Тод индэр
Г.Даваазул: “Хэлгүй жим” киногоор дамжуулан залуу үедээ заавал хүргэх ёстой мессэж бий
Ахлагч О.БАЯРМАА
Эх сурвалж: Хил хамгаалах ерөнхий газар
-Кино бүтсэн түүхээс яриагаа эхэлье?
-Манай “Этик” продакшн байгуулагдаад удаагүй байна. Нэг үгээр залуухан баг хамт олон. 2018 оны аравдугаар сарын 26-нд “Хүний цаана” нэртэй анхны уран бүтээлийн нээлтээ хийсэн. Уг бүтээлээ кино театруудаар гаргахын зэрэгцээ хөдөө орон нутгийн иргэддээ үзүүлсэн юм. Хөвсгөлд явахдаа хилийн 0257 дугаар ангийн хилчдэд үзүүлэх санал тавьсан. Учир нь “Хүний цаана” кино урд хөрштэй холбогдолтой орчин үеийн хийсвэр түүхээр бүтсэн юм. Киногоо толилуулсны дараахан хилийн 0257 дугаар ангийн хошууч Н.Отгонжаргал гэдэг залуу зочид буудалд ирээд улсын хил хамгаалах тушаал аваад эргэж ирээгүй гурван хилчний түүхийг ярьж өгсөн. Хилчид яг ийм эрсдэлтэй эргэж ирэх эсэх нь үл мэдэх албанд үүрэг гүйцэтгэдэг талаар нүдэнд харагдтал ярьж, амиа алдсан гурван хилчнийхээ түүхээр кино хийвэл ямар вэ гэсэн санал тавьсан юм. Үнэндээ анх энэ сэдвийн талаар сонирхож хүлээж аваагүй. /Инээв/ Учир нь уран бүтээлчдийг явсан газар бүрт “энэ сайхан сэдэв, уран бүтээл болговол” гэсэн санал байнга ирж байдаг. Дараа нь 2019 оны дөрөвдүгээр сард бид “Цуурхал” гэдэг кино хийгээд дахин хөдөө орон нутгаар явсан юм. Тэгсэн Н.Отгонжаргал ахиад буудалд хүрээд ирсэн. Ёстой салдаггүй нөхөр байна билээ. Энэ зүгээр сайхан уран бүтээлч найзуудын наргиа шүү. Уйгагүй хүний зан шүү дээ. Зорьсон бол үр дүнг нь үзэхээр тэмүүлдэг хүн ямагт нэгийг дуулгадаг тод жишээ энэ юм уу даа. Хөвсгөлийн хилд амиа алдсан хилчдийн талаар манай А.Энхжин бас сонирхож, судалж үзээд бодож явсан юм билээ. Тухайн үйл явдлын талаар хилчин хурандаа Ч.Алтангэрэл гэдэг хүн “Алуурчдын гарт амь үрэгдсэн хилчид” гэсэн шүүх хурлын тэмдэглэл шиг ном бичсэн байдаг. Тэр номыг А.Энхжин надад “Чи зохиол бичдэг хүн байна. Энэ номыг уншаад зохиол болгох боломж байна уу?” гээд өгсөн. Ингээд багийнхаа гишүүдтэйгээ ярилцаад бодит түүхээс сэдэвлэсэн уран сайхны кино хийе, зохиолоо хэрхэн бичих вэ гэдэг тал дээр ярилцсан даа. Гэхдээ энэ дээр нэг зүйлийг бас ойлгох нь чухал байх. Яг бодит түүхээр нь шууд хийвэл түүхэн баримтад кино болно. Харин бодит түүхээс сэдэвлэсэн уран сайхны кино гэдэг зохиолчийн өөрийн фантази, уран сэтгэмжээс бүтдэг. Аливаа зүйл бүтэхээ хүрвэл бүх юм нь ар араасаа ундраад байдаг даа. Энэ уран бүтээл яг л тийм байсан. Зохиол бичигдээд дуусмагц ивээн тэтгэгч газрууд гарч ирээд тохироо бүрдэнэ гэдэг нь болсон. Кино уран бүтээл гэдэг тав, зургаан сая төгрөгөөр бүтдэггүй, хэдэн зуун сая төгрөгөөр яригддаг болохоор нэг талаасаа эхлэл тавигдана гэдэг өөрөө хамгийн том ажил юм.
-Түүхэн кино бүтээхэд зөвлөх заавал ажилладаг. Киноны зөвлөхөөр хэн ажилласан бэ. Түүхийн хувьд хүмүүсийн ам дамжсан олон салаа утга байдаг шүү дээ?
-Киноны зөвлөхөөр гурван хилчинтэй хамт алба хааж байсан бэлтгэл дэд хурандаа Г.Загд гуай ажилласан. Тухайн өдөр Г.Загд гуай хилийн манаанд явах байсан боловч Я.Баяраа хоёр найзтайгаа явах хүсэлт гаргаад зөвшөөрсөн гэдэг. Хилийн салбарт сайхан дотно нөхөрлөж байсан гурван хилчин байсан юм билээ. Энэ гурван хилчний түүхийг нутгийн иргэд ам дамжсан ярьсаар та бидний мэдэх хэд хэдэн хувилбарыг гаргаж ирсэн байдаг. Яг тухайн үеийн бодит үйл явдлыг бэлтгэл дэд хурандаа Г.Загд ярьж өгсөн. Тэр ярианаас нь зохиолдоо оруулж шигтгэх зүйл байсан ч зохиол бичигдээд зургийн төлөвлөгөө гараад жүжигчдэдээ үгээ суулгачихсан байсан тул үндсэн зохиолоо барьсан. Миний барьсан бас нэг бодлого бол тухайн үеийн хувцас хэрэгсэл, жижиг эдлэл, үг хэллэг, орчин нөхцөл дээр нь ихээхэн анхаарч, чухалчилж ажилласан.
-Кино баг хичнээн хүний бүрэлдэхүүнтэй ажилласан бэ. Жүжигчид түүхэн кинонд дүр бүтээх сонирхолтой байдагтай адил кино продакшны хувьд түүхэн кино бүтээнэ гэдэг бас нэг том амжилт байх?
-Кино урлаг гэдэг өөрөө хамтын бүтээл байдаг. Олон хүний хүч хөдөлмөрөөр бүтдэг. Зохиол гарсан даруйд зураглаачийн баг, дууны багийг хэрхэн сонгох уу, гол болон туслах дүрийн жүжигчдээ шалгаруулах гээд бодож төлөвлөх зүйл их. Кино баг 100 гаруй хүний бүрэлдэхүүнтэй ажилласан. Манай продакшны дэлгэцийн гурав дахь уран бүтээл түүхэн кино болж байна. Байгуулагдаад жил гаруй болж байгаа залуу багийн хувьд түүхэн кинонд хүч сорино гэдэг манай урлагийн тогоон дотроо чансаа шаардсан талбар. Цахим орчин хөгжсөн энэ нийгмээс заримдаа эмээнэ бас хурцлагдана. Залуу бацаанууд чадах уу гэсэн зүйлтэй ч нүүр тулсан. Кино зохиолоо бичих үедээ гурван хилчнийхээ бодит нэрийг нь өгөх үү гэж ярилцсан. Бодит нэрийг нь өгөхөөр баримтад кино болох гээд байсан учир нэрийг нь сольсон.
-Кино зураг авалт хэдэн өдөр үргэлжлэв?
-Ямар ч кино багийн бэлтгэл ажил 14 хоногоос гурван сар үргэлжилдэг. Энэ киноны зураг авалтын бэлтгэл ажил, хувцас хэрэгсэл, жижиг эдлэл гээд бүгдийг нь Улаанбаатар хотод 45 хоног цуглуулж бэлдсэн. Үндсэн зураг авалтын объект дээрээ нэлээн шахуу хөтөлбөртэйгээр 21 хоног үргэлжилсэн.
-Бараг нэг сар хил дээр ажилласан байна. Хил, хилчдийн талаарх төсөөлөл бодит байдалтай хэр нийцэж байв?
-Михиалд нэг бодол бий гэдэг шиг надад хилчдийн талаарх төсөөлөл бодол байсан. Гэхдээ зургийн үндсэн объектыг дутуу бодсон байна билээ. Бидний төсөөлж байснаас хэд дахин гайхалтай үзэсгэлэнтэй байгаль, объект угтсан. Үнэхээр нүд амраамаар. Миний хувьд хөдөөний хүүхэд учир морь, мал гээд ерөнхий ойлголт бол байсан. Харин кино багт хотоос хол гарч үзээгүй нөхөд зөндөө байсан. Тэр хэдэд маань сонирхолтой, эх орноо төсөөлөх төсөөллийг илүү бат суулгаж өгсөн байх. Кино зураг авалт шахуу төлөвлөгөөтэй байсан учир хөдөө хээр гараад даарахгүй, өлсөхгүй байвал ажил илүү хурдан явна гэсэн бодлыг тээж очсон. Харин манай хилчин бүсгүйчүүд 100 гаруй хүнийг төвөггүйхэн өдрийн гурав хооллоод гайхалтай мундаг байсан. Олон хүн дунд бас элдэв хоолны соёлтой хүн байна. Тэдэнд хүртэл тохируулж байсан шүү. Энэ дашрамд хилчин бүсгүйчүүддээ маш их баярлалаа гэж хэлье. Тэнд нэг анзаарсан юм гэвэл Хил хамгаалах байгууллага хилчдийнхээ ахуй хангалт, амьдрах орчинд үнэхээр сайн анхаардаг юм билээ. Бид олон хүний бүрэлдэхүүнтэй ажилласан учир бас тэднийхээ алба, үйл ажиллагаанд нь төвөг саад болохгүйг ихэд хичээсэн. Хилчидтэй их сайхан гар нийлж ажилласан гэж бодож байна. Гар нийлэмжтэй ажиллагаа гэдэг бол бүгдийг саадгүй сайхан бүтээхийн нэр шүү дээ.
-Кино баг хаяанд нь ажиллаж байхад хилчдэд маань багахан ч гэсэн кино дүрсэнд орох боломж олдсон болов уу?
-Тийм тохиол байлгүй яахав. Олны хэсэгт нэлээн оролцсон. Жүжигчид бидэнд ч гэсэн киноны нэгээхэн хэсэгт тоглох хүртэл сайхан байдаг. Хилийн салбарын хилчид ажлынхаа хажуугааар тувачуудын болоод олны хэсэгт орж нэлээн гүйсэн дээ. Мөн хоёр хөөрхөн хүү, охин бас тоглосон. Я.Баяраа агсны гэр бүлийн хүн болох Урнаа эгч, хүүтэйгээ хамт оролцсон.
-Та манай хилчид гээд их дотно яриад байна. Дотно сайхан найзалсан хилчдэдээ “Эх орны манаа” сониноор дамжуулан мэндчилгээ дэвшүүлэх үү?
-Тэгэлгүй яахав. Миний, манай хилчид шүү дээ. Хилийн 0298 салбарын СЭО, ахмад Даваадорж “нөхөр” минь сайн байна уу. Манай салбарын хилчид бүгд сайн байгаа биз дээ. Энд ирээд хилчин бүсгүйчүүдийнхээ гарын хоолыг санах шинжтэй гэдгээ давхар уламжлъя. Бидний хамтдаа бүтээсэн кино амжилт олно гэдэгт бүрэн итгэлтэй байна. Тун удахгүй та бүхэн дээрээ киногоо тэврээд очно. Тэр цагт хамтдаа уран бүтээлээ үзэж, омогшъё.
-Кино зохиолчийн хувьд дүрээ бодож, төсөөлж бүтээсэн байх. Жүжигчдийг хэрхэн сонгон шалгаруулж авав?
-Хэдий бодит түүхээс сэдэвлэн бүтээсэн кино боловч гэрч байхгүй. Тиймээс гол дүрийн гурван баатар дээрээ тулгуурлаж зохиолоо бичсэн. Үйл явдлын өрнөлийн хувьд бол цэвэр зохиолчийн уран сэтгэмжээр бүтсэн. Түүнээс тухайн үеийн тува хүмүүс яг ямар төрхтэй, яаж алхаж гэшгэдэг байсан талаар үнэндээ төсөөлөл байгаагүй. Жүжигчид сонгон шалгаруулах тал дээр маш их ажилласан. Бас бэрхшээлтэй байсан. Туршлагатай уран бүтээлчдийг сонгож тоглуулахыг бодсон. Тиймээс бүгд мэргэжлийн жүжигчид тоглосон. Гол дүрийн гурван жүжигчинтэйгээ аль болох төстэй дүр төрхтэй хүн олохыг хичээсэн. Учир нь мөр зэрэгцэн ажиллаж байсан, гэр бүл, үр хүүхдүүд нь байдаг болохоор тэд хараад нэг тийм сайхан сэтгэлийн цангаа нь тайлагдаад урам аваасай гэж бодсон. Энэ бол уран бүтээл хийсний минь гавьяа. Мөн бид үзэгчдэд сонин, содон байх болов уу гэсэн үүднээс тувачуудыг шууд тува хэлээр нь оруулсан байгаа.
-Тува хэлээр гэдэг нь сонирхолтой байна. Тува хэлний зөвлөхөөр хэн ажилласан бэ?
-Бид бас их эрэл хайгуул болсон л доо. Оточмаарамба дээд сургуульд суралцдаг гурван Тува оюутанг олсон. Тэр гурав тува хэлний бүрэн орчуулга, дуудлага дээр ажилласан. Эхлээд жүжигчид монгол хэл дээр тоглосны дараа дуу оруулалтаар тува хэл дээр хөрвүүлсэн.
-Танай продакшны хувьд хойч үедээ тэмдэглэж үлдээх ёстой нэгэн түүхийг бичилцлээ гэж бодож байна?
-“Этик” продакшныг үүсгэн байгуулахдаа А.Энхжин бид хоёр “Хэл, хил, мал гуравтайгаа хэн баян Монгол баян” гэдэг үзэл баримтлыг бат шингээж ажлаа эхлүүлсэн. Тиймээс анхны бүтээлээ “Хүний цаана” гэдэг уран сайхны киногоор эхэлсэн. Хойч үедээ юм үлдээнэ гэдэг өөрөө асар том хариуцлага, бас хүн болж төрсний үүрэг гэж боддог. Орчин үеийн залуус хотоос гараад хамгийн холдоо гэхэд Тэрэлж л орж байгаа байх. Тэд таван хошуу мал, улсын хил гэж юу байдгийг үнэндээ мэдэхгүй. “Хэлгүй жим” киногоор дамжуулан залуу үедээ заавал хүргэх ёстой мэссэж гэж бий. Бид хоёр өнөөдөр өөр өөрсдийн гэсэн мэргэжил эзэмшээд хэнээс ч айж эмээхгүйгээр ярилцаад сууж байна. Хэдий Улаанбаатарын зам түгжрэлтэй ч хөл залгуулах унагаа тайван унах эрх бидэнд бий. Энэ мэтчилэн бид амгалан тайван амьдарч чадаж байна. Гэтэл энэ тайван амьдралын гол цөм нь улсын хилийн бүрэн бүтэн байдал, түүнийг сахин хамгаалж буй үе үеийн хилчдийн гавьяа. Киноныхоо төгсгөлд Ардын жүжигчин П.Цэрэндагва гуайгаар гол санаагаа уншуулсан.
-“Хэлгүй жим” гэдэг нэрний учир?
-Нэрний учрыг киногоо үзээд л ойлгоно. Хүн бүхэн өөр өөр тайлбарлаж, хүлээж авч байна. Зарим нь монгол хэлний дүрэм мэддэггүй, хүний хэлний хэл юм уу, хил хязгаарын хил юм уу гээд нэлээн таавар шүүмж дагуулсан.
-Кино хэр удаан театруудаар үргэлжлэх вэ?
-Хэр удаан үргэлжлэхийг үзэгчдийн таашаал мэднэ дээ. Кино театрууд үзэгчдийн тоо 50 хувиас доош болчихвол буулгачихдаг. Үүний дараа IPTV-д байрлуулна. Хилийн 0257 дугаар ангийн хамт олондоо болон бусад хилчдэдээ хүргэнэ гэж бодож байна. Энэ цаг хугацаа тун удахгүй байх.
-Хамгийн том ивээн тэтгэгчид?
Тод индэр
С.Эрдэнэболд: Парламент хүний эрхийг тогтолцооны төв болгохоор ажиллаж байна
Улсын Их Хурлын Хүний эрхийн дэд хорооны дарга С.Эрдэнэболдтой ярилцлаа.
-Хүний эрхийг хангах, хамгаалахад манай эрх зүйн орчин ямар байна вэ?
-Би 2024 оны 10 дугаар сарын 22-нд Дэд хорооны даргаар сонгогдсон. Түүнээс хойш хүний эрхийг зүгээр нэг нийгмийг доргиосон, шуугиан тарьсан үед хөндөж яриад өнгөрдөг бус, эрх зүйн орчинд тогтвортой, тасралтгүй анхаарч шинэчлэл хийх шаардлагатайг ойлгосон. Хууль тогтоох байгууллагын хувьд бид зөвхөн хууль батлаад зогсох биш, түүний хэрэгжилт, хүний эрхэд үзүүлэх нөлөөлөлд хяналт тавих үүрэгтэй.
-УИХ энэ бүрэн эрхийнхээ хугацаанд бүх үйл ажиллагаагаа “хүн төвтэй” байхаар тодорхойлж, стратегиа баталсан, энэ хүрээнд хүний эрхийн чиглэлд ямар ахиц гарч байна вэ?
-Энэ стратеги бол парламентын үйл ажиллагааг илүү чадавхжуулах, иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэх, гарч буй шийдвэр бүр хүний эрхийн шалгуурыг давах ёстой гэдэг хатуу үзэл баримтлалтай. Өнгөрсөн намрын чуулганаар л гэхэд 100 орчим шийдвэр, хууль, тогтоол гарсан. Улсын Их Хурлаас гарч буй аливаа шийдвэр хүний эрхийг зөрчихгүй байх зарчмыг бид баримталж ажиллаж байна.
-Хүний эрхийн дэд хороо иргэний нийгмийн байгууллагуудтай байнгын уулзалт зохион байгуулаад багагүй хугацаа өнгөрсөн. Энэ механизм хэр үр дүнтэй байна вэ?
-Хүний эрхийн дэд хороо 2024 оны 12 дугаар сараас эхлэн сар бүрийн хоёр дахь долоо хоногийн Лхагва гарагт төр хувийн хэвшил, төрийн бус байгууллагууд, олон улсын байгууллагууд, судлаачидтай хамтран, хүний эрхийг хангах, хамгаалах чиглэлээр сэдэвчилсэн уулзалт-хэлэлцүүлгийг хийж байна. Бодлогын түвшинд санал дэвшүүлж, хэлэлцдэг. Үүний үр дүнд хүний эрхийн чухал асуудлуудыг нийгмийн олон талт оролцоотойгоор хэлэлцэж, гарц шийдэл гаргаж эхэлсэн. Тухайлбал, өнгөрсөн оны 12 дугаар сард UPR буюу НҮБ-ын Хүний эрхийн Зөвлөлийн ээлжит нэгдсэн хэлэлцүүлэгт илгээх Монгол Улсын тайлангийн талаар, энэ оны 1 дүгээр сард НҮБ-ын зөвлөмжийн хэрэгжилтийн тухай, 3 дугаар сард хүүхдийн хорих ангийн нөхцөл байдлыг, 4 дүгээр сард Байгаль орчны холбогдох хууль тогтоомж дахь хүний эрх хэрэгжилтийн талаар, 5 дугаар сард гэр бүлийн хүчирхийллийн нөхцөл байдал, гарц шийдлийн талаар онцлон, хэлэлцсэн байна.
-Эрх зүйн орчныг сайжруулах чиглэлээр ямар алхамууд хийгдэж байна вэ?
-Хамгийн энгийн жишээ гэхэд төрийн байгууллага хоорондын уялдаа муу, мэдээллийн зөрүү нь хүний эрхийн асуудалд сөрөг нөлөө үзүүлдэг. Нэг асуудлаар байгууллага бүр өөр мэдээлэлтэй, нэг сэдвийн талаар өөр ойлголттой ажиллаж байна. Хууль тогтоогчдын зүгээс үүнийг төрийн байгууллага хооронд уялдаагүй байдал, тогтолцооны хийдэл гэж үзэж байгаа.
Монгол Улсад өнөөдрийн байдлаар 2000 гаруй журам нийгмийн харилцааг зохицуулж, тэдгээрт хүний эрхийг хязгаарлаж, зөрчсөн заалтууд байх нь түгээмэл байна. Бид энэ байдлыг өөрчилж, хүний эрхийг хязгаарлах бол зөвхөн хуульд үндэслэн, байж болох хамгийн бага хэмжээнд хязгаарладаг болох эрх зүйн шинэчлэл хийх зорилттойгоор шат дараалсан ажлуудыг хийж, хэрэгжүүлж байна.
Парламентын гишүүн “…иргэн, улсын ашиг сонирхлыг эрхэмлэн, … Монгол Улсын Үндсэн хуулийг дээдлэн сахиж…” гэж тангараг өргөдөг бөгөөд энэ агуулгаараа “хүний эрхийг хамгаалах” тангарагтай гэсэн үг. Бид тангарагаа сахиж, ажил хэрэг болгохын тулд парламентын хяналтын чиг үүргээ илүү эрчимжүүлж, хариуцлагатай гүйцэтгэх шаардлагатай.
-Улсын Их Хурал энэ бүрэн эрхийнхээ хугацаанд "хүн төвтэй" стратегийг хэрэгжүүлснээр ямар үр дүнд хүрэх вэ?
-Хүний эрхийн асуудал нь ямар нэг даргын пи ар, эсвэл сонгуулийн үеэр ярьдаг сэдэв биш. Энэ бол чөлөөт, ардчилсан нийгмийн суурь, үнэт зүйл. Хүний эрхийг хамгаалах нь Улсын Их Хурлын гишүүн бүрийн, төрийн байгууллага бүрийн, төрийн бүх шатны байгууллагын үүрэг юм.
Парламентын үнэт зүйл нь олон хууль баталснаараа бус, баталсан хуулиуд нь амьдрал дээр хүний эрхийг бодитойгоор хангаж, хамгаалж чадсан эсэхээр хэмжигдэнэ. Иргэн бүрийн жижиг мэт санагдах асуудлыг ч томруулж харж, хамгаалж, шийдвэрлэх нь парламентын хариуцлага юм.
Тод индэр
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх Ялалтын баярын ёслолд оролцлоо
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Зэвсэгт хүчний Ерөнхий командлагч Ухнаагийн Хүрэлсүх ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.В.Путины урилгаар Аугаа их Эх орны дайны ялалтын түүхт 80 жилийн ойн баярын цэргийн хүндэтгэлийн ёслолд оролцлоо.
Ялалтын баярын жагсаалд ОХУ-ын 11 мянга гаруй цэргийн алба хаагч, Монгол Улс, БНХАУ, Азербайжан, Беларусь, Тажикстан, Казахстан, Туркменистан, Кыргызстан, Египет, Узбекистан, Вьетнам, Лаос, Мьянмар зэрэг 13 орны 1,500 гаруй цэргийн алба хаагч оролцлоо.
28 офицер, 50 ахлагч, цэргийн гэрээт хоёр алба хаагчаас бүрдсэн Монгол Улсын Зэвсэгт хүчний бие бүрэлдэхүүний жагсаалыг 032 дугаар ангийн захирагч, дэд хурандаа Э.Билэгсайхан ахаллаа.
Алба хаагчид өнгөрсөн сард ОХУ-ын Батлан хамгаалах яамны харьяа “Звенигородский” цэргийн амралт, сувиллын газар Казахстан, Тажикстан, Туркменистан улсын цэргийн багтай хамтран бэлтгэлээ хийжээ.
Монгол Улс, монголын ард түмэн дайны эхний өдрөөс “Бүхнийг фронтод, бүхнийг ялалтын төлөө” уриан дор хөдөлмөрлөж, Зөвлөлт Холбоот Улс, Улаан армид “Хувьсгалт Монгол” танкийн цуваа, “Монгол ард” нисэх хүчний эскадриль, 500 мянган агт морьдоос гадна зургаан удаа дулаан хувцас, хоол хүнс, бүхий 740 вагон тусламжийн бараа нийлүүлж, ялалтад өөрийн хувь нэмрээ оруулсан юм.
Тод индэр
Н.Мөнхбаяр: Сэлбэ дэд төвийн газар чөлөөлөлтөөс татгалзсан 30 орчим иргэн байна
Сэлбэ дэд төвийн гэр хорооллыг орон сууцжуулах төслийг Чингэлтэй дүүргийн 14, 18 дугаар хороо, Сүхбаатар дүүргийн 14 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрийн 158 га талбайд хэрэгжүүлж буй.
Энэ хүрээнд 2206 нэгж талбарыг чөлөөлөхөөс 1736 иргэнтэй нөхөн олговрын гэрээ байгуулж, нөхөх олговрыг олгоод байна.
Энэ талаар нийслэлийн Газар зохион байгуулалтын албаны Газар чөлөөлөх хэлтсийн дарга Мөнхбаяр “Сэлбэ дэд төвийн 158 га газрын нөлөөлөлд 2206 иргэний газар өртсөн. Өнгөрсөн оны гуравдугаар сарын 18-нд иргэдээс нийгэм, эдийн засгийн судалгаа болон санал асуулга авч, 70-аас дээш хувийн дэмжлэг авсан тул төслийн газар чөлөөлөлтийн ажлыг эхлүүлсэн. Өнөөдрийн байдлаар 1736 иргэнтэй нөхөн олговрын гэрээ байгуулж, иргэдийн мөнгийг дансанд нь шилжүүлсэн. Үүнээс 1562 айл байсан газрыг чөлөөлж цэвэрлээд байна” гэлээ.
Мөн газар чөлөөлөөгүй 280 орчим нэгж талбар үлдсэн бөгөөд үүний 30 орчим нь уг төслийг огт дэмжээгүй байна. Иймээс эдгээр иргэдтэй өдөр бүр уулзаж, сонсох ажиллагаа хийж байгааг хэллээ.
