан ашигтай түншлэн ажиллахад бэлэн байна гэлээ.
Ерөнхий сайд дараа нь “Шанхайн экспо”-д оролцож буй Монголын аж ахуйн нэгжүүдийн талбайгаар зочилж, амжилт хүслээ. Өнгөрсөн жилүүдэд манай улсын ноос ноолууран бүтээгдэхүүн, шингэн хүнс үйлдвэрлэгчид тус экспод оролцсон бол энэ жил 10 гаруй аж ахуйн нэгж үзэсгэлэнд оролцож байна. Монголын уул уурхайн үндэсний ассоциацийн гишүүн “Эрдэнэс Монгол нэгдэл”, түүний гишүүн “Эрдэнэс Тавантолгой” компани болон “Ньюком групп”, “Макс групп”, “Капитал Маркет Монгол” зэрэг компани ажиллаж байна. Үзэсгэлэнгийн үеэр Монголын уул уурхайн салбар, хөрөнгө оруулалт шаардлагатай төслүүдийн мэдээллээ хуваалцаж, ирэх жил болох “Mining week-MinePro 2025” арга хэмжээний сурталчилгааг олон улсад танилцуулах юм.
2018 оноос хойш жил бүрийн арваннэгдүгээр сарын 5-10-нд зохион байгуулагдаж буй Шанхайн экспо нь даян дэлхийн хамтын ажиллагаа, худалдааны шинэ боломжийг хамтдаа эрэлхийлэх үндсэн зорилготой. Энэхүү экспо нь хүнс, хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүн, автомашин, ухаалаг үйлдвэрлэл болон мэдээлэл технологи, өргөн хэрэглээний бараа, эрүүл мэндийн бүтээгдэхүүн болон тоног төхөөрөмж, худалдаа үйлчилгээ гэсэн зургаан үндсэн хэсгээс бүрддэг. Түүнчлэн инновацын тусгай хэсэг, олон улсын үндэсний дүр төрхийг харуулсан үзэсгэлэнгийн тусгай хэсэг зэрэг нийт 15 чиглэлээр зохион байгуулагдаж байна.
Зургаан удаагийн экспо зохион байгуулахад 173 улс, бүс нутаг, олон улсын байгууллага оролцож, нийт 420 тэрбум ам.долларын бодит худалдан авалт, борлуулалтын гүйлгээ хийж, 2500 нэр төрлийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ, инновац, дэвшилтэт шинэ технологийг танилцуулжээ.
Тод индэр
Г.Отгонтамир: Халтиргаа, гулгаатай үед өвлийн дугуйтай хөдөлгөөнд оролцохыг анхааруулж байна
Ойрын өдрүүдэд цас орж, цаг агаар хүйтэрсэн учраас Тээврийн цагдаагийн албанаас тээврийн хэрэгслийн бүрэн бүтэн байдал, өвлийн дугуйтай хөдөлгөөнд оролцож байгаа эсэх асуудлаар хяналт шалгалтыг хийсэн юм. 10 гаруй тээврийн хэрэгслийг шалгахад жолооч нар зөвхөн урд хоёр дугуйгаа өвлийн дугуйгаар сольсон эсвэл гулгаатай үед зуны дугуйтай хөдөлгөөнд оролцож буй зөрчлүүдийг илрүүлэв. ТЦА-ны Урьдчилан сэргийлэх хэлтсийн ахлах мэргэжилтэн Г.Отгонтамир цас орсон үед зайлшгүй өвлийн дугуйтай хөдөлгөөнд оролцохыг иргэд болон аж ахуйн нэгжийн түгээлтийн жолооч нарт анхаарууллаа. Учир нь өвлийн дугуй нь арзгар хээ, ховилтой тул зуны дугуйтай харьцуулахад цас, мөстэй замд барьцалдах чадвар сайн. Халтиргаатай замд автомашины зогсох чадварыг 30-40 хувиар нэмэгдүүлдэг. Өвлийн цаг агаарын нөхцөлд зориулагдсан тул дулаанд амархан халалт үүсдэг зэрэг онцлогтой. Тиймээс цас орсон үед иргэд зайлшгүй зуны дугуйг өвлийн дугуйгаар сольж, урьдчилан бэлтгэх хэрэгтэйг Тээврийн цагдаагийн албанаас сэрэмжлүүллээ.
Энэ талаар ТЦА-ны Урьдчилан сэргийлэх хэлтсийн ахлах мэргэжилтэн Г.Отгонтамир “Жолооч нар тээврийн хэрэгслийг өвөлд бэлтгэх ажлыг есдүгээр сарын сүүл, аравдугаар сарын эхээр урьдчилан бэлдэх ёстой. Ялангуяа алслагдсан гэр хорооллын гудамж, замууд цас орсны дараа амархан мөстдөг. Налуу, эгц замууд ч байдаг шүү дээ. Жолооч та өвлийн дугуйгаа эрт солихгүй бол аль ч замаар зорчиж болно. Тиймээс жолооч нар тээврийн хэрэгслийн бүрэн бүтэн байдлыг хангаж, цас орсон болон гулгаатай үед зайлшгүй өвлийн дугуйтай хөдөлгөөнд оролцох хэрэгтэй. Ингэснээр өөрийн болон бусдын амь нас, эд хөрөнгийг хамгаалж, болзошгүй эрсдэлээс сэргийлнэ.
Авто зам дээр шалгалт хийх үед түгээлтийн автомашинууд хүртэл тээврийн хэрэгслийн техникийн бүрэн бүтэн байдлыг хангаагүй хөдөлгөөнд оролцож байна. Үүнд аж ахуйн нэгжүүд, удирдлагууд нь анхаарах хэрэгтэй. Удаа дараа зөрчил гаргасан тохиолдолд тухайн байгууллагыг Зөрчлийн тухай хуулиар хариуцлага тооцуулдаг. Иргэд өвлийн дугуйгүй байгаадаа олон тайлбар хэлж байгаа ч энэ бол эцэст нь таны болон бусдын амь нас, эд хөрөнгийг эрсдэлд оруулж болзошгүй чухал асуудал. Цаг агаарын нөхцөлөөс шалтгаалан цас орсон үед зогсоох арга хэмжээ авахад хамгийн чухал зүйл бол өвлийн дугуй. Мөн жолооч нар маань тээврийн хэрэгслийн гэрэл дохио зэрэг бусад бүрэн байдлыг ч хангах шаардлагатай” гэдгийг хэллээ.
Тод индэр
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх “Алтан намар-2024” ургацын баярт оролцлоо
Монгол Улс атар газар эзэмшсэний 65 жилийн ой, “Хүнсний хангамж-аюулгүй байдал” үндэсний хөдөлгөөний хүрээнд зохион байгуулж буй “Алтан намар-2024” ургацын баяр Дархан-Уул аймгийн Дархан хотод болж байна.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх атар газар эзэмшсэний 65 жилийн ойн баярын хуралд оролцож үг хэллээ.
Тэрбээр хэлсэн үгийнхээ эхэнд Монгол Улс атар газар эзэмшсэний 65 жил, Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам байгуулагдсаны 100 жилийн ойн баярын мэндийг салбарын үе үеийн ажилтан, албан хаагч, малчин, тариаланч, үйлдвэрлэгч, баялаг бүтээгчдэд хүргэж, талархал илэрхийлэв.
Өнгөрсөн хугацаанд Монгол Улс ард иргэдийнхээ хүнсний хэрэгцээг хангах, экспортлох зорилгоор Атрын гурван удаагийн аяныг үндэсний хэмжээнд өрнүүлж байсан түүх, ололт амжилтыг дурдлаа.
Монгол Улсын үндэсний аюулгүй байдлын нэг чухал асуудал нь хүн амаа эрүүл, аюулгүй орчин, найдвартай, эрүүл хүнсээр хангах явдал бөгөөд байгаль орчин, хүнсний хангамж, аюулгүй байдалд онцгой анхаарах ёстойг онцоллоо.
Иймд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч “Тэрбум мод”, “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал”, “Эрүүл монгол хүн” болон “Цагаан алт” зэрэг үндэсний хөдөлгөөнүүдийг улс орон даяар санаачлан хэрэгжүүлж байгааг тэмдэглэв.
Тухайлбал, “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал” үндэсний хөдөлгөөний хүрээнд төр, захиргааны 35 байгууллага хамтран ажиллаж, хууль дүрэм, төсөв санхүү, хөнгөлөлттэй зээл, гааль татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлтөөс эхлүүлээд 114 төрлийн арга хэмжээг хэрэгжүүлэн ажиллаж байгаа юм.
Үндэсний хөдөлгөөн хэрэгжсэн сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд арилжааны банкаар дамжуулан 5-6 хувийн хүүтэй, 3-5 жилийн хугацаатай, нийт 1.3 их наяд төгрөгийн хөнгөлөлттэй зээлийг 3,100 орчим хүнс үйлдвэрлэгч, баялаг бүтээгч иргэн, аж ахуйн нэгжид олгоод байна.
Үүний үр дүнд хүнсний салбарт нийт 24 хүнсний үйлдвэр шинээр ашиглалтад орж, 2023 оны байдлаар хүнсний ногооны хэрэгцээний 85 хувийг дотоодоосоо хангаж чадсаныг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч хэлсэн үгэндээ тэмдэглэв.
Үндэсний хөдөлгөөнүүдийг амжилттай хэрэгжүүлснээр байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн салбарын хөгжилд шинэ боломж нээгдэж, хот, хөдөөгийн тэнцвэртэй хөгжил хангагдах, худалдаа, экспорт, хөрөнгө оруулалт, ажлын байр нэмэгдэх, ядуурал буурах зэрэг олон эерэг үр дүн гарна гэдэгт итгэлтэй байгаагаа илэрхийллээ.
Монгол Улс “Эрүүл хүнс үйлдвэрлэгч, хүнс экспортлогч орон” болох зорилтын хүрээнд Дархан-Уул, Сэлэнгэ, Төв аймгууд буюу төвийн бүсийг “Хөдөө аж ахуйн төрөлжсөн, аж үйлдвэрийн дэд бүс” болгон хөгжүүлэхээр зорьж байна.
Энэ хүрээнд Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамыг Дархан-Уул аймагт шилжүүлэн байршуулахаар Улсын Их Хурал, Засгийн газраас шийдвэр гарсан юм.
Цаашид байгаль орчинд ээлтэй, бүсчилсэн хөгжил болон тогтвортой хөгжлийг дэмжсэн газар тариалангийн салбарыг хөгжүүлэхэд тодорхой ахиц дэвшил, үр дүн гарах учиртайг Ерөнхийлөгч тэмдэглэлээ.
Тодруулбал, төр, хувийн хэвшлийн зүгээс:
- Уур амьсгалын өөрчлөлт, цөлжилт, шороон шуургыг бууруулж, ногоон хөгжлийг дэмжсэн, дэвшилтэт технологи, инновацад суурилсан, дэлхийн жишигт нийцсэн, экспортод чиглэсэн газар тариалангийн салбарыг хөгжлийн шинэ түвшинд гаргах цогц шинэчлэл, бодлого, үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх;
- Бүсчилсэн хөгжлийг дэмжсэн газар тариалангийн кластер, цогцолборуудыг байгуулах, түүхий эд бэлтгэн нийлүүлэлт, борлуулалтын нэгдсэн тогтолцоо, жижиг, дунд үйлдвэрүүдийг байгуулах, тээвэр логистикийн оновчтой сүлжээг бий болгох, боловсон хүчнийг бэлтгэх;
- Эрүүл ахуй, чанарын асуудлыг шат шатандаа анхаарч, аюулгүй байдлын хяналтыг эрс чангатгах;
- Төсөв, хөрөнгийн нөөц боломжоо бүрэн дүүрэн зөв ашиглаж, зээл санхүүжилт, татвар, даатгал зэрэг санхүүгийн хөшүүргүүдийг оновчтой, хүртээмжтэй ашиглаж, хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалт, хамтын ажиллагааг дэмжих зэрэгт анхаарах шаардлагатай байгааг онцлов.
Ингэснээр ард иргэдээ гарал үүсэл нь тодорхой, найдвартай, дотоодын эрүүл хүнсээр хангаж, ажлын байрыг нэмэгдүүлж, монгол хүний амьдралын чанар сайжирч, улмаар Монгол Улс хүнс экспортлогч орон болох боломж бүрдэнэ гэдгийг онцлон тэмдэглэлээ.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх эх орноо эрүүл хүнсээр хангах их үйлсэд хүнс, хөдөө аж ахуйн салбарын ажилтан, албан хаагчид, үйлдвэрлэгчид, баялаг бүтээгчдийн дэмжлэг, манлайлал, хамтын ажиллагаа, харилцан ойлголцол хамгийн чухал гэдгийг мөн онцлон тэмдэглэж, хурлын оролцогчдод амжилт хүсэв.
Баярын хуралд УИХ-ын гишүүн, УИХ-ын Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны дарга Б.Бейсен, УИХ-ын гишүүн, Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд Ж.Энхбаяр, УИХ-ын гишүүн, Байгаль орчин, уур амьсгалын өөрчлөлтийн сайд С.Одонтуяа, ОХУ-аас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд А.Н.Евсиков нарын албаны төлөөлөгчид, салбарын үе үеийн ажилтан, албан хаагчдын төлөөлөл, иргэд оролцлоо.
ОХУ-аас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд А.Н.Евсиков Монгол Улс атар газар эзэмшсэний 65 жилийн ойн баярын мэндийг хүргэв.
Монгол Улсад шинжлэх ухааны үндэслэлтэй хөдөө аж ахуйн салбарыг бүрдүүлэх зорилтыг хэрэгжүүлэхэд ЗХУ-аас дэмжлэг үзүүлж, хөдөө аж ахуйн техник, тоног төхөөрөмжийг нийлүүлж, мэргэжилтэн, зааварлагчдыг томилон явуулж байсныг дурдаж, хоёр улсын хамтын түүхийн баатарлаг хөдөлмөрийн хуудас мөн гэдгийг онцоллоо.
Цаашид Дархан-Уул аймаг, Дархан хот шинэчлэгдэн хөгжиж, энэ бүс нутагт шинэ үйлдвэрүүд байгуулагдаж, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилсан “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал”, “Цагаан алт” хөтөлбөрийн хүрээнд энэ бүс нутгаас гаргаж буй экспортын бүтээгдэхүүний хэмжээг нэмэгдүүлснээр ОХУ, Монгол Улсын худалдааны эргэлтийг өсгөх, тэнцвэржүүлэхэд хувь нэмрээ оруулна гэж үзэж байгаагаа хэлэв.
“Алтан намар-2024” ургацын баярын хүрээнд хүнсний ногоо, хөнгөн үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн, хөдөө аж ахуйн технологи, шилмэл малын үзэсгэлэн, дуудлага худалдааг Дархан хотноо зохион байгуулж байна.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх үзэсгэлэнгээр зочлох үеэрээ хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн салбарын баялаг бүтээгч, тариаланч, аж ахуйн нэгжүүдийн төлөөлөл, иргэдтэй уулзаж, техникийн парадыг үзэж сонирхлоо.
Ташрамд дурдахад, 1959 онд эхэлсэн Атрын анхдугаар аяны үр дүнд 10 сангийн аж ахуй, салбарын үндэсний мэргэжилтэн, боловсон хүчин бэлтгэх их, дээд сургууль, эрдэм шинжилгээний байгууллагууд шинээр байгуулагдаж, зургаан жилийн дотор 1 сая орчим га атар газрыг эзэмшиж, анх удаа 516 мянган тонн үр тариа хураан авсан түүхтэй.
Атрын хоёрдугаар аян 1976 онд эхэлж, үр дүнд нь 1989 оны байдлаар 1.2 сая га эргэлтийн талбайтай болж, 840 мянган тонн үр тариа, 155 мянган тонн төмс, хүнсний ногоо, нэг сая гаруй тонн таримал тэжээл, хадлан хураан авч байсан юм.
Гэвч нийгэм, эдийн засгийн шилжилтээс улбаалан хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн салбарт сорилт тулгарч, үр тариа, гурилынхаа 70 гаруй хувь, төмс, хүнсний ногооны 50 гаруй хувийг импортоор авч, үр тарианы ургацын хэмжээ 2005 он гэхэд 77 мянган тоннд хүрсэн нь атрын хоёрдугаар аяны үеэс 90 гаруй хувиар буурсан үзүүлэлт болж байв.
Монгол Улсын Засгийн газар 2008-2010 онд Атрын гуравдугаар аян болох Тариалангийн хөгжлийн үндэсний хөтөлбөрийг дэвшүүлэн хэрэгжүүлснээр тариалангийн эргэлтийн талбайг 650 мянган га-д хүргэн сэргээж, улаанбуудай, төмсөөр дотоодын хэрэгцээгээ бүрэн хангаж чадсан юм.
-
Тод мэдээ2020/07/25
Улаанбаатар хот руу нойтон тарвага нэвтрүүлэхийг завдсан зөрчил зогсохгүй байна
-
Тод мэдээ2020/06/14
Цэргийн Төв Эмнэлэгт 1 сая еврогийн буцалтгүй тусламж олгохоор болжээ
-
Тод мэдээ2023/10/11
УИХ: Байнгын хороо, ажлын хэсгүүд өнөөдөр хуралдана
-
Тод мэдээ2022/04/19
А аминдэмийн дархлаажуулалт эхэллээ