Тод мэдээ
Ерөнхийлөгчийн “Их амь бат оршоох” санаачилгын тухайд
Монгол улсын зургаадахь ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн НҮБ-ын чуулган дээр ярьсан нэг тэрбум мод тарих санаачилгыг нийгмийн сүлжээнд үгүйсгэн шүүмжилж, бас өргөнөөр талархан дэмжиж байна. Бүхнийг үгүйсгэн харлуулах нь өнөөгийн нийгмийн тааруухан өнгө тусгал бөгөөд халуун биеээс хүйтэн бие рүү энерги шилжих хуультай энергийн сарнилын орон зайд амьдардаг манай гараг ертөнцийн (замбараагүй байдлын ихсэх чиглэл рүү тэмүүлсэн ) байгалийн хуулийн үйлчлэлтэй зарим талаараа холбоотой ч аливаа зүйлийг зөв өнцгөөс нь үнэлэх ухаарах байдал, ойлгож мэдэх хүсэл хандлага эрмэлзэл нэн суларсан нийгмийн оюун санааны эмх цэгцийн хөгжлийн доогуур түвшинтэй ч холбоотой юм. Буруугаар мушгин тайлбарлагчид 1 секундэд 4 мод тарих боломжгүй гэхчлэн өчнөөн л гаргалгаа, тайлбар гаргаж байна.
Харин зөв талаас нь тайлбарлавал: Нэг тэрбум гэдэг их тоо биш ээ. 1 ш модыг хааш хаашаа 3 метр буюу 9м2 / шоо дөрвөлжин метр/ талбайд тарина гэвэл 9000 км2 /шоо дөрвөлжин километр/ буюу 100 км урттай 90 км өргөнтэй талбай болох бөгөөд манай улсын нутаг дэвсгэрийн 0,0057 хувь болох юм. Энэ нь Монголынхоо зүүн захаас баруун зах хүртэл ойролцоогоор 2500км газар 3,6км-ийн өргөнтэй мод тарьсан ногоон хэрэм байгуулах хэмжээний л санаачилга юм. Даяаршин буй, байгаль цаг уур нь бие биенээсээ улам бүр хараат харилцан шүтэлцээтэй болж буй дэлхий дахин, ногоон хувьсгалыг дэмжигч хөгжингүй улс орнууд гар сунган туслах нь лавтай. Эх орондоо элгэн халуун хайртай нийгмийн хариуцлагатай томоохон аж ахуйн нэгжүүд, бүтээлч иргэд, иргэний нийгмийн байгууллагууд уухайлан дэмжих нь гарцаагүй буйзаа.
Мод тарих чадвартай таван зуун мянган (500000) хүн байгаа гэж тооцоё. Нэг хүн жилд 200 мод тарихад 10 жилд нэг тэрбум мод болно. Хүн бүр өөрт хариуцагдах 200 модоо тарихад хавар намрын улиралд ээлжийн амралтынхаа 10 өдрийг л зарцуулья. Үүний тулд өдөр бүр ердөө 20 мод тарихад л үүргээ биелүүлнэ. Алив зүйлийг хийе гэвэл аргаа боддог хийхгүй гэвэл шалтагаа эрдэг гэсэн үг бий. Энд гараар мод тарих тухай бүдүүн баараг төсөөлөл дэвшүүллээ. Гэхдээ шинжлэх ухаан техник, технологи хөгжсөн өнөө цагт нэгэн зэрэг 4 эгнээгээр тарьц суулгадаг дунд оврын мод тарих ганц машин гэхэд өдөрт 20000 мод тарих боломжтой ажээ. Ингэвэл ердөө 125 ширхэг мод тарих машинаар жил бүр 40 хоног ажиллах тооцоо гарч байна. Юмыг болох талаас нь тооцвол иймэрхүү л дүр зураг гарч байна.
Насны эрэмбээрээ амьдарч буй нийгмийнхээ тэн ачааг үүрч буй өнөө үеийнхэн маань цөлжилтийг зогсоож, ногоон хэрмээр бэхлэгдсэн Монгол сайхан эх орноо хойч үедээ хүлээлгэн өгвөл олон зуунд дуурсах сайхан гавьяат үйлс болмуй
Мод тарих асуудлыг ач холбогдол, үр дагавар талаас нь тайлбарлавал асар өргөн утгыг агуулна. Ой мод нь усыг цуглуулах, урсгахгүй тогтоон барих, үндэс ёзоортой хураан хуримтлуулж, жигд хуваарилах зэргээр усны урсацын бүхий л горимийг зохицуулахын зэрэгцээ хөрсний гулгалт болоод хүчтэй аадар борооноос газрын хөрсийг нурж эвдрэх, урсахаас хамгаалах , мөнх цэвдгийг гэсэхээс хамгаалах зэрэг онцгой үүрэгтэй ажээ. Эх газрын эрс тэс уур амьсгалтай, далай тэнгисээс алс хол орших, өндөр уул нуруудаар тусгаарлагдсан Төв Азийн цээжинд орших Монгол сайхан орны маань амь амьдралыг тэтгэгч есөн мөрний сав газрын ус мөрнүүд олон мянган жил тасралтгүй урсаж ирсний далд эх үүсвэр нь нөгөө л цэвэр усны худаг хэмээн нэрийдэж болох харьцангуй багааханд тооцогдох хайрлан гамнууштай ой мод минь билээ.
Манай орны ойн сангийн үндсэн хэсгийг бүрдүүлдэг шинэс, нарс, хайлаас,хуш, жодоо зэрэг модод ойролцоогоор 150-400 хүртэл насалдаг. Идэвхтэй үйлчлэлтэй насыг нь 100 гэж бодвол ганцхан ширхэг модны амьдралынхаа туршид ялгаруулах хүчилтөрөгч, нүүрстөрөгчийг шингээж агаар цэвэршүүлэх экологийн болоод хөрсний эвдрэлээс хамгаалах үйлчилгээ, усыг эргэлтэнд оруулах ач тус зэргийг тоймлон тооцоход эрдэмтэн судлаачид 400 сая орчим төгрөгөөр үнэлэгдэнэ гэсэн тооцоог гаргасан байх юм. Тэгвэл дөрвөн зуун сая төгрөгийг нэг тэрбум модоор үржүүлэхэд дөрвийг үржих нь арвын арван долоон зэрэгт (4х1017) буюу дөрвөн зуун квадриллион (монгол нэршил нь дөрвөн ингүүмэл) гэсэн тоо гарна. Ийм хэмжээний мөнгөөр тус бүр 10 тэрбумын өртөгтэй 40 сая цогцолбор сургууль, эсвэл нэг км нь 1 тэрбум төгрөгийн өртөгтэй 400 сая километр буюу дэлхийг 9524 удаа бүтэн ороох хэмжээний дээд зэрэглэлийн, өндөр хурдны зам барьж болно. Мөн нэг грамм нь 55000 доллар ( 1доллар= 2850 төгрөг)-ын үнэтэй 2552 тонн цэвэр алмаз худалдан авч болно гээд төсөөлөл дөө. Ингээд бодохоор амьд байгаль түүний нөхөн сэргээгдэх баялаг, амьдралыг тэтгэгч ус, агаарыг үйлдвэрлэгч ногоон алт ой мод бөгөөс хүний бүтээсэн зүйлстэй харьцуулашгүй агуу, яндашгүй баян ажээ.
800 жилийн тэртээ Өгэдэй хааны байгуулсан дэлхийг хэрсэн морин өртөөний зам хоёр талаараа тарьсан модтой байсан гэх яриа буй. Үнэний ортой л байх. Дорно дахины ард түмэн модыг ”Их амь” гэдэг. “Их амь” бат тогтвортой оршиж байж л “бага амь” болох амьтан, хүн амьдарна, оршино, амьд бүхнийг оршоосон шим мандал цэцэглэнэ, дэлгэрнэ. Буддын гүн ухааны сургаальд мод тарих, хүүхэд төрүүлж өсгөн хүмүүжүүлэх, эрдэм ном туурвих гурвыг буяны дээд хэмээжээ. Ингээд бодохоор Монгол төрийн тэргүүн маань эх орныхоо байгаль хамгаалах “Их амь”-ийг өнө бат оршоох алсын хараатай, агуу сайн үйлсийг санаачилжээ. Энэ санаачилга бодитоор биежин хэрэгживээс жинхэнэ ногоон хувьсгал, ирээдүйд ач тусаа үзүүлэх сайн үйлсийн сүмбэр оргил, ач буяны дээдийн дээд болмуй. Мэдээж модыг тарих, арчлан тордож ургуулах гэхчлэн бүхий л ажилд шинжлэх ухааны судалгаа тооцоо, асар их хүч хөдөлмөр, өндөр зохион байгуулалт , сайн менежмент, ихээхэн хөрөнгө санхүү, цаг хугацаа шаардагдах нь ойлгомжтой. Ирээдүй хойчдоо зориулан байгалын нөхөн сэргээгдэхгүй эрдэс баялаг, ашигт малтмалаас хураан хуримтлуулах баялгийн сан гэгчийг яг ийм том үйлсэд зориулан зарцуулууштай санагдана.
Төлөвлөх нь хийхийн хагас, зориглох нь бүтээхийн хүч болдог. Их үйлсийн мөрт эхлэл санаачилга туйлаас үнэ цэнэтэй. Урьд өмнө гарч байгаагүй ийм зоригтой, далайцтай санаалчилга гаргасан улс гэрийн тэргүүнээ угтан шүүмжлэх бус ард нийтээрээ ухаан далайг онож олон уралдуулж “өгье гэвэл ганцаасаа” хэмээх ардын мэргэн ухаанаар уухайлан дэмжиж, тосож бэлтгэх, тэсч магад гарах, гэгээн үйлс бүтээж цоо мөр ил гарч бадрахад нь онцгойлон дэмжүүштэй санагдана. Газар шилгээж, ус цалгихийн айх аюулгүйгээр мөнх тэнгэрээс заяагдсан, өвөг дээдсээс өвлүүлэн үлдээсэн Монгол сайхан эх орныхоо “их амь”-ийг өнө бат оршоох сайхан үйлс, сайн санаачилга бүр мандах нарны туяа мэт машид дэлгэрэх болтугай.
Ахмад багш: Баруун хотгойд Жамъянжавын Жамъянтив
(Боловсрол судлалын доктор)
Намрын дунд улаагчин тахиа сарын хорин тавны найралт эх одтой, алтан туурт морь өдөр
Тод мэдээ
А.Амартүвшин: 2026 онд 50 мянган өрх, 2027 онд 65 мянган өрхийг хийн түлшний хэрэглээнд шилжүүлнэ
Галлагааны улирал эхэлж буйтай холбоотойгоор шахмал түлш, хагас коксон шамхал түлш болон хийн түлш, дулаалгын талаар нийслэлийн Засаг даргын нийгмийн салбар, ногоон хөгжил болон агаар, орчны бохирдлын асуудал хариуцсан орлогч А.Амартүвшин мэдээлэл өглөө.
Тэрбээр “Есдүгээр сарын 15-ны өдрөөс эхлэн 400 орчим цэгт шахмал түлш борлуулж эхэлсэн. Харин аравдугаар сарын 1-ний өдрөөс эхлэн сайжруулсан түлш болон хагас коксон түлшийг хамтад нь борлуулж эхлэх бөгөөд иргэд өөрсдийн сонголтоор худалдан авах боломжтой. Ингэснээр иргэд харьцуулж хэрэглэн, дүгнэлтээ хийх боломжийг олгож байна. Энэ жилийн тухайд иргэд туршилтын гурван сарын хугацаанд “HOTULA” аппликейшн болон “Сайн” карт ашиглан түлш худалдан авна. “HOTULA” аппликейшн нь хэрэглэгч өөрийн худалдан авсан түлш, зарцуулалт, үлдэгдлээ шууд хянах боломжийг олгож, өрхийн хэрэглээг ил тод, хэмнэлттэй болгох давуу талтай. Харин арванхоёрдугаар сарын 15-аас эхлэн “Сайн” картын системийг бүрэн халж, зөвхөн аппликейшны систем рүү шилжинэ. Энэхүү аппликейшныг ашиглах боломжгүй айл өрх, хэрэглэгчид иргэний үнэмлэхийнхээ QR кодоор түлшээ худалдан авч болох юм. Нийслэлийн Түлш хэрэглэгчдэд үйлчлэх төв 24 цагийн турш үйл ажиллагаа явуулж, угаарын хийн болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг эрчимжүүлсэн. Нийслэлийн хэмжээнд түлш хэрэглэгч бүх өрхийг энэ онд багтаан нэгдсэн удирдлагын системд холбож дуусгах бөгөөд угаарын аюул бүртгэгдсэн өрхөд 5-7 минутын хугацаанд очиж, нөхцөл байдлаас шалтгаалан эмнэлгийн тусламж зэрэг арга хэмжээг авна.
Мөн энэ жил 306 мянган тонн хагас коксон түлшийг хэрэглээнд нийлүүлэхээр төлөвлөсөн бөгөөд энэ нь агаарын бохирдлыг 45-50 хувиар бууруулах тооцоо гараад байна. Үүнээс гадна Гандан, Телевиз, Дэнжийн 1000 орчмын буюу Баянгол, Чингэлтэй дүүргийн 5000 өрхийг бүрэн дулаалж, хийн түлшний хэрэглээнд шилжүүлнэ. Эдгээр хийн түлшний хэрэглээнд шилжиж буй 5000 өрх нь 22 цэгт хийн түлшээ цэнэглүүлэх байдлаар ашиглана. Аюулгүй байдал болон чанарын хүрээнд дэлхийн брэндүүд болох “Haier”, “Hisense” компаниудтай хамтран хийн түлшний инженерчлэлийг шийдэж байна. Ирэх жилд 50 мянган өрх, дараагийн жилд нь 65 мянган өрхийг хийн түлшний хэрэглээнд шилжүүлэх төлөвлөгөөг гаргаад байна” гэлээ.
Өнөөдрийн байдлаар нийслэлийн хэмжээнд 172 мянган өрх галлагаа хийж байгаа бөгөөд 2028 он гэхэд 100 гаруй мянган өрхийг хийн түлшинд бүрэн шилжүүлэх юм. НҮБ-ын Хүүхдийн сан, нийслэл, дүүрэг, хороодын албан хаагчид болон цагдаа, онцгой байдлын албан хаагчид хийн түлшний аюулгүй ашиглалтын сургалтыг явуулна. Хийн түлшийг сурталчлах, хэрэглээнд нэвтрүүлэх үүднээс галлагааны улирлын есөн сарын хугацаанд 900 мянган төгрөгийн хөнгөлөлтийг олгох зэрэг төлөвлөлт хийгдэх аж.
Мөн хагас коксон нүүрсний үйлдвэр байгуулах судалгааны ажил үргэлжилж байгаа бөгөөд гэрээ байгуулагдсанаас хойш 14-16 сарын хугацаанд үйлдвэрийг ашиглалтад оруулах боломжтой гэв. Тодруулбал, хоёр жилийн хугацаанд иргэдийн түлшний хэрэглээг багасгасны дараа хагас коксон түлшийг дулааны болон цахилгаан станцууд ашиглах юм.
Тод мэдээ
Хүннү хотын дэд бүтцийн бүтээн байгуулалтын ажлууд үргэлжилж байна
Улаанбаатар хотын 2040 оны хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу нийслэлийн төвлөрлийг сааруулах, бүс нутгийн тэнцвэртэй хөгжлийг хангах зорилгоор Төв аймгийн Сэргэлэн сумын 31 мянган га газарт Хүннү хотыг байгуулахаар төлөвлөсөн.
Тус хотод 150 мянган хүн оршин суух бөгөөд 80 мянган ажлын байр бий болно гэж тооцоолж буй.
Мөн их, дээд сургууль, оюутны хотхон, төр захиргаа болон тээвэр логистикийн нэгдсэн цогцолбор байгуулж, эдийн засгийн чөлөөт бүс байхаар төлөвлөж байна.
Хүннү хотын дэд бүтцийн барилга угсралтын ажил өнөөдрийн байдлаар дараах байдлаар үргэлжилж байна. Тодруулбал,
- Цахилгаан хангамжийн ажил 86 хувь;
- Ус хангамжийн ажил 80 хувь;
- Үерийн хамгаалалтын сувгийн ажил 75 хувь;
- Мэдээлэл холбооны сүлжээний ажил 65 хувь;
- Ариутгах татуургын ажил 10 хувь;
- Дулаан хангамжийн ажил 10 хувийн гүйцэтгэлтэй байна.
Тод мэдээ
АТГ: Мөрдөн шалгах ажиллагаанд 941 хэрэг шалгагдаж байна
Авлигатай тэмцэх газрын Мөрдөн шалгах хэлтэс 2025 оны есдүгээр сарын 8-14-ний өдрүүдэд гэмт хэргийн шинжтэй 95 гомдол, мэдээллийг шалгав.
Үүнээс 9 гомдол, мэдээлэлд хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээх, 13 гомдол, мэдээлэлд хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээхээс татгалзах, 2 гомдол мэдээллийг харьяаллын дагуу шилжүүлэх саналтайгаар прокурорт шилжүүлсэн бөгөөд одоогоор 71 гомдол, мэдээллийг хянан шалгаж байна.
Түүнчлэн эрүүгийн 969 хэрэгт мөрдөн байцаалтын ажиллагаа явуулснаас 11 хэргийг шүүхэд шилжүүлэх, 14 хэргийг хаах, 2 хэргийг харьяаллын дагуу шилжүүлэх саналтай прокурорт хүргүүлж, 2 хэргийг нэгтгэн шалгаж байна. Мөрдөн шалгах ажиллагаанд одоогоор 941 хэрэг шалгагдаж байна.
Эрүүгийн болон хэрэг бүртгэлтийн 3 хэрэгт нийт 13 объектод нэгжлэгийн ажиллагаа явуулж, хэрэгт ач холбогдол бүхий нотлох баримтуудыг хураан авлаа гэж АТГ-аас мэдээллээ.
