Бидэнтэй нэгдэх

Тод индэр

Ж.Дамдинцэрэн: Соёл, урлагийн салбарыг менежментийн эргэлтэд оруулах хэрэгтэй

Огноо:

,

Сэтгүүлч:

Бүх нийтийн бэлэн байдлын зэрэгт шилжсэн үед соёл, урлагийн салбар зогсонги байдалд орсон. Нийслэлийн Соёл, урлагийн газраас ямар бодлого баримтлан ажиллаж байгаа талаар тус газрын дарга Ж.Дамдинцэрэнтэй ярилцлаа.  

-Нийслэлийн Соёл урлагийн газар бүх нийтийн бэлэн байдлын үед хэрхэн ажиллаж байна вэ?

-Төрийн байгууллагуудын ажилчдын 10 хувь нь албан байгууллага дээрээ, 90 хувь нь цахимаар ажиллаж байгаа. Хэдийгээр төрийн алба хаагчдыг цахимаар ажиллуулах чиглэл ирсэн ч өнөөдрийн хувьд Нийслэлийн Соёл, урлагийн газар НОК-ын жижүүрийн үүргийг гүйцэтгэж байгаа учир бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ, алба хаагчид маань хариуцсан дүүргүүдэд ажиллаж байна. Халдвар хамгааллын дэглэмийг сахиулах, вакцинжуулалт хийж байгаа газрын мэдээлэл бэлтгэх зэрэг ажлуудыг зохион байгуулж байна. Нийслэлийн Соёл, урлагийн газар нь 14 алба хаагчтай, 11 харьяа байгууллагатай. Соёлын төв өргөө, Улаанбаатар чуулга, музей, номын сан, салбар номын сангууд, дүүргийн соёлын орднууд гэх зэрэг байгууллагуудын 400 гаруй алба хаагч манайд харьяалагддаг.

-Нийслэлийн Соёл, урлагийн газрын 84 жилийн ой энэ жил болсон. Танай байгууллагын чиг үүрэг, зорилго юу вэ?

-1937 онд тухайн үеийн БНМАУ-ын сайд нарын 12 дугаар хурлаар дөрөвдүгээр сарын 23-нд Соёл, урлагийн газрын эхлэл тавигдсан. Үүнээс хойш нийслэлийн нутаг дэвсгэрт зохион байгуулсан соёл, урлагийн бүх л ажлыг хариуцан ажиллаж байсан. Тухайлбал, соёлын довтолгоо. Нийслэлд амьдарч байгаа иргэддээ соёл, урлагаар үйлчлэх, соёлжуулах, соёл урлагийн бодлогын асуудлыг манай байгууллага хариуцан ажиллаж ирсэн түүхтэй. Жил бүрийн дөрөвдүгээр сарын 23-нд бид ойдоо зориулж, төсөл, хөтөлбөрүүд хийдэг. Энэ жилийн хувьд цар тахлын улмаас ямар нэгэн арга хэмжээ зохион байгуулаагүй.

-Цар тахлын улмаас соёл, урлагийн арга хэмжээ тасалдаж байгаа хэдий ч хөл хорионы дараа үргэлжилнэ. Ямар ажил хийхээр төлөвлөж байгаа вэ?

-Нийслэлийн Соёл, урлагийн газрын чиг үүрэг бол Засгийн газрын бодлого, төлөвлөгөө, Нийслэлийн Засаг даргын мөрийн хөтөлбөрт орсон бодлогуудыг хийж хэрэгжүүлдэг юм. Монгол Улсын хэмжээнд Соёлын яам, Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Соёл, урлагийн газар, Нийслэлийн Соёл, урлагийн газар, Гадаад харилцааны яамны харьяа Гадаад бодлого, соёлын газар гэсэн дөрвөн төрийн байгууллага соёл, урлагтай холбоотой ажилладаг. Нийслэлийн Соёл, урлагийн газар нутаг дэвсгэрийн хувьд зөвхөн нийслэлийн хэмжээнд гэх боловч Соёлын яамны харьяа мэргэжлийн болон бусад байгууллага нийслэлд үйл ажиллагаа явуулж байгаа. Тиймээс эдгээр байгууллагатай хамтран ажиллах хэрэгтэй болдог. Мөн бүх кино театр, урлаг заал, концертын танхим, соёл урлагийн сургалтын төвүүд, караоке, бар зэрэг байгууллагуудын үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийг олгодог. НИТХ-ын 35 дугаар тогтоолын хүрээнд дээрх тусгай зөвшөөрлийг олгодог юм. Нийслэлийн Соёл, урлагийн газар хууль эрх зүйн болон бодлогын ажлуудыг түлхүү хийх зорилготой байгаа. Нийслэлийн нутаг дэвсгэрт соёл, урлагийн үйлчилгээний стандарт гэж байгаагүй. Үүнийг бид Стандарт, хэмжил зүйн газартай хамтран 2017 оноос хойш боловсруулж эхэлсэн. Энэ бол амархан боловсруулагдах зүйл биш. Бид өнөөдрийг хүртэл маш олон газрын саналуудыг авч боловсруулсан. Энэ стандарт удахгүй батлагдана. Соёл, урлагийн үйлчилгээний стандарт гарснаар ямар ач холбогдолтой вэ гэхээр соёл, урлагийн үйлчилгээ үзүүлэхэд ямар хэм хэмжүүр тавих вэ гэдэг ойлголтыг эхний ээлжид авна. Дутуу зүйл олон байгаа ч эхний ээлжид стандартаа гаргаад, дараа нь сайжруулаад явах нь зөв гэж бодож байгаа.

-Соёл, урлагийн салбарт тулгамдаж байгаа асуудал юу байна вэ. Залуучууд ямар арга хэмжээг хүлээдэг вэ?

-Би Нийслэлийн Соёл, урлагийн газрыг хоёр хэсэгт хуваагддаг гэж боддог. Нэгдүгээрт, бодлогын хэсэг, нөгөө нь арга хэмжээ зохион байгуулах хэсэг. Бодлогын хэсэг өмнө нь хэлсэн стандарт болон оюуны өмч, зохиогчийн эрхийн асуудалд түлхүү ажиллаж байна. Хэдийгээр хууль нь батлагдаад гарсан ч бодит байдал дээр хэрэгждэггүй. Үүнийг яаж хэрэгжүүлэх вэ гэдэгт анхаарал хандуулан ажиллаж байгаа. Тухайлбал, уран бүтээлчид аливаа тоглолтод оролцохдоо зохиогчийн эрхтэй дуу дуулах эрх зүйн орчныг бүрдүүлж байна. Өнөөдрийг хүртэл караокед дуулагдаж байгаа дуу ямар ч албан ёсны зөвшөөрөлгүй байгаа. Бид 2017 онд хамтын удирдлагын байгууллагуудтай санамж бичиг зурсан. Караоке болон бусад байгууллагыг хянахын тулд автоматчилсан мониторингийн систем хэрэгтэй. Энэ систем Монголд байхгүй учир эхний ээлжид механик зохицуулалт хийсэн. Үүний хүрээнд караоке ажиллуулах зөвшөөрөл авч байгаа байгууллага хамтын удирдлагын байгууллагатай гэрээ байгуулж, тодорхой хэмжээний хураамж төлсний дараа тусгай зөвшөөрлөө авдаг болсон. Хамтын удирдлагын байгууллага авсан хураамжаа хөгжмийн зохиолч болон яруу найрагчдад хуваарилдаг. Бид цаашдаа үүнийг системд оруулна. Жишээ нь, Япон Улсад нэг цаг караокед дуулахад бүх дуу нь цаанаа бүртгэгддэг. Бүртгэгдсэн дуу болгоны ард зохиогчид байгаа. Тэдгээр зохиогчдод нэг иен ч хамаагүй очдог. Үүнийг бид хэрэгжүүлэх зайлшгүй шаардлагатай. Тэгж байж хөгжмийн зохиолч, яруу найрагч, дуучид маань тодорхой хэмжээний орлоготой болно. Нийслэлийн нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж байгаа мэргэжлийн болон бусад байгууллагын тоног төхөөрөмжийн судалгаа хийх ажлыг бид хөл хорионоос өмнө эхлүүлсэн. Энэхүү судалгааг хийснээр цаашид солих, шинэчлэх шаардлагатай тоног төхөөрөмжийн мэдээлэл гарч ирнэ. Мөн тоног төхөөрөмжийг ажиллуулж байгаа боловсон хүчин мэргэжлийн байна уу, үгүй юү гэдэг судалгаа гарна. Эдгээр хүмүүсийн дийлэнх нь практикаар сурсан байдаг. Тиймээс чадваржуулах ажил хийж байгаа. Бид зөвхөн тоног төхөөрөмжийн судалгаа хийгээд зогсохгүй, нийслэлийн нутаг дэвсгэрт чанарын шаардлага хангасан тоног төхөөрөмжтэй газарт төлбөртэй тоглолт зохион байгуулах гэж байгаа бол дуучид ам барихгүй дуулж, амьд тоглолт зохион байгуулдаг байх журам гаргах юм. Тоног төхөөрөмж сайн биш байхад амьд тоглолт хийх нь зохимжгүй гэдгийг уран бүтээлчид хэлдэг. Тиймээс бид тодорхой газруудад заавал амьд тоглолт хийх зохицуулалт гаргаж байгаа юм. Үзэгчид төлбөрөө төлөөд үзэж байгаа учир амьд тоглолт үзэх ёстой. Хамгийн ойрын жишээ ОХУ-ын зарим хот заавал амьд тоглолт хийх зохицуулалт гаргасан байдаг. Иргэд төлбөрөө төлөөд ирж байхад дуучид ам бариад байгааг хэлдэг. Энэ асуудлыг бид арилгана. Уран бүтээлчид ч уран бүтээлээ чанаржуулах хэрэгтэй болох байх. Хөгжим зохиох бол маш их цаг зарцуулдаг ажил. Би Япон Улсад хөгжмийн зохиолч, урлагийн менежерээр долоон жил сурсан. Тэнд байхдаа Монголынхоо уран бүтээлчдийг аваачиж, хаврын баяр болон бусад арга хэмжээ, наадмыг зохион байгуулдаг байсан. Монголын урлаг, соёлын зохицуулалт, менежментийг нэг шат ахиулж, боловсронгуй болгох тал дээр ажиллаж байна.

-Урлагийн салбарынхан нийслэлээс юу хүсдэг вэ?

-Зөвхөн нийслэл гэлтгүй урлаг, соёлын салбарыг бүхлээр нь харах юм бол манай улс Азийн  орнуудаас түрүүлж алхсан барууны школтой улс. Манай соёлыг харахад үндэсний агуулгаас гадна европ соёлтой юм шиг харагддаг. Социализмын үед урлаг, соёлд анхаарахдаа хүний нөөцөд маш их анхаарал хандуулдаг байсан. Одоо бол мэргэжлийн удирдаач, хөгжмийн зохиолч, найруулагч зэрэг мэргэжлийн хүний нөөц хоцрогдож, тасарч байна. Улс үүнд тодорхой хэмжээний бодлого гаргаж, хүний нөөцөө бэлтгэх хэрэгтэй. Дууны инженер, гэрлийн инженер зэрэг мэргэжлийн хүмүүсээ бодлогоор гадаадын орнуудад сургах хэрэгтэй. Ингэж бэлтгэж авахгүй бол хөгжмийн урлаг хөгжмийн зохиолч, удирдаачгүйгээс болж маш том асуудалд ордог. Үүнийг сэргээхийн тулд нэгдүгээрт, хүний нөөцөө бэлтгэх хэрэгтэй. Хоёрдугаарт, зөвхөн гадагшаа сургаад байх биш, дотооддоо сургах хэрэгтэй. Дотооддоо сургахдаа сургалтын чанараа сайжруулах, системээ шинэчлэх хэрэгтэй байна. Мөн цалингийн асуудал яригддаг. Урлаг, соёлоо менежментийн түвшинд эргэлтэд оруулахгүй бол зүгээр цалингаа нэмээд явах асуудал бол утгагүй. Уран бүтээлчид уран бүтээлээ чанаржуулах хэрэгтэй. Тэр нь эргээд бага ч гэсэн орлого олдог байх хэрэгтэй. Жишээ нь, Үндэсний урлагийн их театр хөгжимчид, дуучид, бүжигчид зэрэг 100 гаруй хүний бүрэлдэхүүнтэй ажилладаг. Хэрэв улс гэрээ хийж чадвал Япон Улсад маш том хэмжээний тоглолт хийх боломжтой. Зөвхөн нэг хотод биш, олон хотод тоглолт хийж болж байна. Өнөөдрийг хүртэл Японд монголчууд зохион байгуулалтыг нь хийж тоглосон тоглолт маш цөөн. Ихэвчлэн япончууд урьж, зохион байгуулсан байдаг. Япончууд ажлаа эрт төлөвлөдөг улс. Хэрэв бид өнөөдөр гэрээлээд, энэ урсгалд орж чадах юм бол Үндэсний театрын 100 уран бүтээлчдээс тал нь гадаадад тоглолт хийдэг болно. Арваннэгдүгээр сард Японд, арванхоёрдугаар сард Хятадад, нэгдүгээр сард Солонгост гээд дэлхийд тоглолтоо борлуулах боломжтой юм. Энэ нь Монголын соёл, урлагаа сурталчлахаас гадна уран бүтээлчид нэмэгдэл цалин хөлстэй болно.

-Цар тахал соёл урлагийн салбарт хэрхэн нөлөөлж байна вэ?

-Коронавирусийн тархалтаас болж соёл, урлагийн ажлууд зогсонги байдалтай байна. Төрийн байгууллагад ажиллаж байгаа соёл, урлагийн салбарын хүмүүс тодорхой хэмжээнд цалингаа аваад явж байна. Хамгийн хүнд тусаж байгаа хүмүүс бол чөлөөт уран бүтээлчид. Бид чөлөөт уран бүтээлчдээ дэмжих, эдийн засгийн эрэлтэд оруулах, гаднын зах зээлд борлуулалт хийх зэрэг менежментийг хийхгүй бол зөвхөн Монголдоо уран бүтээлээ хийгээд амьдарна гэвэл хэцүү. Өнөөдөр коронавирус гарч байна, хойшид ямар нөхцөл үүсэхийг бид мэдэхгүй. Тиймээс эдийн засгийн эргэлтэд оруулахад улс бодлогоор дэмждэг, зохион байгуулдаг, нөгөөтэйгүүр чөлөөт уран бүтээлчид маань нэгддэг, хамтран оролцдог байх зохион байгуулалтад орох хэрэгтэй. Соёлын яам байгуулагдсанаар маш их хүлээлт үүссэн. Соёл, урлагийн салбараа бодлогоор дэмжээд явах байх гэж найдаж байна. Нийслэлийн Соёл, урлагийн газар Соёлын яамтайгаа хамтран ажиллана.

-Нийслэлчүүддээ хандаж юуг уриалах вэ?

-Соёл, урлагийн салбарыг хүмүүс янз бүрээр хардаг. Бүх нийтийн бэлэн байдлын үед “Карантин 14” гэдэг нэвтрүүлэг гарсан. “Ододтой бүжиглэе” шоу гарч байна. Урлагийнхан маань чадах чинээгээрээ иргэддээ эерэг зүйл үзүүлж, дархлааг нь дэмжихээр эрсдэлтэй нөхцөлд ажиллаж байна. Соёл, урлаг бол нэг тал руу хэлбийгээд байдаг салбар биш гэж би боддог. Энэ салбарынхан бүх хүний нүдэнд ил байдаг. Нийслэлээс гаргаж байгаа “UB хамтдаа” уриалгыг соёл, урлагийнхан дэмжин ажиллаж байгаа. Хатуу хөл хорионы үед дэглэмээ сайтар баримтлахыг уриалж байна. Иргэд идэвхтэй оролцохгүй бол үр дүн муу болно гэдгийг бүгд харж байна. Иргэд дэглэмээ сайтар баримталбал бид энэ цар тахлыг даван туулна. Өнөөдрийн байдлаар 110 цэг дээр 50 мянган иргэнийг дархлаажуулах төлөвлөгөө гарсан байна. Үүний цаана маш олон төрийн алба хаагч ажиллаж байдаг. Өнөөдрийн байдлаар 1361 албан хаагч ажиллаж байна. Иргэд гэртээ байхдаа үр дүнтэй, сурч боловсрох, дархлаагаа дэмжихэд цагаа зарцуулаасай гэж хүсэж байна.

НЗДТГ-ЫН ХЭВЛЭЛ МЭДЭЭЛЭЛТЭЙ ХАРИЛЦАХ ХЭЛТЭС

Дэлгэрэнгүй унших
АНХААРУУЛГА: УИХ-ын 2024 оны ээлжит сонгуулийн хуулийн холбогдох заалтын хүрээнд тус сайтын сэтгэгдэл хэсгийг түр хугацаанд хаасан болно.

Тод индэр

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан Ховд аймгийн найман сумын 2700 гаруй иргэнтэй уулзлаа

Огноо:

,

Монгол Улсын Их Хурлын дарга Д.Амарбаясгалан, Улсын Их Хурлын гишүүн Э.Болормаа нар Ховд аймгийн найман суманд (Алтай, Үенч, Булган, Мөст, Жаргалант, Ховд, Эрдэнэбүрэн, Буянт) ажиллаж, 2700 гаруй иргэнтэй уулзлаа. Уулзалтын үеэр 156 иргэн 300 гаруй асуулт асууж, хариулт аваад байна.

Ховд аймгийн Буянт суманд ажиллах үеэрээ УИХ-ын намрын чуулган завсарласан энэ цаг хугацаанд УИХ-ын гишүүд тойргуудаараа ажиллаж, орон нутгийн иргэдэд батлагдсан хуулиудыг танилцуулж, тэдний дуу хоолойг сонсож, бодлого шийдвэртээ тусган ажиллах нь зүйтэй гэдгийг уулзалтын эхэнд УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан дурдлаа.

Тэрбээр, Монгол Улсын Үндсэн хуулийн өөрчлөлтөөр 126 гишүүнтэй анхны парламент намрын чуулганаараа улстөржилтөөс үүдсэн 30 жилийн хугацаанд гацсан мега төслүүдийг хөдөлгөх эхний алхмыг хийж чадсан гэв. Өөрөөр хэлбэл, улс төрийн таван нам, эвслийн төлөөлөл, салбар бүрийн мэргэжилтнүүдээс бүрдсэн УИХ нэлээд эрчимтэй, асуудлыг тал бүрээс хэлэлцэж, олон ургалч үзлийг дэмжин ажиллаж байна.

Улсын Их Хурлын намрын ээлжит чуулганаар ирэх дөрвөн жилийн стратеги төлөвлөгөөгөө баталсан. Тус төлөвлөгөөнд хууль иргэн рүүгээ хандсан, хүн төвтэй, хүнийхээ эрхийг хамгаалсан, хангасан байхад чиглэн ажиллахыг эрхэм зорилгоо болгоод байна гэлээ.

Орон нутгийн иргэдийн зүгээс хууль иргэнд үйлчлээд, албан тушаалтнуудад хүрэхгүй байгаад шүүмжлэлтэй хандаж байгаа учраас Улсын Их Хурлын стратеги төлөвлөгөө буюу хууль, эрх зүйн шинэчлэл Гурван төгөлдөршил бодлогыг дэмжиж буйгаа илэрхийллээ.

Ховд аймгийн Буянт сумын иргэд газрын ховор элементийн Халзан бүргэдэй ордыг ашиглахгүй байх, 1981 онд баригдсан эмнэлгийн барилгыг шинэчлэх, сургуулийн спорт заалыг өргөтгөх, татвар болон зээлийн хүү дарамт үүсгэж байгаа зэрэг асуудлыг шийдвэрлэх талаар санал хэлж байлаа.

Улсын Их Хурлын даргын зүгээс сумдад шаардлагатай дэд бүтэц, бүтээн байгуулалтын ажлуудыг эрэмбэлж, нэн шаардлагатай ажлуудыг ирэх жилийн төсөвт тусгах талаар дурдаад Буянт сумын эмнэлгийн барилга, спорт заалны асуудлыг шийдвэрлэнэ гэлээ.

Түүнчлэн Халзан бүргэдэй ордын асуудалд иргэдийн санал, бодлыг онцгойлон анхаарч, холбогдох шийдвэр гаргана гэв.

Алс хязгаар нутагт амьдран суугаа Ховд аймгийн иргэд олон нийт, сум, орон нутгийн амьдрал ахуйтай танилцаж, тулгамдсан асуудлуудыг УИХ-ын дарга сонсож, шийдвэрлэхээр ажиллаж буйд талархалтай байгаагаа илэрхийллээ хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээлэв.

Дэлгэрэнгүй унших

Тод индэр

Ө.Цогт-Эрдэнэ: “Алтан төлийн эзэн” шагналыг төл малаа сайн бойжуулсан малчинд олгоно

Огноо:

,

Монголын Үндэсний Олон Нийтийн Радиогийн “Таван эрдэнэ” нэвтрүүлгийн нэрэмжит “Алтан төлийн эзэн” шагналыг Сар шинийн босгон дээр  47 дахь жилдээ шалгаруулан олгоно. Энэ шагналын талаар  МҮОНРТ-ийн Хөдөө аж ахуйн тоймч Ө.Цогт-Эрдэнэтэй ярилцлаа.  

-“Алтан төлийн эзэн шагналыг хэзээнээс олгож эхэлсэн юм бэ. Энэ шагналын шалгаруулалтын талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгнө үү?

-"Алтан төлийн эзэн" шагнал 1978 оны Шороон морин жилийн Хаврын тэргүүн сард  эхэлсэн түүхтэй. Энэ жил 47 дахь жилдээ олгож байгаа шагнал. “Алтан төлийн эзэн” шагналыг төл малаа сайн бойжуулсан малчинд олгодог. Нэг үгээр хэлбэл, төлчний шагнал юм. Сүүлийн гурван жилийн үзүүлэлтээр төлөө хэрхэн сайн бойжуулсан бэ гэдгийг харгалзан үзнэ. Зудтай хэцүү цаг үед төлөө сайн авчихсан, онцгой сайн малчид байдаг. Зөвхөн малын тоо харж, олон малтай айлд өгдөг шагнал биш.

-Малчны тодорхойлолт материалыг хэдэн хүртэл авах вэ?

-Бид удирдамжаа зарласан байгаа. Материалаа 2025 оны хоёрдугаар сарын 10 хүртэл хүлээж авна. “Таван эрдэнэ” нэвтрүүлгийн нэрэмжит “Алтан төлийн эзэн” шагналын гол болзол нь сүүлийн гурван жилийн төл хүлээн авсан үзүүлэлтээс гадна, сүргийн чанар бүтэц, үүлдэр угсааг нь сайжруулсан байдлыг хардаг. Сум орон нутагтаа шинэ залуу малчин бэлтгэх, залуу малчныг ажлын байраар хангахад хэр хувь нэмэр оруулж, нийгмийн идэвх санаачилга гарган ажилласныг хардаг.

Мөн мал сүргээ эдийн засгийн эргэлтэд оруулж, өрхийн ашиг орлогоо хэрхэн нэмэгдүүлж байна вэ гэдэг нь бас нэг үзүүлэлт. Малчин өрхийн гишүүн бүр Эрүүл мэнд болон Нийгмийн даатгалд хамрагдсан байх хэрэгтэй. Түүнчлэн татвар, даатгал, сум орон нутгийнхаа хөгжил дэвшил, малчдын бүлэг, хоршоо, нөхөрлөл,  хамтын ажиллагаанд хэр идэвхтэй оролцож байгаа гэдгийг нь харж байгаа. Одоо хоршоо, хамтын ажиллагааг төр засаг дэмжиж, малчдаас хоршиж ажил үйлсээ хамтын хүчээр бүтээхийн төлөө ажиллах болсон. Эдгээр үзүүлэлтийг авч үзнэ дээ…

-Ямар бичиг баримт бүрдүүлэх вэ?

-Сум болгонд хөдөө аж ахуйн тасаг гэж байдаг. Хуучин бол Мал эмнэлгийн үржлийн тасаг шүү дээ. Хөдөө аж ахуйн тасгийн мэргэжилтэн, багийн Засаг дарга, сумын Засаг дарга нарын тодорхойлолтоос эхлээд цөөнгүй материал бүрдүүлнэ.

Бид нэг аймгаас 10-аас доошгүй материал явуул гэдэг шаардлага тавьж байгаа

-Эхлээд аймгийнхаа Хүнс, хөдөө аж ахуйн газарт хандаж, материалаа бүрдүүлэх эсэхээ шийдэх юм уу?

-Эхлээд тухайн багийн Засаг дарга шийднэ. Сумын хөдөө аж ахуйн тасаг дэмжинэ. Одоо малчин болгоно А данстай. А данс нь цахимжсан байгаа. Хэдэн малтай, хэдэн төл авсан, хэдийг нь зарсан. Сүүлийн жилийн өсөлт ямар байна. Мөн бэлчээр зохион байгуулалт, бэлчээрийн менежментийг хэрхэн сайн хийж байгаа гэдгийг ч тусгаж болно. Ингээд мэдээллээ харьяа аймгийнхаа Хүнс хөдөө ахуйн газарт явуулна. Аймгийн Хүнс хөдөө аж ахуйн газрын дарга "Улсын аварга малчин" шалгаруулж явуулдгийн адил сумдаас хэдэн  малчны материал явуулах вэ гэдгээ шийднэ. Бид нэг аймгаас 10-аас доошгүй материал явуул гэдэг шаардлага тавьж байгаа. Тухайлбал, Төв аймаг 27 сумтай. Бид 27 материал авахгүй. Шигшээд тухайн аймгаас 10 хүртэл материал явуул гэсэн. 

“Алтан төлийн эзэн” шагналыг зохион байгуулах комисс буюу ажлын хэсэг батлагдсан. Тухайн ажлын хэсэг материалыг хүлээн авч хэлэлцэж, шалгаруулдаг. Шалгаруулалт хийхдээ зөвхөн ирсэн материалаа харж шалгаруулахгүй. Малчдын мэдээллийг нягталж хянаж байж олгоно. Өөрөө аймгийн төвд оршин суудаг. Олон малчнаар малаа маллуулдаг төлийн тоо хэмжээ болон бусад үзүүлэлтээ хангачихсан малчны тодорхойлолт олон ирдэг. Тухайн хүнийг бид малчин гэж үзэх үү, үгүй юу гэдгээ судална.

-Шалгаруулах комисс байгуулагдсан гэж байна. Салбарын яамнаас хүмүүс байдаг уу? 

-Энэ шагналыг 1978 онд анх бий болж байхад Нэгдэлчдийн дээд зөвлөлтэй хамтарч олгож эхэлсэн түүхтэй юм билээ. Бид энэ уламжлалаар Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамтай хамтарч ажилладаг. Яамнаас шалгаруулалтын ажлын хэсэгт хоёр хүн оролцдог. Тус яамны Мал аж ахуйн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газар энэ шагналтай байнга хамтарч ирсэн. Энэ жил ч гэсэн уламжлалаараа хамтарч ажиллана. ХХААХҮЯ хамтарч ажиллаж байна гэдэг нь Засгийн газартай хамтарч олгож байгаа шагнал гэсэн үг.

-Энэ шагналыг жилд хэдэн малчинд олгодог вэ?

-2007 он хүртэл улсын хэмжээнд төрөл тус бүр дээр нэг нэг, өөрөөр хэлбэл, тавхан ширхэгийг л өгдөг байсан. 200 мянган малчин өрхөд ийм тоо харьцангуй цөөн байгаа биз дээ. Ингээд тухайн үеэс тоог нэмэгдүүлсэн. Гэхдээ тоог нэмэгдүүлэхдээ олон биш 20-30 ширхэгт барьж байсан. "Улсын аварга малчин" шагналыг 60-70 малчинд өгдөг байсан. Одоо бол 120 гаруй малчинд өгч байгаа. Улсын аварга малчны шагналыг 100 гаргачихаар манай шагнал цөөхөн байгаад байхаар бас өрөөсгөл. Монголын радиогийн 90 жилийн ой өнгөрсөн онд тохиосон. Энэ ойтойгоо уялдуулж, улсын хэмжээнд 90 ширхэг шагнал өгсөн. Энэ жил ч гэсэн мөн тийм хэмжээний малчныг шалгаруулан олгоно гэсэн төсөв төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна.

-Шагналыг хэзээ гардуулах вэ? 

-Энэ жил цас, зуд харьцангуй гайгүй байна. Сар шинийн босгон дээр өгдөг уламжлалтай шагнал учраас Цагаан сарын өмнө олгох товтой байгаа. Энэ шагналд өрсөлдөгч их болжээ. Сүүлийн үед 300-400 малчны тодорхойлолт материал ирдэг болчихсон. Аймгийн Хөдөө аж ахуйн газруудад албан тоот, чиглэл өгч ажилладаг. Гэхдээ сумдаас материал шууд хүрээд ирдэг. Тоо хэмжээ олон болчихдог. Бидэнд ажлын ачаалал нэмэгддэг. Тэр олон материалаас 90 ширхэгийг л шалгаруулна гэдэг амаргүй ажил. Иймээс Аймгийн хөдөө аж ахуйн газрууд сумдад чиглэл өгч хамтарч ажиллах хэрэгтэй гэдгийг хэлмээр байна.

"Улсын аварга малчин" -д “Алтан төлийн эзэн” шагналыг олгохгүй

-Зарим аймаг зудтай байна. Эдгээр аймаг, сумдаас материал ирэх нь бага байна уу?

-Өнгөрсөн өвөл, хавар Сүхбаатар, Хэнтий, Дундговь, Завхан, Булган, Төв аймагт зуд нүүрлэж, ихээхэн хохирол амссан. Тэгэхээр төл малын хувь хэмжээ ч маш доогуур үзүүлэлттэй байгаа. 2024 оны хаврын төлийн үзүүлэлт л чухал шүү дээ. Тухайлбал, Сүхбаатар аймгаас л гэхэд 300-400 толгой унага бойжуулсан гэх тодорхойлолт ирдэг байсан. Энэ удаа харьцангуй бага байна. Зудад нэлээд нэрвэгдсэн хүнд хэцүү байсан газруудаас малчдын шагналын материал маш бага ирж таарна.

Энэ жил бас Монгол орон даяар өнтэй сайхан байгаа юм биш. Баян-Өлгий, Ховд, Баянхонгор, Увс, Завхан зэрэг аймагт цагийн байдал хүндхэн сум, орон нутаг цөөнгүй байгаа. Тухайн бүсэд өнгөрсөн хавар төлөө сайн авчихсан айл өрхүүд бий. Зудтай газраас тодорхойлолт ирүүлж, малчид шалгаруулалт хангаад шагнал өглөө гэж бодоход заавал Сар шинийн өмнө өгнө гэж айл өрхийг хүндрүүлэхгүй. Сар шинийн дараа өгсөн ч болно.

-Нэг аймгаас хэдэн ч “Алтан төлийн эзэн тодрох боломжтой юу? 

-Шагналын тоо цөөн учраас хүртээмжтэй байдлаар зохицуулах тал бий. Төв аймаг л гэхэд 27 сумтай, Хөвсгөл, Завхан 24 сумтай. Тэгэхээр сумынхаа тоогоор материал ирүүлээд байж болохгүй. Аймгуудын Хүнс хөдөө аж ахуйн газар нь шийднэ. Ерөнхийдөө малч, хөдөлмөрөөрөө бусдыгаа манлайлж байгаа малчдыг л шалгаруулж олгоно доо. Харин "Улсын аварга малчин" болчихсон малчин өрхөд энэ шагналыг олгохгүй.

-Яагаад?

-“Алтан төлийн эзэн” босго шагнал юм. "Алтан төлийн эзэн" болчихвол "Улсын аварга малчин" болох үүд хаалга нээгдэж байгаа. "Улсын аварга малчин", "Хошой аварга", "Гавьяат малчин", "Хөдөлмөрийн баатар" гээд өндөр дээд алдар цол хүртсэн малчид манай Алтан төлийн эздийн дунд олон бий дээ... Тухайлбал, Өнмөговь аймгийн Ханбогд сумын малчин, Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар Ж.Тогтохсүрэн, Төв аймгийн Эрдэнэсант сумын малчин, Хөдөлмөрийн баатар,  Гавъяат малчин Я.Нямдорж, Баянхонгор аймгийн Баянлиг сумын малчин, Хөдөлмөрийн баатар, Гавьяат малчин Тойвгоо, Сугар-Очир гээд дурдаад байвал манай “Алтан төлийн эзэн” шагналтнууд дундаас төрсөн гавьяат, баатрууд олон байдагт бид бүхэн бахархаж явдаг даа... Ийм л бахархалт урам зоригоор малчин бүрийн хотноос “Таван эрдэнэ” нэвтрүүлгээ дуугаргах юмсан гэж хичээдэг юм. 

-Ярилцсанд баярлалаа.

Дэлгэрэнгүй унших

Тод индэр

Л.Оюун-Эрдэнэ: Төрийн өмчит компанийн засаглалд өмнө хийгдэж байгаагүй далайцтай реформ хийнэ

Огноо:

,

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Төрийн болон орон нутгийн өмчит компанийн бүтээмж, ил тод байдал, засаглалыг сайжруулах тухай хуулийн төслийг танилцуулж УИХ-ын чуулганд үг хэллээ. Түүний хэлсэн үгийг бүрэн эхээр нь хүргэж байна. Тэрбээр,
“Улсын Их Хурлын дарга, эрхэм гишүүд ээ,

“Алсын хараа-2050” урт хугацааны хөгжлийн бодлогыг хэрэгжүүлж, цар тахлаас хойш хурдтай өсөж буй эдийн засгийн өсөлтийг тогтвортой хадгалахын тулд Засгийн газар 14 мега төслийг хэрэгжүүлж, хөрөнгө оруулалт, бизнесийн орчныг сайжруулахад үндсэн анхаарлаа хандуулсаар байна.

2021 онд 43 их наяд төгрөг байсан Монгол Улсын эдийн засгийн багтаамж, 2024 онд 82 их наядад хүрч хоёр дахин тэлсэн нь чамлахааргүй өсөлт боловч цаашид эдийн засгийн шинэ бүтцийг бүрдүүлэхийн тулд хүний нөөц, хиймэл оюун ухаан, дэвшилтэт технологи, ногоон шилжилт хийж, хөрөнгө оруулалт, бизнесийн орчныг сайжруулах шаардлагатай байна.

Өчигдрийн Засгийн газрын хуралдаанаар “Бизнест ээлтэй Монгол” буюу “Business Friendly Mongolia” хөтөлбөрийг хэлэлцэж, Бахрейн улсын жишгээр эдийн засгийг төрөлжүүлсэн сайн туршлагад үндэслэн хөрөнгө оруулалт, бизнесийн орчныг сайжруулах Засгийн газрын тогтоол баталж, Ерөнхий сайдын дэргэдэх Эдийн засгийн зөвлөлд олон улсын экспертүүдийг урьж ажиллуулах шийдвэр гаргалаа.

Дэлхийд үнэлэгдсэн шилдэг мэргэжилтнүүдийг Монгол Улсад урьж ажиллуулахад алт, мөнгө, хүрэл Гэрэгэ өгч байхаар энэхүү тогтоолд туссан болно.

Өмнө нь бид Эстони улсын цахим шилжилтийн сайн туршлагад үндэслэн E-Mongolia хөтөлбөрийг амжилттай хэрэгжүүлж чадсан шиг хөрөнгө оруулалт, татварын орчин, бизнес эрхлэхэд бүртгэлээс эхлээд дампуурах хүртэлх эрх зүйн орчин, маргаан шийдвэрлэх процесст цогц байдлаар дүн шинжилгээ хийж, Улсын Их Хурлын хаврын чуулганд хэлэлцүүлэхээр бэлтгэл хангаж байна.

Бизнесийн орчныг сайжруулах нэгдсэн зорилтын хүрээнд төрийн өмчит компанийн бүтээмж, ил тод байдал, засаглалыг сайжруулах хуулийн төслийг Улсын Их Хуралд өргөн барьж байна.

2012 оноос хойш OECD буюу Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллага Төрийн өмчит компанийн төлөөлөн удирдах зөвлөл болон бизнес төлөвлөгөө, санхүүгийн гүйцэтгэлийн оновчгүй байдал, улс төрийн нөлөө бүхий томилгоо, хүний нөөцийн бүтээмжгүй байдал зэргээс шалтгаалж төрийн өмчит нийт компанийн 44 хувь нь засаглалын хямралд орж, төрийн өмчит 120 гаруй компани үйл ажиллагаа явуулж байгаа боловч 10 компани нь л нийт ашгийн 85 хувийг бүрдүүлж байна. 43 нь алдагдалтай ажилласан байна.

Өмнө нь төслөг хуулиуд гурван ч удаа боловсруулан Улсын Их Хуралд өргөн барьсан боловч төрийн өмчийн компаниудын лобби-д хөтлөгдөж, эрхзүйн орчныг шинэчлэх реформ бүтэлгүйтэж байсан гэдгийг тэмдэглэн хэлэх нь зүйтэй. 

Холимог тогтолцоогоор бүрдсэн 126 гишүүнтэй шинэ парламент хөгжлийн томоохон төслүүдийг гацаанаас гаргаж, хөдөлгөж чадсан шиг энэ удаа төрийн өмчит компанийн засаглалд өмнө нь хийгдэж байгаагүй далайцтай реформ хийх түүхэн үүргээ гүйцэтгэж чадна гэдэгт эргэлзэхгүй байна.


 
Улсын Их Хурлын дарга, эрхэм гишүүд ээ,

Энэ хууль батлагдсанаар Төрийн өмчит компанийн засаглалд тавигдах шаардлагыг OECD буюу Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллагын зарчимд нийцүүлж, уул уурхайн компаниуд “Эрдэнэс Монгол” нэгдэл, уул уурхайн бус компаниуд “Эрчист Монгол” нэгдэл байдлаар зохион байгуулагдаж, олон улсын удирдлагын тогтолцоонд шилжүүлж, компаниудын үр ашиг, үнэлгээ сайжирна.

OECD буюу Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллагын зарчимд нийцээгүй бол нэгтгэх, татан буулгах, хувийн хэвшлээр гүйцэтгүүлэх, эсвэл нийтийн үйлчилгээний байгууллага болгон өөрчлөн зохион байгуулна.

Энэ зохион байгуулалт хийгдсэнээр төрийн өмчит хуулийн этгээдийн бүтэц, чиг үүргийн давхардал, зардлыг бууруулж, цаашид төрийн өмчит компанийн тоог хоёр дахин бууруулна.

Нэг үгээр хэлбэл, үндэсний аюулгүй байдалд шууд нөлөөлөхүйц стратегийн хувьд ач холбогдолтой, хувийн хэвшилд шилжүүлэх боломжгүй төрийн өмчит компаниудыг олон улсын засаглалын зарчимд нийцүүлж, бусад компанийг энэ хуулиар өөрчлөн зохион байгуулна.
 
Улсын Их Хурлын дарга, эрхэм гишүүд ээ,

Төрийн болон орон нутгийн өмчит компанийн бүтээмж, ил тод байдал, засаглалыг сайжруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хууль тогтоомжийн төслийг хэлэлцэх эсэхийг шийдвэрлэж өгнө үү” гэлээ.


 

Дэлгэрэнгүй унших
сурталчилгаа
Тод мэдээ16 цаг 7 минут

Хүүхдийн төлөө 833 нийгмийн ажилтан ажиллана

Тод мэдээ16 цаг 9 минут

Нийтийн тээвэрт энгийн Umoney картыг хэвийн ашиглана

Тод мэдээ16 цаг 14 минут

Сумын эрүүл мэндийн төвүүдийн чадамж сайжирчээ

Тод индэр16 цаг 22 минут

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан Ховд аймгийн найман сумын 2700 гаруй ир...

Тод мэдээ16 цаг 29 минут

Монгол Улс Ази тивээс анх удаа Нээлттэй Засгийн түншлэлийн улс төрий...

Тод мэдээ16 цаг 32 минут

Шинээр дөрвөн байршилд махны өргөтгөсөн худалдаа эхэллээ

Тод мэдээ16 цаг 52 минут

Согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон зөрчил буурахгүй байна

Тод мэдээ16 цаг 58 минут

Дайвар ачаанд нуусан хар тамхийг хүлээн авч, худалдахыг завдсан хэрг...

Өнөөдөр17 цагын өмнө

Эрүүгийн 10 хэргийг шүүхэд шилжүүлэх саналтай прокурорын байгууллага...

Өнөөдөр17 цаг 5 минут

Улаанбаатарт өдөртөө 15 хэм хүйтэн

Тод мэдээ2025/02/10

Автобусны арын төхөөрөмж ажиллахгүй байна гэсэн 23 гомдол иржээ

Тод мэдээ2025/02/10

Улаанбаатар метро төслийн нэгдүгээр шугамын санхүүжилтийг баталгаажу...

Тод мэдээ2025/02/10

АНУ-ын сенатор асан Боб Менендез авлигын хэргээр 11 жилийн хорих яла...

Тод мэдээ2025/02/10

Ашиг сонирхлын зөрчилд хамаарах 60 гомдол, мэдээллийг хянан шалгав

Тод мэдээ2025/02/10

“Эхийн алдар” одонгийн журамд өөрчлөлт оруулжээ

Тод мэдээ2025/02/10

"The MongolZ" баг "IEM Katowice" тэмцээнээс хүрэл медаль хүртлээ

Тод мэдээ2025/02/10

“Санан тунхаглах ирээдүй” Карл Попперын мэтгэлцээний улсын аварг...

Өнөөдөр2025/02/10

“Насны хишиг”-ийн болзол хангасан ахмадууд дахин хүсэлт гаргах ш...

Өнөөдөр2025/02/10

"Эрин эверест интернешнл" сургуулийг төрийн өмчид шилжүүлэн авлаа

Өнөөдөр2025/02/10

Улаанбаатарт өдөртөө 11 хэм хүйтэн

Тод мэдээ2025/02/07

Тэргүүн Шадар сайд Л.Гантөмөр Франц Улсаас Монгол Улсад суугаа Онц б...

Тод мэдээ2025/02/07

Вьетнам улсын барилгын салбарын бизнес эрхлэгчдийн төлөөлөл “Улаан...

Өнөөдөр2025/02/07

“Харбин-2025” Азийн Өвлийн наадмыг МҮОНТ болон MNB SPORT сувгаар...

Тод мэдээ2025/02/07

Амины орон сууцанд ипотекийн зээл олгодог болно

Тод мэдээ2025/02/07

Хуучин гараашнуудыг буулгаж, чөлөөлсөн газрыг нийтийн зориулалтаар т...

Тод мэдээ2025/02/07

Нэгдүгээр хороололд агаар маш их бохирдолтой байна

Өнөөдөр2025/02/07

Чоно агнахад төлбөрөөс чөлөөлөх хуулийн зохицуулалтыг хэрэгжүүлж ажи...

Өнөөдөр2025/02/07

Улаанбаатарт өдөртөө 23 хэм хүйтэн

Тод мэдээ2025/02/06

УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан Ховд аймгийн Жаргалант суманд ажиллаж б...

Тод мэдээ2025/02/06

Сонгуулийн хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн талаар хэлэлцэв

Санал болгох