Тод индэр
Хятад улс дархан цаазтай газрууддаа аялал жуучлалыг хөгжүүлж байна
Үзэсгэлэнт Жюжягөү бол ЮНЕСКО-д Хятадаас бүртгэгдсэн дэлхийн байгалийн онцгой өвийн нэг. Жилийн дөрвөн улиралд Хятадын төдийгүй дэлхийн жуулчдын хөлддарагдаж байдаг аялал жуулчлалын асар том “саалийн үнээ”. Тийм атлаа байгалийг онгон зэрлэгээр нь хадгалж үлдсэн, амьтан ургамал, биологийн төрөл зүйлээрээ ч улаан хөлтнийг урдуураа алхуулалгүй ямагт нэгдүгээрт бичигдэж ирсэн гайхалтай бүс нутаг юм.
Сычуань мужийн төвд, цянь үндэстний Аба аймгийн нутагт орших энэ газрын нэрийг монголчилбол “Есөн тосгоны хөндий” гэсэн үг болно. ”Хятадын “Таван А” буюу хамгийн дээд зэрэглэлд эрэмбэлэгддэг энэхүү дархан цаазтай газар нь нийт 64297 га талбайг хамардаг. Сээр нуруутны 22, зэрлэг амьтны 21, жигүүртний 93, мөлхөгчдийн 4, хоёр нутагтны 4 төрлийн амьтад байх бөгөөд хулсны баавгай, шар самж зэрэг нэн ховор амьтад ч бий. Энд мөнх ногоон сарьдаг уулсаас гадна байгалийн усны бүх төрөл бий. Минжан мөрний цутгалбүхий асар том талбайг хамарсан Сувдан хүрхрээ, хүрхрээний дээрх хэдэн арван км үргэлжлэх гадаргын задгай их ус, кальц фтороор баялаг 100 гаруй ногоолин нуур, уулын түргэн урсгалт гол горхи гээд нүд хужирлах өвтэгш байгалийн үзэсгэлэн бүрдсэн эл газар тийм олон жуулчид хүлээж авдаг мөртөө онгон байгалийн эс ширхгийг огтхон ч хөндөлгүйгээр хадгалж чадсан нь чухам л хятадуудаас гарах нарийн нягт ухаан гэлтэй.
Тус газарт аялал жуулчлалын бүтээн байгуулалт хийхийн тулд эхлээд тэндэхийн оршин суугчдын зах замбараагүй барьсан худалдаа арилжааны навсгар обьектуудыг татан буулгаж 100 мянга гаруй метр кв талбайг чөлөөлж байгалийн нөхөн сэргээлт хийсэн байна. Мэдээж иргэдэд нөхөн төлбөрийг төрөөс олгож тэдний өмнө нь явуулж байсан үйлчилгээг стандартчилан, жуулчлалын бүтээгдэхүүн үйлчилгээг нь орчин үеийн дэвшилтэт технологиор инновацилан шинэ нөхцөл байдалд тохирохуйц төгс болгоод шинээр бүтээн байгуулсан цогцолборууддаа шингээжээ. Ингэснээр төр, иргэний аль аль нь хожиж. Мөн энэ газраас ан амьтан агнах, ургамал жимс түүхийг хуулиар хориглож хяналтын байнгын штабууд байгуулсаны зэрэгцээ байгалийн нөхөн сэргээлтийг тасралтгүй явуулж, эрдэмтэн судлаачдын суурьшмал баг ажиллуулж, эртний онгон байгалийг улам ч өнгөжүүлэн өнөөдрийн энэ түвшинд хүргэж чаджээ. Ургамал амьтныг хамгаалах, байгалаас нь дайжуулахгүй хадгалж үлдээх зэрэг ажлыг асар их судалгаатай, шат дараалуулан хийсний дүнд хүн байгалийн холбоог ийнхүү гагнажээ. Мөн гал түймрээс сэргийлэх ухаалаг цогц системийг суурилуулсанаар тус газрын биологийн төрөл зүйлийг иж бүрэн хамгаалалтад авч чадсан юм.
ХЯТАД УЛС ЖЮЖЯГӨҮ-Г ИНГЭЖ ХАМГААЛЖ АРЧЛАХЫН ЗЭРЭГЦЭЭ АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛЫН ГАЙХАЛТАЙ БҮС НУТАГ БОЛГОН ЭРГЭЭД ТУХАЙН НУТГИЙН ОРШИН СУУГЧДЫГ ЯДУУРЛААС ГАРГАХ АШИГ ОРЛОГЫН ҮҮДИЙГ НЭЭЖ ӨГСӨН НЬ БАЙГАЛЬ ХАМГААЛЛЫГ АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛТАЙ ХОСЛУУЛСАН САЙН ЖИШЭЭ БОЛОН ДУРДАГДДАГ ЮМ.
Ингэхдээ жуулчдад зориулсан зам харгуй, бие засах, зураг авах газар үйлчилгээний цэг, явган аяллын болон агаарын, газрын бүхий л зам, дэд бүтцийг хамгийн орчин үеийн, тааламжтай байдлаар байгуулж тохижуулаад мэдлэг мэдээлэл авах музей үзмэрийн газрууд, аяллын хөтөч, тайлбарлагчдыг дээд зэргээр бэлтгэн суурьшуулжээ. Эндэхийн аяллын хөтөч нар нь төвд үндэстний дээл хувцас, тухайн орон нутгийн соёлын онцлогийг хадгалсан маш гоё ажлын формтой байх агаад хольцгүй цэвэр төв хятад аялгаар тайлбарлах аж. Мөн дэлхийн таван онцлох хэлээр бэлтгэгдсэн хөтөч нар зочдоо хүлээн мэхэлзэж бөхөлзөж зогсоно. Утасгүй холбоог ашиглан хүн бүхэнд чихэвч тарааж сонгосон хэлээрээ тайлбар авах боломжоор хангажээ. Хөтчөө хормойдоод явахгүй, тааваараа аялж зугаалангаа тайлбараа сонссоор явна гэсэн үг. Мөн энэ газарт байгаль хамгаалах, аялал жуулчлалыг онгон байгальтай хослуулан хөгжүүлэх талаар олон орны мэргэжилтнүүд ирж туршлага судалдаг юм байна. Дархан цаазтай газруудыг дархалж хашаад байлгүй аялал жуулчлалын эргэлтэд оруулвал хөгжлийн гайхалтай хослол болдгийг эндээс мэдэрснээ цухасхан сонирхуулахад ийм байна
Б.Занданхүү
Тод индэр
Байгаль орчны яаманд шинэ амь, орон зай авчирсан сайд
Тэрээр “Стандарттай байгаль орчин” хөтөлбөрийг санаачлан хэрэгжүүлж, байгаль орчны салбарт шинэ, эерэг өөрчлөлтүүдийг эхлүүлж байна. Иргэний нийгэм, хувийн хэвшилтэй нээлттэй, итгэлцэлтэй хамтран ажилладаг нь түүнийг “шилэн сайд” хэмээн үнэлэгдэхэд хүргэсэн юм.
| Н.Цэрэнбат |
Өөрийгөө хамгаалах баг бүрдүүлээгүй ажилласан сул талтай. Гэхдээ байгаль орчны салбарт гэрэл татуулсан үйлс нь дийлнэ. Жишээ нь “Хандлагаа өөрчилье” аян, салбарын мэргэжлийн багийг тогтвортой ажиллуулж хүчийг нь зөв чиглүүлж чадсан. Асуудал бүрт мэргэжлийн хүмүүсийг сонсож, түншлэл хамтын ажиллагааг шийдвэр гаргахдаа ашиглаж байсан. Салбарт сайн менежер гэж үнэлэгдэж үлдсэн.
|
| Н.Уртнасан |
Салбарын хүний нөөцийг хэрхэн самарч болдог вэ гэдгийг хамгийн сайн харуулсан. Мэдлэггүй хүн айх айдасгүйгээр салбарыг тогтворгүй байдалд хүргэж, санхүүгийн хувьд чадамжгүй болгосон хамгийн муу менежер мөн. Алсын удирдлага нь согтуу Ундрам.
|
| Б.Бат-Эрдэнэ |
Байгаль хамгаалагчдын асуудал болон аялал жуулчлалын салбарт ганц нэгхэн гялтайх цайх юм хийсэн. Хүчний байгууллагын үүлэн чөлөөнийхнөөс бүрдсэн хамгаалагчид, мэргэжлийн бус мэргэшсэн хулгайчдаас бүрдсэн баг авчирж байгаль орчны салбарыг санхүүгийн хувьд орох орон, оочих аягагүй болгосон Поп сайд намдаа үнэ цэнтэй хулгайч байж болох ч салбарын чалхыг унагаж чиглэлийн яам болгосон нарцист.
|
| С.Одонтуяа |
Эрдэнийн багийн хүн гэгдэх муу нэртэй. Байгаль орчны яамыг орох оронтой болгосон гавъяатай, “Стандарттай байгаль орчин” хөтөлбөрийг эхлүүлж өдрөөс өдөрт салбарт эерэг ажлууд санаачилж эхлүүлсэн. Иргэний нийгэм, хувийн хэвшилд урам хайрлаж итгэл өгсөн шилэн сайд гэж үнэлэгддэг.
|
Тод индэр
Бүгд Найрамдах Австри Улсын Ерөнхийлөгчийг албан ёсоор угтаж авлаа
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх, гэргий Лувсандоржийн Болорцэцэгийн хамт Бүгд Найрамдах Австри Улсын Ерөнхийлөгч Александр Ван дер Беллен, гэргий Дорис Шмидауэр нарыг Д.Сүхбаатарын талбайд угтаж авлаа.
Төрийн хүндэт харуулын захирагч айлтгал өргөсний дараа хөгжимд хоёр улсын Төрийн дуулал эгшиглэв. Ерөнхийлөгч нар Төрийн ёслолын цэргийн цагаан туганд мэхийн ёсолж, Ерөнхийлөгч Александр Ван дер Беллен Төрийн хүндэт харуулын цэргүүдтэй мэндчиллээ.
Төрийн тэргүүн нар угтах ёслолд хүрэлцэн ирсэн Монгол Улс болон Бүгд Найрамдах Австри Улсын албаны төлөөлөгчид, Монгол Улсад суугаа Дипломат төлөөлөгчийн газруудын тэргүүн, Олон улсын байгууллагын суурин төлөөлөгчидтэй мэндчилэв.
Ерөнхийлөгч нар Их эзэн Чингис хааны хөшөөнд хүндэтгэл үзүүлсний дараа Ерөнхийлөгч Александр Ван дер Беллен Төрийн ордны Хүндэт зочны дэвтэрт гарын үсэг зурлаа.
Тод индэр
С.Эрдэнэболд: Парламент хүний эрхийг тогтолцооны төв болгохоор ажиллаж байна
Улсын Их Хурлын Хүний эрхийн дэд хорооны дарга С.Эрдэнэболдтой ярилцлаа.
-Хүний эрхийг хангах, хамгаалахад манай эрх зүйн орчин ямар байна вэ?
-Би 2024 оны 10 дугаар сарын 22-нд Дэд хорооны даргаар сонгогдсон. Түүнээс хойш хүний эрхийг зүгээр нэг нийгмийг доргиосон, шуугиан тарьсан үед хөндөж яриад өнгөрдөг бус, эрх зүйн орчинд тогтвортой, тасралтгүй анхаарч шинэчлэл хийх шаардлагатайг ойлгосон. Хууль тогтоох байгууллагын хувьд бид зөвхөн хууль батлаад зогсох биш, түүний хэрэгжилт, хүний эрхэд үзүүлэх нөлөөлөлд хяналт тавих үүрэгтэй.
-УИХ энэ бүрэн эрхийнхээ хугацаанд бүх үйл ажиллагаагаа “хүн төвтэй” байхаар тодорхойлж, стратегиа баталсан, энэ хүрээнд хүний эрхийн чиглэлд ямар ахиц гарч байна вэ?
-Энэ стратеги бол парламентын үйл ажиллагааг илүү чадавхжуулах, иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэх, гарч буй шийдвэр бүр хүний эрхийн шалгуурыг давах ёстой гэдэг хатуу үзэл баримтлалтай. Өнгөрсөн намрын чуулганаар л гэхэд 100 орчим шийдвэр, хууль, тогтоол гарсан. Улсын Их Хурлаас гарч буй аливаа шийдвэр хүний эрхийг зөрчихгүй байх зарчмыг бид баримталж ажиллаж байна.
-Хүний эрхийн дэд хороо иргэний нийгмийн байгууллагуудтай байнгын уулзалт зохион байгуулаад багагүй хугацаа өнгөрсөн. Энэ механизм хэр үр дүнтэй байна вэ?
-Хүний эрхийн дэд хороо 2024 оны 12 дугаар сараас эхлэн сар бүрийн хоёр дахь долоо хоногийн Лхагва гарагт төр хувийн хэвшил, төрийн бус байгууллагууд, олон улсын байгууллагууд, судлаачидтай хамтран, хүний эрхийг хангах, хамгаалах чиглэлээр сэдэвчилсэн уулзалт-хэлэлцүүлгийг хийж байна. Бодлогын түвшинд санал дэвшүүлж, хэлэлцдэг. Үүний үр дүнд хүний эрхийн чухал асуудлуудыг нийгмийн олон талт оролцоотойгоор хэлэлцэж, гарц шийдэл гаргаж эхэлсэн. Тухайлбал, өнгөрсөн оны 12 дугаар сард UPR буюу НҮБ-ын Хүний эрхийн Зөвлөлийн ээлжит нэгдсэн хэлэлцүүлэгт илгээх Монгол Улсын тайлангийн талаар, энэ оны 1 дүгээр сард НҮБ-ын зөвлөмжийн хэрэгжилтийн тухай, 3 дугаар сард хүүхдийн хорих ангийн нөхцөл байдлыг, 4 дүгээр сард Байгаль орчны холбогдох хууль тогтоомж дахь хүний эрх хэрэгжилтийн талаар, 5 дугаар сард гэр бүлийн хүчирхийллийн нөхцөл байдал, гарц шийдлийн талаар онцлон, хэлэлцсэн байна.
-Эрх зүйн орчныг сайжруулах чиглэлээр ямар алхамууд хийгдэж байна вэ?
-Хамгийн энгийн жишээ гэхэд төрийн байгууллага хоорондын уялдаа муу, мэдээллийн зөрүү нь хүний эрхийн асуудалд сөрөг нөлөө үзүүлдэг. Нэг асуудлаар байгууллага бүр өөр мэдээлэлтэй, нэг сэдвийн талаар өөр ойлголттой ажиллаж байна. Хууль тогтоогчдын зүгээс үүнийг төрийн байгууллага хооронд уялдаагүй байдал, тогтолцооны хийдэл гэж үзэж байгаа.
Монгол Улсад өнөөдрийн байдлаар 2000 гаруй журам нийгмийн харилцааг зохицуулж, тэдгээрт хүний эрхийг хязгаарлаж, зөрчсөн заалтууд байх нь түгээмэл байна. Бид энэ байдлыг өөрчилж, хүний эрхийг хязгаарлах бол зөвхөн хуульд үндэслэн, байж болох хамгийн бага хэмжээнд хязгаарладаг болох эрх зүйн шинэчлэл хийх зорилттойгоор шат дараалсан ажлуудыг хийж, хэрэгжүүлж байна.
Парламентын гишүүн “…иргэн, улсын ашиг сонирхлыг эрхэмлэн, … Монгол Улсын Үндсэн хуулийг дээдлэн сахиж…” гэж тангараг өргөдөг бөгөөд энэ агуулгаараа “хүний эрхийг хамгаалах” тангарагтай гэсэн үг. Бид тангарагаа сахиж, ажил хэрэг болгохын тулд парламентын хяналтын чиг үүргээ илүү эрчимжүүлж, хариуцлагатай гүйцэтгэх шаардлагатай.
-Улсын Их Хурал энэ бүрэн эрхийнхээ хугацаанд "хүн төвтэй" стратегийг хэрэгжүүлснээр ямар үр дүнд хүрэх вэ?
-Хүний эрхийн асуудал нь ямар нэг даргын пи ар, эсвэл сонгуулийн үеэр ярьдаг сэдэв биш. Энэ бол чөлөөт, ардчилсан нийгмийн суурь, үнэт зүйл. Хүний эрхийг хамгаалах нь Улсын Их Хурлын гишүүн бүрийн, төрийн байгууллага бүрийн, төрийн бүх шатны байгууллагын үүрэг юм.
Парламентын үнэт зүйл нь олон хууль баталснаараа бус, баталсан хуулиуд нь амьдрал дээр хүний эрхийг бодитойгоор хангаж, хамгаалж чадсан эсэхээр хэмжигдэнэ. Иргэн бүрийн жижиг мэт санагдах асуудлыг ч томруулж харж, хамгаалж, шийдвэрлэх нь парламентын хариуцлага юм.
