Чөлөөт бүс
Мэлхий хад буюу "Мөнгөт цохио" -ны домог
Хан Хэнтийн дархан цаазат газрын Горхи-Тэрэлжийн аялал жуулчлалын бүс нутагт Улаанбаатараас 65 км-т Налайх дүүргийн нутаг дэвсгэрт байгалийн нэн сонин тогтоцтой мэлхийн хэлбэртэй "Мэлхий хад" хэмээх өндөр цохио байдаг юм. Энэ хадны өндөр 24 метр бөгөөд өмнө нь "Мөнгөт хад", "Мөнгөт цохио" гэж нэрлэдэг байжээ.
Зуун модны тулалдаанд Зүүн гар (Ойрд Монгол)-ын Галданбошигт хаан Манжид ихээхэн хохирол учруулсан боловч хүч тэнцвэргүй тулалдаанд хохирол амсан бүслэлтээс гаран зугтаж, "Мэлхий хад"-ны орчим үлдсэн хүчээ бөөгнөрүүлэн түр саатжээ. Дайснууд араас нь хөөн дайрахаас болгоомжлон баруун тийш зугтах бэлтгэлээ базааж, авч явсан тэмээ, мөнгөө "Мэлхий хад"-ны орой дээр гаран хавцал руу хийж орхиод явах болоход Манжаас өгсөн хатан нь алт, мөнгөндөө хоргодоод явахгүй болохоор мөнгөн дээрээс хийж орхиод баруун тийш явжээ. Үүнээс хойш "Мэлхий хад"-ыг Их хааны мөнгийг хадгалж байгаа хэмээн хүндэтгэж “Мөнгөт цохио", "Мөнгөт хад” гэж нэрлэдэг байжээ.
Их хааны мөнгө эрдэнэсийг агуулсан "Мөнгөт цохио"-г үеэс үед хүндэтгэн тахиж, идээнийхээ дээжийг өргөн, хишиг буянаа өгөхийг даатгаж, хурайлж баяжих, мөнгөжихийн даллагатай хэмээн дээдэлж ирсэн гэж хөгшид ярьдаг юм. Галданбошигт хаан баруун тийш явж "Мэлхий хад"-ны хойдох уулаар давж явахад дуулга нь наранд гялалзан ид, шидтэй мэт харагдсан тул тэр давааг "Гялалзах" гэж нэрлэх болжээ. Одоо ч гэсэн "Гялалзах" хэмээн нэрлэдэг юм.
Уулын орой дээр гарч ихэд хилэгнэн уурлаж, мориноосоо буун сэлмээ сугалан дэвхэрч, Халх, өвөрлөгчдийн ноёд Хамаг Монголын төлөө хамтдаа тэмцэхгүй харийн дайсантай үгсэн хуйвалдаж, эх орноосоо урвалаа хэмээн газар цавчжээ. Уулын орой дээр тэгш газар байх бөгөөд түүнийг үүнээс хойш өдийг хүртэл нутгийн ардууд “Дэвхэргэ” хэмээн нэрийдэх болжээ.
Монголын ард түмэн эх оронч баатарлаг хөвгүүдээ эх орныхоо газар шороотой холбон домоглож тэдний алдар гавьяаг үеийн үед ам дамжуулан ярьж үлдээдэг юм. Энэ нь эх оронч сэтгэлгээг төлөвшүүлж, газар шорооныхоо төлөө, тусгаар тогнолын төлөө тэмцэх эх уриа дуудлага болсоор ирсэн юм.
“Буурал дээдсийн нутгаас бурхан гуйсан ч бүү өг” хэмээсэн Галдан хааны гэрээслэл өнөөдөр ч ач холбогдлоо алдаагүй байна. Үе үеийн эх орончдын халуун амь, бүлээн цусаар олдсон асар их үнэтэй тусгаар тогтнолоо нандигнан хайрлаж явах нь залуусын эрхэм нандин үүрэг юм.
Их хааны үлдээсэн мөнгийг авах гэж олон удаа оролдоод дийлээгүй гэдэг. Өвөл үхэр алаад нойтон гуяыг сураар оосорлоод хавцлын ёроолд буй мөнгөн дээр тавиад дээш татахад мөнгө гуянд наалдан хавцлын аман дээр ирээд шар, шархийн доош уначихдаг байжээ. Их хааны мөнгө одоо ч хадгалагдсаар байгаа, түүнийг авах гэсэн оролдлого бүхэн бүтэлгүйтдэг байсан хэмээн домоглон ярилцдаг юм.
Их хааныхаа мөнгө, алт эрдэнэсээ сахин мөнхөд нойрссон хатан нь “Хүүхэн уул” болон Монгол орны эх сайхан байгалийг чимэн сүндэрлэсээр байдаг гэж ярилцдаг. "Мэлхий хад"-ны баруун хойд талд дээшээ харан тайван, ихэмсэг дүр үзүүлэн хэвтэж буй эмэгтэй хүний дүр бүхий уул байх бөгөөд түүнийг "Хүүхэн уул" гэж нэрлэдэг байна. "Хүүхэн уул"-наас мод, ургамал, сонгино, самрыг нь авдаггүй бөгөөд хад, чулууг нь ч хөндөж болдоггүй ихэд догшин уул гэх бөгөөд эмэгтэй хүнд ээлтэй гэлцдэг юм.
Чөлөөт бүс
Ариутгагч бодисыг сонгохдоо юу анхаарах вэ
Чөлөөт бүс
2100 он гэхэд манай гарагийн цаг агаар 3.1 хэмд хүрч дулаарна
НҮБ-аас боловсруулсан тайланд дурдсанаар 2100 он гэхэд цаг агаар 3.1 хэмд хүрч дулаарна гэжээ.
Мөн Азербайжан улсад зохион байгуулагдах COP29 чуулганд улс орнууд утааны шинэчилсэн стратегийн талаар хэлэлцэхээр бэлтгэж байгаа талаар дурдсан байна.
2015 онд улс орнууд уур амьсгалын аюултай нөлөөллөөс урьдчилан сэргийлэхийн тулд цаг агаарын 1.5 С (2.7 F) хэмд байлгахаар Парисын хэлэлцээрт гарын үсэг зурсан байдаг.
Ирээдүйд авах арга хэмжээ, өгсөн амлалтын дагуу агаарын хэмийг 2100 он гэхэд 2.6 хэмээс 2.8 хэм хүртэл өснө гэж тооцоолсон байдаг. Гэвч уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэх тухай улс орнуудын амлалтуудын хэрэгжилтийг дүгнэдэг Emissions Gap /Агаарын бохирдолтой тэмцэх/ тайланд дурдсанаар улс орнууд 2100 он гэхэд аж үйлдвэржилтийн өмнөх үеийнхээс 3.1 С (5.6 F) хэмд хүрч дулаарна гэж дүгнэжээ.
Энэ үзүүлэлт нь сүүлийн гурван жилийн үр дүнгээс харагдаж байгаа юм. Тухайлбал, дэлхийн хүлэмжийн хийн ялгаруулалт 2022-2023 оны хооронд 1.3 хувиар нэмэгдэж, 57.1 гигатонн нүүрсхүчлийн хийтэй тэнцэх хэмжээний шинэ дээд түвшинд хүрсэн гэж тайланд дурджээ.
Уур амьсгалын өнөөгийн бодлого нь дэлхийн дулаарлыг энэ зууны эцэс гэхэд цельсийн 3.1 хэмээс давахад хүргэнэ гэж НҮБ-ын пүрэв гарагт гаргасан тайланд дурдсан. Цельсийн 3.1 хэм гэдэг нь арав гаруй жилийн өмнөх хэмтэй харьцуулахад хоёр дахин нэмэгдсэн хэм юм.
НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Антонио Гутерриш "Бид дэлхийн бөмбөрцгийн маш нарийн олсны эрмэг дээр явж байна", түүнчлэн "Өндөр хөгжилтэй улс орны удирдагчид агаарын бохирдлын зөрүүг арилгахгүй бол бид цаг уурын гаралтай гамшигт үзэгдэлтэй хэрхэн тэмцэх талаар толгойгоо гашилгахад хүрэх нь байна" гэж мэдэгдэв.
"Хэрэв бид 2030 он хүртэл, ялангуяа G20-ийн гишүүн орнуудын хувьд дэвшүүлсэн зорилтод хүрэхийн тулд дорвитой арга хэмжээ авахгүй бол 2030 он хүртэлх цаг уурын өнөөгийн зорилтдоо хүрэхийн тулд авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээний хувьд тийм ч их ахиц дэвшил гаргаагүй байна" гэж Шинжлэх ухааны ахлах редактор Энн Олхофф хэлсэн байна.
Тиймээс улс орнууд хүлэмжийн хийн ялгаруулалтыг бууруулах талаар илүү их анхаарал хандуулж, арга хэмжээ авах шаардлагатай тулгараад байна гэж ОБЕГ-аас мэдээллээ.
Чөлөөт бүс
Тээврийн хэрэгслийн дугуйг улирлын нөхцөлд тохируулан сольж хэвших шаардлагатай
ЦЕГ-ын Тээврийн цагдаагийн албанаас гаргасан зам, тээврийн осол зөрчлийн статистик мэдээллээс үзвэл улсын хэмжээнд жилд гарч байгаа нийт ослын 57 хувь нь намар, өвлийн улиралд гарч байна.
Хүний амь нас хохирсон осол зуны улиралд их бүртгэгдсэн байхад намар, өвлийн улиралд ослын улмаас гэмтэл, бэртэл авах нь их байгаа нь эдгээр улиралд замын гадаргуунд өөрчлөлт орж, халтиргаа гулгаанаас хамааралтай зам тээврийн осол нэмэгддэг болохыг илэрхийлж байна.
Автотээврийн хэрэгсэл өмчлөгч, эзэмшигч нарын анхааралд сонордуулахад өөрийн эзэмшиж буй тээврийн хэрэгслийн дугуйг улирлын нөхцөлд тохируулан сольж хэвших шаардлагатайг дээрх тоо баримтууд харуулж байна.
Монгол Улсын Иргэний хуульд Өмчлөгч нь бусдад гэм хор учруулах замаар өмчлөх эрхээ урвуулан ашиглахыг хориглох тухай заалт байдаг.
Иймд автотээврийн хэрэгсэл өмчлөгч, эзэмшигч та бүхэн иргэний үүргээ биелүүлж гарч болзошгүй аюул ослоос сэргийлж улирлын нөхцөлд тохируулан тээврийн хэрэгслийн дугуйгаа сольж авто замын хөдөлгөөнд оролцохыг уриалж байна.
Өвлийн дугуйг сонгохдоо бид дугуйн дээр тэмдэглэсэн ашиглалтын нөхцөлийн дараах тодорхойлолтыг анхаарах шаардлагатай.
Эх сурвалж: Автотээврийн Үндэсний Төв
-
Тод мэдээ2022/08/17
Монгол Улсын Үндсэн Хуулийн цэцийн Их суудлын хуралдаан болов
-
Тод мэдээ2021/03/02
"Ази, Номхон далайн бүсийн бүх нийтийн эрүүл мэндийн хамралтын төлөөх эрүүл...
-
Тод индэр2020/04/03
Япон Улс зарим оронд зорчсон гадаадын иргэдийг хил нэвтрүүлэхгүй
-
Тод индэр2019/09/12
Эрүүгийн ял шийтгэлийг гадаад улсад эдлүүлэх тухай Америкийн Улсууд хоорондын ко...