Тод индэр
А.Энхжин: Төгрөгийн ханш сулрах дарамт буурч байна
Монголбанкны Нөөцийн удирдлага, санхүүгийн зах зээлийн газрын захирал А.Энхжинтэй Монгол Улсын валютын зах зээлийн талаар ярилцлаа.
Гадаад валютын ханш оны эхнээс хэрхэн өөрчлөгдсөн байгаа вэ? Энэ талаар мэдээлэл хуваалцана уу.
Монголбанк Ковид-19 цар тахлын хүндрэлийн үед валютын зах дээр огцом савлагааг үүсгэхгүй байх арга хэмжээнүүдийг авч ажилласны үр дүнд төгрөгийн ханш ам.долларын эсрэг оны эхнээс 4.2%-иар сулраад байна. Оны эхний хагаст нүүрсний экспорт буурсан, томоохон гадаад бондын төлбөр хийгдсэн зэргээс шалтгаалж төлбөрийн тэнцлийн алдагдал нэмэгдсэн нь ханшийн сулрах дарамт бий болгож байв.
Харин сүүлийн саруудад ханшийн суурь хүчин зүйлүүд харьцангуй таатай болж ирж байна. Тодруулбал, төлбөрийн тэнцэл 6 дугаар сард 452 сая ам.доллар, 7 дугаар сард 335 сая ам.долларын ашигтай гарав. Үүнд экспортын дүн 6 дугаар сараас хойш 2-3 дахин нэмэгдсэн голлон нөлөөллөө. Гадаад худалдааны тэнцэл 10 дугаар сарын байдлаар 1.5 тэрбум ам.долларын ашигтай гараад байна. Ингэснээр 3 дугаар улирлын байдлаар төлбөрийн тэнцлийн алдагдал буурч, төгрөгийн гадаад валюттай харьцах ханш сулрах дарамт багасаад байна. Гадаад валютын улсын нөөц 10 дугаар сарын эцсийн байдлаар 3.7 тэрбум ам.доллар байгаа нь импортын 8-9 сарын хэрэгцээг хангах түвшинд байна.
Дээрх хүчин зүйлсийн нөлөөгөөр гадаад валютын зах дахь эрэлт, нийлүүлэлтийн зөрүү багасч, төгрөгийн ханш сулрах дарамт буурч байна. Тодруулбал Монголбанкны гадаад валютын дуудлага худалдаанд 2020 оны эхний 8 сарын байдлаар нэг удаагийн дуудлага худалдаанд дунджаар 55.9 сая ам.доллар худалдан авах санал банкнуудаас ирж байсан бол уг хэмжээ 2020 оны 9 дүгээр сараас хойш 12.3 сая ам.доллар болж буураад байна. Монголбанкнаас эрэлт, нийлүүлэлтийн богино хугацааны зөрүү, түүнээс үүдэлтэй ханшийн огцом хэлбэлзлийг бууруулах зорилгоор тухай бүр валютын захад оролцож байгаа бөгөөд оны эхнээс хойш 2020 оны 11 дугаар сарын 24-ний өдрийн байдлаар гадаад валютын захад 2,512.4 сая ам.доллар нийлүүлж, 2,084.1 сая ам.доллар татаж, цэвэр дүнгээр 428.3 сая ам.доллар нийлүүлээд байна. Мөн банкуудын богино хугацааны төлбөр түргэн гүйцэтгэх чадварыг хангахад дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор Монголбанк богино хугацаат төгрөг, ам.доллар своп хэлцлийг байгуулан ажиллаж байна.
Тэгэхээр цаашдаа төлбөрийн тэнцлийн алдагдал энэ хэвээр буурахаар байна уу, төлөв аль чигт байна вэ?
Ковид-19 цар тахлын эсрэг эхний вакцинууд амжилттай туршигдан дуусах шатандаа орж байгаа, томоохон эдийн засгууд шат дараатайгаар эдийн засгийн болон бусад хориг арга хэмжээгээ сулруулж байгаа зэргээс хамаарч гадаад эрэлтийг нэмэгдүүлж, экспортын голлох түүхий эд болох алт, нүүрс, төмрийн хүдэр болон зэсийн үнэд эерэгээр нөлөөлж байна. Улмаар түүхий эдийн үнийн өсөлт болон экспортын хэмжээ өссөн зэргээс шалтгаалан төлбөрийн тэнцэл цаашид ч гэсэн сайжрах хандлагатай байна. Тухайлбал, Монголбанкны төсөөллөөр төлбөрийн тэнцэл 2020 оны 4 дүгээр улиралд 360 сая ам.долларын ашигтай, 2021 онд 513 сая ам.долларын ашигтай гарахаар байна.
Нөгөөтэйгүүр, Засгийн газраас 10 дугаар сард 600 сая ам.долларын бондыг 5.125 хувийн купонтой буюу харьцангуй бага хувийн хүүтэйгээр олон улсын зах зээлд шинээр гаргаж ойрын хугацаанд хүлээгдэж буй Мазаалай, Чингис бондуудын эргэн төлөлтийг санхүүжүүлэхээр болсон нь Монгол Улсын богино хугацааны өрийн дарамтыг бууруулж, гадаад валютын урсгалд эерэгээр нөлөөлөхөөс гадна, олон улсын үнэлгээний байгууллагууд болон хөрөнгө оруулагчид эерэг хүлээлттэй байгааг харуулж байна. Мөн түүнчлэн Монголбанк, БНХАУ-ын Ардын банк хооронд байгуулсан своп хэлцлийн хугацааг 2023 он хүртэл 3 жилээр сунгасныг энд дурьдах нь зүйтэй.
Ам.долларын эсрэг төгрөг сулрах үед иргэд төгрөгийн хадгаламжаа валютын хадгаламж руу хөврүүлэх хандлага нэлээд байдаг. Төгрөг болон ам.долларын өгөөж ямар байна вэ?
2020 оны 10 дугаар сарын байдлаар өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад валютын хадгаламж 53 гаруй хувиар нэмэгдсэн байгаа. Тэгэхээр үүнд нөлөөлсөн хоёр гол шалтгаан бий. Нэгдүгээрт өнгөрсөн оны 10 дугаар сард валютын хадгаламж огцом нэмэгдсэн. Энэ нь Монгол Улс ФАТФ-ын саарал жагсаалтад орсонтой холбоотойгоор иргэдийн дунд сандрал үүсч ам.доллар руу хөрвөлт хийгдсэн бол энэ оны 5, 6 дугаар сард валютын хадгаламж мөн л багагүй хувиар нэмэгдсэн. Энэ нь сонгуулийн өмнө иргэдийн дунд үүссэн хүлээлт, цар тахалтай холбоотойгоор эдийн засаг хүндрэх нь гэсэн иргэдийн эрсдэлээс сэргийлсэн үйлдэл байсан. Төгрөг болон ам.долларын хадгаламжийн өгөөжийн хувьд том 3 банкны 12 сарын хугацаатай төгрөгийн хадгаламжийн хүү 11.2 хувьтай байгаа бол ам.долларынх 3.6 хувь байна. Тэгэхээр төгрөг, ам.долларын хүүний зөрүү 7-8 хувь, ханшийн өөрчлөлт 4.2 хувь байгаа нь валютын хадгаламж эзэмшигч төгрөгийн хадгаламж эзэмшигчтэй харьцуулахад дунджаар 3-4 хувиар бага хүү авч байна гэсэн үг юм. Түүнчлэн “Коронавируст халдвар /ковид-19/-ын цар тахлаас урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх, нийгэм, эдийн засагт үзүүлэх сөрөг нөлөөллийг бууруулах тухай” хуулийн хүрээнд валютын хадгаламж эзэмшсэн тохиолдолд хадгаламжийн даатгалд хамруулахгүй, тухайн хадгаламжийг барьцаалж банкнаас зээл авах боломжгүй болсон, банкны данснаас бэлнээр гадаад валют авахад ойролцоогоор 0.2 хувийн шимтгэл авдаг зэргээс үзвэл валютын хадгаламж эзэмшихийн давуу тал улам буурч байна.
Цаашид төгрөгийн ханш тогтвортой байх уу?
Монгол улсын хувьд ойрын хугацаанд төлөгдөхөөр хүлээгдэж буй томоохон гадаад өр төлбөр байхгүй бөгөөд дээр дурьдсанчлан гадаад валютын дотогшлох урсгал нэмэгдэх хүлээлттэй байгаа тул төгрөгийн ам.доллартой харьцах ханшийн сулрах дарамт харьцангуй бага байх төлөвтэй байна. Монголбанкны зүгээс төгрөгийн ханшийн тогтвортой байдлыг хангах зорилгоор шаардлагатай үед валют нийлүүлэхээс гадна төгрөгийн өгөөжийг хамгаалахад чиглэсэн бодлогын арга хэмжээнүүдийг үргэлжлүүлэн авах болно.
Ярилцсанд баярлалаа.
Тод индэр
“Сахал” Ж.Бат-Эрдэнийн хэлсэн үг сэтгүүл зүйд биш шантаачдад чиглэжээ
Хэн дуртай нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр хүний нүд рүү хор цацна, ална тална гэдэг. Цахим сүлжээнд өнөөхийг нь сэвж, мөнгөний шантааж, попролыг өдөөдөг муу жишгийг одоо халах цаг болсон. Монгол хүн амны билгээрээ, ах захтай ард түмэн шүү.
Тод индэр
Ахмед Надим: Спортын томоохон үйл явдлыг хурдан шуурхай үзэгчид хүргэхэд хамтран ажиллах хэрэгтэй
Ази, Номхон далайн орнуудын өргөн нэвтрүүлгийн холбооны 62 дугаар Ерөнхий Ассамблейн Спортын хорооны хурал "Туушин" зочид буудалд үргэлжилж байна.
Тус хурлыг нээж Монголын Үндэсний спортын холбооны ерөнхийлөгч Ц.Магалжав, Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбооны Спортын бүлгийн дэд захирал Нам Сан Вон, Ази Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбооны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ахмед Надим нар үг хэлсэн.
Спортын хорооны хурлын өнөөдрийн хэлэлцүүлэг "Үндэсний болон соёлын өвийг хамгаалахад спортын хэвлэл мэдээллийн гүйцэтгэх үүрэг" сэдвийн хүрээнд өрнөж байгаа юм.
Энэ хүрээнд МҮОНРТ-ийн Спортын сувгийн захирал О.Ууганбаяр, КВЅ-ийн Спортын төлөвлөлт, продюсерын багийн дэд дарга Нам Сан Вон болон Шри Ланкийн SLRS телевизийн Ерөнхий захирал Маножа Надишана Амарасинхэ нар илтгэлээ хэлэлцүүлж байна.
Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбооны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ахмед Надим "Аль ч улсын Үндэсний телевиз болон өргөн нэвтрүүлгийн сүлжээнд томоохон сорилтууд тулгараад байна. Эдгээр сорилт нь дижитал платформуудтай холбогдож байна. Иймд бид бүхэн хоорондоо хамтран ажиллах шаардлагатай. Энэ удаагийн "ABU-62" дугаар Ерөнхий Ассамблейн хурал яг энэ төрлийн хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх, стратеги төлөвлөлтийг сайжруулахад чиглэгдсэн чухал уулзалт болж байна.
2026 онд Хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн, Азийн наадам зэрэг спортын томоохон тэмцээн уралдаанууд зохион байгуулагдана. Эдгээр спортын томоохон үйл явдлыг бид хурдан шуурхай үзэгчдэд хүргэхэд хамтран ажиллах хэрэгтэй. Энэ нь олон нийтийг нэгтгэх спортоор дамжуулан нөхөрлүүлэх зэрэг олон давуу талтай байдаг.
Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн холбооноос нэгэн платформыг шинээр нэвтрүүлсэн. Энэхүү платформоор дамжуулан цахим хэлбэрээр спортын төрөл бүрийн нэвтрүүлэг хүргэх шинэ боломж бүрдэж байгаа бөгөөд энэ удаагийн Ерөнхий Ассамблейн хурлаар тухайн платформын стратегийн шинжтэй бодлогын асуудлуудыг хэлэлцэнэ” гэдгийг онцолсон юм.
Тод индэр
Г.Гэрэл: “ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хуралд 40 гаруй орны хэвлэл мэдээллийн байгууллагууд оролцоно
“ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хурал есдүгээр сарын 10-15-ны хооронд болно. Энэхүү хурлын талаар "МҮОНРТ-ийн Ерөнхий захирал Г.Гэрэлтэй "Монголын мэдээ" сувгийн сэтгүүлч ярилцсаныг хүргэж байна.
-МҮОНРТ “ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хурлыг эх орондоо хоёр дахь удаагаа зохион байгуулах гэж байна. “ABU GENERAL ASSEMBLY”олон улсын хурлын бэлтгэл ажил хэр хангагдаж байгаа вэ?
-МҮОНРТ Ази, Номхон далайн өргөн нэвтрүүлгийн Радио телевизийн холбооны гишүүнээр 1991 онд элсэн орж, 2006 оноос хойш үйл ажиллагаанд нь маш идэвхтэй оролцсоор ирсэн. 2009 онд манай телевиз Улаанбаатар хотод "ABU” чуулга уулзалтын үндсэн зохион байгуулагчаар ажиллаж байсан. 2025 онд хоёр дахь удаагаа Улаанбаатар хотод олон улсын нэр хүндтэй чуулга уулзалтыг зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлаа хангаж байна.
-Энэ хурлаар ямар асуудал яригдах вэ. Энэ талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгнө үү?
-“ABU байгууллага нь Ази, Номхон далайн телевиз радиогийн өргөн нэвтрүүлгийн идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байгаа мэргэжлийн редакцтай байгууллагуудыг гишүүнээр элсүүлдэг. Монгол Улсаас хоёр гишүүн байна. Хамгийн эхэнд TV5 телевиз гишүүнээр элсэж байсан.
Үүний дараа МҮОНРТ гишүүнээр элссэн юм. Холбоонд элсэх нь мэргэжил арга зүйн хувьд хөгжиж дэвших, суралцах боломжийг олгодог. Гадаад хамтын ажиллагааг өрнүүлэхээс гадна нэвтрүүлэг, уран бүтээлтэй холбоотой хамтын ажиллагаа чухал байдаг. Мэргэжлийн байгууллагын хувьд маш чухал хүний нөөцийн хөгжиж дэвших үйл ажиллагаа “ABU” холбоо харилцаанд явдаг.
Энэ жил болох гэж байгаа “ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хуралд 40 гаруй орны хэвлэл мэдээллийн тэргүүлэх байгууллагуудын захирал, ерөнхий захирал, продюсер, ажилчид ирэх гэж байна. 2025 онд зохион байгуулагдаж байгаа "ABU GENERAL ASSEMBLY" олон улсын хурал “Үндэсний өв соёлыг хамгаалах, түгээн дэлгэрүүлэхэд хэвлэл мэдээллийн байгууллагын оролцоо” сэдвийн хүрээнд явагдана.
-Бидэнд их ойр сэдэв байна?
-МҮОНРТ үндэсний өв соёлоо түгээн дэлгэрүүлэх үндсэн үүрэг бүхий хөтөлбөрийн бодлогыг эрхлэн гаргадаг. Манай орны үзэгчид болон энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг хэвлэл мэдээллийн байгууллагын хувьд их чухал. Есдүгээр сарын 11-нд спортын болон хөтөлбөрийн бодлого, техникийн салбарын уулзалт хурал болно. Есдүгээр сарын 12-ны өдөр спорт, радиогийн болон техникийн бүх форумд оролцогчдын салбар хуралдаан болно.
Есдүгээр сарын 13-ны өдөр Монгол Улсыг зорьж ирсэн хэвлэл мэдээллийн байгууллагын зочдод зориулж, Монголынхоо өв соёлыг харуулсан бэсрэг наадмыг зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлаа хангаж байна.
Мөн "ABU GENERAL ASSEMBLY” олон улсын хурлын үеэр дууны наадам зохион байгуулна.
Энэ арга хэмжээнд 10 гаруй орны уран бүтээлчид оролцоно. МҮОНРТ эдгээр орны уран бүтээлчдийн тоглолтыг шууд дамжуулж үзэгчдэд хүргэнэ. Энэ дууны наадамд дэлхийд алдартай “THE HU” хамтлаг оролцоно.
-40 гаруй улсын хэвлэл мэдээллийн байгууллагын удирдлагууд Монгол Улсад ирнэ. Энэ нь Монгол Улсаа сурталчлах сайхан боломж болох нь ээ?
-Дэлхийн хэвлэл мэдээллийн салбарт МҮОНРТ тод мөртэй, 1991 оноос хойш энэ үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцогч байгууллага гэдгээ дэлхий нийтэд зарлана. Мөн телевизийн гадаад харилцаа илүү өргөжин тэлж хамтын ажиллагааг сайжруулах, чуулга уулзалтын үеэр бүх орны хэвлэл мэдээллийн байгууллагаар дамжуулж эх орноо сурталчлах, Монголын өв соёлоо дэлхий нийтэд таниулах боломж нээгдэж байгаа учраас маш их ач холбогдолтой.
Есдүгээр сарын 14-нд шагнал гардуулах ёслол болно. Эндээс бид мэргэжлийн сэтгүүлзүйн үйл ажиллагаа ямар хандлагатай байна. Бид ямар зураглаачийн бүтээлийг шилдэг гэж үзэж байна. Ямар редакцын бодлого, ямар нэвтрүүлэг шилдэг болохыг зарлана гэх зэрэг мэргэжлийн чиг хандлагад чиглэсэн сонирхолтой үйл ажиллагаануудыг зохион байгуулахаар бэлтгэлээ ханган ажиллаж байна.
