Чөлөөт бүс
Эмэгтэйчүүдэд зориулсан хэдэн зөвлөгөө
Ресторанд...
Та танхим орохдоо эрэгтэйнхээ араас дагах ба санал болгосон суудал дээр түүнийг зүүн гар талдаа эсвэл өөдөөсөө харуулж суулгах ёстой. Гэхдээ түүнийг өөртөө сандал дөхүүлж өгөх хүртэл хүлээзнэх, нөгөө талаас эрчүүдийг суухаас өмнө амжиж сууна. Ер нь давгvй эрчүүд бол таныг ширээнээс босоход мөнл сандлыг холдуулж таныг суухаас өмнө суудаггүй. Хэдийд тамхи татуулж болох вэ. Хоол захиалаад хүлээж байх хугацаа, эсвэл кофе цай уух үе хамгийн тохиромжтой.
Та бээлийгээ тайлсан байх ёстойгоос гадна ширээн дээр бүү тохойлд. Хэрэв нэг гараараа хооллож байвал нөгөө гараа бугуйгаар нь ширээн дээрээ тавь. Хийжүүлсэн ус ба ундаан 1/2 –ээс яльгүй дээш хийх ба хэрэв сок зориулалтын пял тавганд ирвэл зөвхөн халбагаар ууна. Кофе уухдаа аяганы сэнжинд долоовор хуруугаа дүрэлгүй мөн чигчий хурууг орхилгүй зөвхөн сэнжнээс нь бариарай. Цайны халбага сахарыг хутгахад зориулагдсан бөгөөд үүнийг дараа нь дийзэн дээр тавиарай. Дийзийг хэзээ ч гартаа барьдаггүй ба зөвхөн аяга, стаканаа л өргөж болно.
Хэрэв таны өвдөг дээрх амны алчуур гулсан унавал түүнийг авч өгөх гэж эрчүүд тонгойдоггүй тул та өөрөө сэмхэн аваарай. Хажуугийн ширээнээс юм хүссэн тохиолдолд зөвхөн эрэгтэйгээрээ дамжуул. Хэрэв тэр зөвхөн тантай бүхэл үдэш бүжиглээд байвал бусдаас ёс мэдэхгүй ажиглагдах тул түүнийг заавал өөр бүсгүйтэй бүжиглүүл. Найз нөхөдтэйгээ байгаа тохиолдолд ширээний эзэн эсвэл баярын эзэн бүжиг эхэлтэл хүлээ.
Танай ширээнд өөр хүн нэгдэхээр уригдвал босолгүй мэндэлж болно. Харин эмэгтэй хүн байвал эрчүүдийгээ дагаад босож мэндлээрэй, танилцаарай. Хэрэв дарга ч бай, эмэгтэй ч бай өөр ширээний танил чинь ширээний хажуугаар өнгөрч байгаа бол босолгүй, цөөхөн үгээр мэндчилээрэй.
Урьсан нь зочныхоо төлбөрийг даах ёстой. Олуулаа наргиж байгаа үед өөр өөрсдийнхөө тооцоог хий. Хэрэв та танил эрэгтэйтэйгээ зоогийн газар тааралдсан бол өөрийнхөө тооцоог өөрөө хийх хэрэгтэй. Эрчүүд нь хатуу юмныхаа төлбөрийг дааж болдог.
Өндөрлөх саналыг уулзалтын санаачлагч гаргадаг. Хоёулаа байгаа бол түүнийг хэлтэл нь хүлээх хэрэгтэй. Онцгой тохиолдолд та цагаа хараад явах цаг болсноо хэлнэ. Та тансаг дайлсанд нь бус хүндэтгэл үзүүлсэнд нь нэн сайхан үдшийг өнгөрүүлсэнд талархалаа илэрхийлээрэй.
Гудамжинд…
Эр хүн таны зүүн гар талд явна. Хэрэв та найз хүүхэнтэйгээ нэг залуутай хамт гурвуулаа бол голд буй залуугаа эсвэл найз хүүхэнтэйгээ хоёулаа бол зүүн гар талдаа авч явахыг хичээ. Шатаар өгсөхдөө та урд нь буухдаа ард нь явах боловч нийтийн унааны шатаар явахад та ард орох ёстой. Тэр танд зам гаргаж өгөх, суудал олохоор зүтгэх ёстой. Цахилгаан шатанд явахдаа хэнтэй ч харц тулаад хэрэггүй. Зүгээр л давхар заагч руу харж явахыг эвтэйхэнд тооцох болсон.
Эрчүүд бээлийгээ мэндлэх ёстой бол та бээлийтэй чигээрээ барьж болно. Гэхдээ эмэгтэй нь эхэлж гараа сунгадаг бөгөөд жаахан дарамтламаар санагдаад байвал алгаа доош харуулаад, тал засах хэрэгтэй байвал дээш харуулж болно. Дөнгөж танилцаж байгаа бол эрэгтэй эхэлж гараа сунгана. Хүндтэй нь эхэлж гараа сунгадагийг ашиглаад дарга тань гараа доош харуулж гараа сунгавал байдлыг тэнцвэржүүлэхийн тулд бугуй хавьцаа нь алгаа доош харуулан дээрээс нь атгахаа мартав аа. Жирийн байя гэвэл алгаа дээш доош харуулалгүй байж болно.
Театр, концертон дээр…
Театр луу, эгнээ рүү эрэгтэй түрүүлж орох ёстой боловч та түүнийг баруун гартаа суулгаарай. Суудлаас чинь эвгүй харагдаад байвал суудлаа сольж болохоос гадна тасалбараа тоглолт дуустал мань хүнд хадгалуулж бай. Эрэгтэй хүнтэй ирсэн эмэгтэй хэзээ ч, хэзээ ч ганцаараа үлдэж болдоггүй номтой тул завсарлагаанаар залуу чинь танхимаас гарахгүй бол хамт л сууж байхаас өөр аргагүй. Театр дотор сугадалцаж явдаггүй бөгөөд түүнийг тамхи татна гэвэл яая гэх вэ, эмэгтэйчүүдийн 00 орсон нь дээр.
Театр дотор тайзан дээрхийг харахаар ирсэн дурангаар чинь хамт буй эр үзэгчид рүү хараад байвал ямар нэгэн аргаар түүнээс салгаж авсан нь дээр. Харин концерт үзэхэд дуран авч ордоггүй. Үйл явдал, хөгжмийн хэсэг тоглолтын дараа даруухан алга ташиж, таашаал талархалаа илэрхийлж болно. Концерт дээр, тоглож буй хөгжмийн зохиол бүрэн дууссан үед л алга ташдаг ба та сонсож буй зохиолыг бүрэн мэдэхгүй бол танилцуулга унших эсвэл бусдыг хүлээх нь зөв болдог.
Хамт буй залууд завсарлагаар юм уу үзэгдлийн дараа л сэтгэгдлээ хуваалцахыг санал болго. Танай найз залуу ханиад хамрын шуухниа хүрчихсэн байвал өөр танилтайгаа үзсэн нь дээр дээ…
Чөлөөт бүс
“Та Докду арлын талаар сонсож байсан уу?”
Солонгос улсад Аялал зуучлалын докторантад сурдаг миний бие харийн улсыг зорьсон зорилгоо биелүүлэхийн тулд Өдөр бүрийг үр бүтээлтэй өнгөрөөж, өөрийгөө хөгжүүлэхийн төлөө хичээн зүтгэж байна.
Тиймээс эрдэм шинжилгээний хурал, гадуур зохиогдож байгаа үйл ажиллагаануудад чадахаараа идэвхтэй оролцож илүү суралцаж, мэдлэгээ тэлэхийг зорьдог. Энэ удаа “Дэлхийн Докдугийн сурвалжлагч” хөтөлбөрөөр олон орны оюутнуудтай мөр зэрэгцэн Солонгосын үзэсгэлэнт арал болох Докду аралтай танилцан, түүх соёлыг судлах ховор боломж надад тохиосон юм. Тус хөтөлбөрийн гол зорилго нь Докду арлын үнэ цэнийг дэлхий нийтэд таниулах явдал билээ.
2025 оны арваннэгдүгээр сард би Уллындо(Ulleungdo) арлаар дамжин усан онгоцоор Докду арал руу аялсан юм. Багаасаа аялалд дуртай байсан болоод ч тэрүү сүүлийн жилүүдэд Олон улс уруу аялсан түүх бүтээж чадсан нь миний докторт суралцах үйл явц болон судалгаа хийхэд ч гэсэн том нөлөөллийг үзүүлж байгаа гэж хардаг. Энэ удаагийн аялал маань усан онгоцны аялал байсан тул урьдны бүх аяллаас илүү догдлом, хүлээлттэй, сэтгэл хөдөлгөм байлаа.
Докду арал нь Солонгос улсаас 217 км, Япон улсаас 220 км зайд, Зүүн тэнгисийн хамгийн зүүн хэсэгт байрладаг. Галт уулын дэлбэрэлтээс үүссэн хоёр том хадархаг арал, хэд хэдэн шүрэн хаднаас бүрдэх бөгөөд олон төрлийн далайн амьтан, ховор шувуудын өлгий нутаг, далайн экосистемийн судалгаанд онцгой ач холбогдолтой газар юм.
Сүүлийн үед Солонгос, Японы хооронд газар нутгийн маргаан хэвлэл мэдээллээр их гарах болсон бөгөөд энэхүү газар нутгийн маргааны төв болсон сэдэв бол Докду арлын газрын маргаан зүй ёсоор ордог. Докду арал бол өглөөний нарыг хамгийн түрүүнд үзэж болох байгалийн үзэсгэлэнгээрээ гайхагдахын зэрэгцээ газрын гүндээ асар их байгалийн баялагтай гэгддэг хосгүй үзэсгэлэнт байгалийн бүтэцийг харуулсан арал юм.
Япон улс Докдуг өөрийн газар нутаг гэж үздэг бол Солонгосын Засгийн газар Докду нь эртнээс Солонгосчуудын эзэмшил нутаг гэдгийг баталгаажуулах, дэлгэрүүлэхэд анхаарч байна. Түүхэн баримтуудаар ч Солонгосчууд энэхүү аралд эртнээс суурьшиж ирсэн нь нотлогддог бөгөөд өнөөдөр ч тус арал дээр Солонгос иргэд амьдарч, хамгаалж байдаг. Докду бол Солонгосын ард түмний хувьд дайны үеийн хүнд цаг үеийг санагдуулдаг, гашуун дурсамж тээсэн ариун газар юм.
Солонгосчууд Докдуг зорихдоо ихэвчлэн нулимстайгаар дурсгалын зураг даруулж, газар нутгийн үнэ цэн, бахархлаа илэрхийлдэг. Мөн үе үеийн уран бүтээлчид Докдугийн тухай олон дуу, шүлэг, өгүүлэл туурвисан байдаг. Солонгост ирсний дараа би ‘Докду бол манай газар’ хэмээн дуулж буй бага ангийн хүүхдүүдийг хараад энэ арал ямар утга учир, түүхэн үнэ цэн агуулж байгаа болоод хүүхдүүд хүртэл ингэж дуулдаг билээ гэж ихэд сонирхон интернетээс хайж байсан үе саяхан. Хайлт хийсний дараа ийм их үнэ цэнээр олдсон учир түүнийгээ алдахгүйн тулд хойч үедээ хүртэл өвлүүлэхийн төлөө хичээж байгаа сэтгэлийг нь ойлгосон.
Арал дээр хөл тавьсан мөчид миний сэтгэлд гүн сэтгэгдэл төрсөн. Догдлол, сониуч зан зэрэгцэн хөдөлж, аралд очсон тэр мөчид энэ бүхэн улам хүчтэй мэдрэгдсэн юм. Үгээр илэрхийлэхийн аргагүй үзэсгэлэнт энэ арал хязгаар үгүй далайн дунд орших нэгэн гайхамшиг байлаа. Ийм үзэсгэлэнтэй газар тул өөр улс орнууд ч анхаарлаа хандуулж, шунан дурлах нь аргагүй мэт санагдсан. Байгалийн гоо үзэсгэлэнг бишрэхийн зэрэгцээ аяллын хөтөлбөрийн үеэр танилцсан түүхэн баримт, соёлын өв, арлын тухай өгүүлэмжүүд нь энэ газар бол зүгээр нэг арал бус Солонгосын ард түмний түүх, өв соёлын амьд гэрч гэдгийг улам тод харуулсан. Энэ бүхнийг биеэр мэдэрсний дараа би энэхүү гайхамшигт арлыг дэлхий дахинд таниулж, түүний үнэ цэнийг олон нийтэд хүргэх хүсэл тэмүүллээр дүүрсэн юм.
Мэргэжлийн үүднээс харахад, Докдугийн байгалийн болон газарзүйн онцлог нь эко аялал жуулчлалын нөөц болох боломжийг тодорхой харуулдаг. Байгальд хор хөнөөл учруулахгүйгээр хүмүүст танин мэдэх, суралцах боломж олгох тогтвортой аялал жуулчлалын жишиг загвар болж хөгжих бүрэн потенциалтай. Ийм байгалийн өвийг дайн, маргааны төв болгож биш, харин энх тайвны бэлгэдэл болгон хамгаалах нь хүн төрөлхтний үүрэг гэж бодож байна.
Энэхүү хөтөлбөрт оролцсоноор би Докду арлын үнэ цэнэ, нийгмийн эв нэгдлийн чухлыг гүнзгий ойлгосон. Цаашид өөрийн эх орондоо ч байгалийн болон түүхийн үнэ цэнтэй газруудаа хамгаалж, танин мэдүүлэх үйлсэд хувь нэмрээ оруулахыг зорьж байна.
Мөн "Дэлхийд Докдуг таниулах сурвалжлагч" хүний хувьд миний мэдэрсэн бас нэг чухал зүйл бол Докду нь Өмнөд Солонгос, Японы хооронд газар нутгийн маргаантай байгаа нь бүрэн эрхт байдлын зөрчил үргэлжилсээр, цаашлаад дэлхийн амар тайван алдагдахвий гэсэн айдас байлаа. Солонгосчуудын хувьд Докду арал энх тайван байх нь дэлхийн энх тайвны бэлгэ тэмдэг гэж үзэхүйц хэмжээнд том ач холбогдол өгч байгаа ба үүнээс улбаалан дэлхийг амар тайван бус байлгахыг хүсэхгүй байгаа учраас өөрсдийн гэсэн газар нутаг дээрээ маргаанаа дуусгахыг хүсч байгаа байр суурьтай байгаа юм.
Иймээс Докду арлыг зөвхөн газар нутгийн маргааны төв бус, харин дэлхий нийтэд энх тайвныг бэлгэдэх ариун газар хэмээн ойлгох хэрэгтэй гэж үзэж байна.
Докторант Ганбатын Эрдэнэсувд
Гангненг Их Сургууль
Чөлөөт бүс
Угаарын хийн хордлогын үед илрэх түгээмэл шинж тэмдэг
Угаарын хийн хордлогын үед илрэх түгээмэл шинж тэмдэг:
- Толгой өвдөх, толгой эргэх
- Огиулах, бөөлжих
- Ядрах, сульдах
- Ханиалгах
- Ухаан балартах
Чөлөөт бүс
Зэрлэг, тэжээвэр амьтдад хазуулсан үед авах арга хэмжээ
Анагаах ухаанд өнөөг хүртэл эмчлэх боломжгүй байгаа өвчнүүдийн нэг нь мал, амьтнаас хүнд халдварладаг галзуу өвчин юм.
Галзуу өвчтэй гэрийн тэжээвэр амьтад болон зэрлэг амьтанд хазуулах, ноцуулах, мөн өвчтэй амьтдын шүлс хүний ил шарх шалбархай, салст бүрхүүлд хүрсэн тохиолдолд энэ өвчин хүнд халдварлаж өвчлүүлдэг.
- Тиймээс зэрлэг, тэжээвэр амьтдад хазуулсан үед авах яаралтай арга хэмжээг та бүхэнд хүргэж байна.
- Шархыг усаар 15 минут сайтар урсгаж угаан, 5%-ийн иодын уусмалаар шархыг сайтар шавшаарай.
- Эмнэлэгт яаралтай очиж, галзуугийн эсрэг вакцинд хамрагдаарай.
- Эмчийн заавраар галзуу өвчний эсрэг вакцинд хамрагдана.
-
Тод мэдээ2023/01/16
Энэ сарын 22-ноос Замын-Үүд, Сайншанд чиглэлийн зорчигчийн галт тэрэг тус тусдаа...
-
Тод мэдээ2025/03/27
Туулын хурдны зам төслийн хүрээнд 8 байршилд хоёр түвшний огтлолцол бүхий уулзва...
-
Тод мэдээ2021/09/23
Нийтийн тээврийн шалгагч нар автобусны буудлуудад карт цэнэглэж байна
-
Тод мэдээ2021/03/16
Иргэний тусгаарлан ажиглах байр, гэрийн ажиглалтад байх нийт хугацаа 14 хоног ба...