Бидэнтэй нэгдэх

Тод индэр

Ц.Хатанбаатар: Хүүхдийг гэмт хэрэг, осол, гэмтлээс урьдчилан сэргийлэхэд эцэг эх, асран хамгаалагчдын анхаарал, хараа хяналт чухал

Огноо:

,

Сэтгүүлч:

Цагдаагийн ерөнхий газрын Гэр бүлийн хүчирхийлэл, хүүхдийн эсрэг гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтсийн ахлах мэргэжилтэн, цагдаагийн дэд хурандаа Ц.Хатанбаатартай ярилцлаа.

-Сургууль, цэцэрлэг амарсан, урин дулаантай холбоотой хүүхэдтэй холбоотой ямар төрлийн дуудлага мэдээлэл илүүтэй бүртгэгдэж байна вэ?

-Сурагчдын зуны амралт болон урин дулааны улиралтай холбогдуулан амралт, зугаалга, аялал жуулчлал идэвхэждэг. Насанд хүрээгүй хүүхдүүд эцэг эхийн хараа хяналтаас хол хөдөө орон нутагт өвөө эмээ, хамаатан садан, ах дүүгийндээ очих, зуслан явах, найз нөхдөөрөө гол ус, ой модруу зугаалах, тоглох гэх мэтээс үүдэн төөрөх, гол,  усанд живэх,  өндрөөс болон морь унах үедээ унаж бэртэх, орчиндоо аюул учруулж болзошгүй ан, амьтны нөлөөнөөс амь нас эрүүл мэндээр хохирох, мотоцикл, мопед, унадаг дугуй, дугуйт тэшүүр, дугуйт тавцан  зэргээр замын хөдөлгөөнд оролцох, зорчих хэсэг дээр тоглох зэргээс зам тээврийн осолд өртөх, эцэг эх нь ажилдаа явсан хойгуур хяналтгүй цахим орчинг удаан хугацаагаар ашигласнаас цахим донтолтод өртөх, цахим гэмт хэргийн хохирогч болох зэрэг гэмт хэрэг, зөрчилд өртөж хохирдог.

Гэмт хэрэг, зөрчлөөс гадна ахуйн осол гэмтэлд жишээлбэл халуун шингэн, халаах хэрэгсэл, гал түймэр, хийн төлөвийн бодис буюу халуун уур, хийнд түлэгдсэн, явганаас, нүхэн жорлон, худаг, шуудуунд унах, барилга байгууламж, бусад өндөр түвшинээс унах, гол, мөрөн, нуур, тогтоол усанд унах, живэх гэх мэт золгүй байдлаар амь нас, эрүүл мэндээр хохирох, бэртэж гэмтэх байдал ихээр бүртгэгддэг.

-Энэ он гарснаас хойш буюу эхний 5 сарын байдлаар гол, нуурын усанд живсэн хэчнээн тохиолдол бүртгэгдсэн бэ ?

-Он гарснаас хойш насанд хүрээгүй хүн гол, нуурын усанд живж амь нас нь хохирсон 7 харамсалтай тохиолдол бүртгэгдсэн. Үүнээс гадна урин дулааны улиралд улс, аймаг, сум, дүүргийн тэмдэглэлт ой, үндэсний их баяр наадам тэмдэглэхтэй холбогдуулан хурдан морь унаач хүүхдүүд, хөдөө амралтаа өнгөрүүлж байгаа болон малчин хүүхдүүдийн асуудал хөндөгддөг. Хүүхдүүд мориноос унах, чирэгдэх гэх мэтээр амь нас, эрүүл мэндээрээ хохирох  тохиолдлууд нэмэгддэг.  Энэ оны эхний 5 сарын байдлаар мориноос унаж нас барсан 8 тохиолдол бүртгэгдсэнээс хурдан морины үсэргээ, сунгааны үеэр 2, бусад байдлаар буюу морь унах, малд явах зэрэг үед 6 тохиолдол бүртгэгдсэн.

-Хүүхэд гэмт хэрэгт холбогдох, өртөж хохирох шалтгаан нөхцөл нь юу байна вэ?

-Хамгийн гол шалтгаан эцэг, эх асран хамгаалагчдаас насанд хүрээгүй хүнд тавих хараа хяналт дутмаг, сул, анзааргагүй байдал мөн тэдний  өөрсдийн үлгэр дуурайлал нөлөөлж байна. Хүүхэд бол эцэг эхийн тусгал. Хүүхдээ би ингэж хүмүүжүүлээгүй хэнийгээ дуурайсан юм гээд хүүхдэд буруу өгөөд байдаг. Гэтэл хүүхэд эмээ, өвөө, эцэг, эх, ах эгч нарын хийж байгаа үйлдэл, хүнтэй харилцаж байгаа байдал, үйл хөдлөл бүрийг тусган авч тэр бүгдийг сурч өсдөг, хүмүүждэг. Гэтэл эцэг эхчүүд хүүхдийн дэргэд архидан согтуурдаг, тамхи татдаг, гэр бүлийн таагүй уур амьсгалаас үүдэн хэрүүл маргаан үүсгэх, зодолдох, гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэх, бие биедээ хүндэтгэлгүй хандах, гэр бүлээрээ замын хөдөлгөөнд оролцож явахдаа замын түгжрэл зэргээс шалтгаалан бусад жолооч нартай маргалдах, явган зорчигч, бусад иргэдтэй хэрүүл марган үүсгэх, хараах, биеийн зохисгүй хэлэмж гаргах, хүүхдээ дагуулаад гарцгүй газраар зам хөндлөн гардаг, нус цэрээ хаях, бие засах гээд зохисгүй үйлдлүүд гаргадаг. Хүүхдийн хувьд эцэг эх, ах эгч нар бол хамгийн мундаг, хамгийн сайн, хамгийн хамгийн эрхэм  хүмүүс нь. Том болоод аав шигээ, ээж шигээ хүн болно л гэж боддог. Гэтэл өсөж байгаа орчинд нь хамгийн эрхэм мундаг хүмүүсийн гаргаж байгаа үйлдэл тэдэнд ингэж болдог юм байна. Аав ээж ингэж л ярьдаг, ингэж л хийдэг юм чинь би бас ийм байх ёстой гэсэн буруу үлгэр дуурайл авч, түүнийг даган дуурайсаар рефлекс, хүмүүжил нь болчихдог. Үүнийг эцэг эхчүүд анзаардаггүй. Хүн бүрийн ар гэр, эцэг, эхчүүд ийм байдалтай биш хэсэг бүлэг цөөнхийг дурдсан юм шүү.  Зөв үлгэр дуурайлалтай, хүүхдээ зөв хүмүүжүүлсэн олон олон гэр бүл, эцэг эхчүүд дийлэнх нь байгаа. Эцэг эхчүүдийн нийтлэг боддог, ярьдаг зүйл миний хүүхэд ямар нэг муу зуршилгүй, хичээл сургууль, дугуйлан секцэндээ тогтмол явж байгаа гэж бодоод анхаарал тавьдаггүй. Болох болохгүй зүйл байгаа эсэх, ямар хүмүүстэй найзалж нөхөрлөж байна, орой үдэш хаагуур явж байна гэдэгт хяналт тавьдаггүй,  найз нөхөд шиг нь ярилцдаггүй. Гэтэл хүүхэд нь хичээл сургуульдаа, дугуйлан секцэндээ явлаа гэж гараад тэндээ очдоггүй, бусдад уруу татагдсан, буруу, муу зуршилтай болсон, бусадтай нийлж гэмт хэрэг, зөрчил үйлддэг болсон байх тохиолдлууд их. Хэрэг зөрчилд хохирч, холбогдсон үед л эцэг эхчүүд анхаарч даанч сүүлийн үед орой үдэш найз дуудлаа, айлд очиж хичээлээ хийнэ гээд гараад байсан юм, хичээлдээ сайн байсан гэнэт хичээлдээ дургүй болоод багш нар нь хичээлээ хийхгүй байна гээд байдаг болчихсон байсан юм, хувцас хунар нь тийм болчихсон байсан, үзэж хараагүй хувцас хунар өмсөөд найзтайгаа сольж өмссөн, манай найз өгсөн гээд байсан юм, гэрээсээ гарах дургүй болоод өрөөгөө түгжээд суучихдаг болсон, халааснаас нь нээрэн ийм тийм зүйл гараад байдаг болчихсон байсан юмаа тэр үед л ингээд яваад байсан байна, тэр үед нь асуухгүй яаваа гэх зэргээр гэмшдэг.

Өсвөр насны хүүхдүүд шилжилтийн насандаа ааш зан нь хувирдаг, өөрийгөө бусдаас тусгаарлах, өөрөө бие даан шийдвэр гаргах, өөрийгөө илэрхийлэх гэх мэт хандлага гаргаж эхэлдэг. Яг энэ үед нь эцэг эхчүүд найз шиг нь байж ярилцах, юу болж байгаа юу болохгүй байна түүний шийдлийг олоход нь туслах, өөрийнх нь гаргах гэж байгаа шийдвэрийг сонсож өөрийн туршлагаар зөвлөгөө өгөх мэтээр зөв тийш нь чиглүүлэлгүй загнах, хүсэл зоригийг нь мохоох, үл ойлголцол үүсгэх зэргээс болоод хүүхэд намайг ойлгодоггүй, цагддаг, яагаад заавал би гэх мэтээр өөрийгөө хамгаалах, тулгамдаж байгаа асуудлаа нуух, түүнээс болоод буруу шийдвэр гаргах, яг энэ үед өөрт нь сайн хандсан юм уу өөрийг нь дураар нь байлгаж хүсэл сонирхлыг нь дэмжиж байгаа мэт үйлдэл үзүүлсэн буруу үлгэр дуурайлалтай нэгнийг дагаж буруу замаар орох эхлэлийг нь тавьж өгнө гэсэн үг.

Болзошгүй гэмт хэрэг зөрчилд өртөж хохирох, холбогдохоос урьдчилан сэргийлэх зорилгоор хүүхэдтэйгээ найзууд шиг нь нууж хаалгүй ярилцдаг, өдөрт болсон асуудлынх нь талаар асуудаг, болж бүтэхгүй байгаа зүйл байгаа эсэхийг нь асуудаг, зөвлөдөг байх, хүүхдийн сэтгэл санаа, үйл хөдлөл, хэвийн байдал өөрчлөгдөж байгаа зэргийг анзаарч, тодруулдаг, мэдээлэлтэй байх, хараа хяналтаа сулруулахгүй байх нь маш чухал.

-Зуны улиралд хүүхдийн эсрэг гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ямар арга хэмжээг авч хэрэгжүүлж ажиллаж байна вэ?

-Цагдаагийн байгууллагаас хүүхэд хамгаалах чиглэлээр насанд хүрээгүй хүүхдийг гэмт хэрэг зөрчилд өртөж хохирох, холбогдохоос урьдчилан сэргийлэх, сургуулийн орчинд үйлдэгдэх гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, таслан зогсоох зорилгоор хүүхдийн асуудал хариуцсан мэргэжилтнүүд сургуулийн нийгмийн ажилтан, эцэг эх, асран хамгаалагч, багш ажилчидтай хамтран гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг нутаг дэвсгэрийн онцлогт тохируулан тогтмол зохион байгуулж ажилладаг. 

Эцэг эх, асран хамгаалагч, багш ажилчдыг чадавхжуулах, эрх зүйн мэдлэгийг дээшлүүлэх зорилгоор төрийн болон төрийн бус байгууллагуудтай хамтран сургалт зохион байгуулах, байгууллагын цахим хуудсанд хүүхэд хамгааллын чиглэлээр сургалтын материал боловсруулан байршуулах, гарын авлага бэлтгэн тараах, аймаг, дүүргийн “Хүүхэд хамгааллын хамтарсан баг”-ийн зөвлөгөөнд “Хүүхэд хамгааллын өнөөгийн нөхцөл байдлын талаар танилцуулж, цаашид анхаарах асуудлуудаар мэдээлэл хийж цаашид хэрэгжүүлэх ажил арга хэмжээний санал, солилцох, бусад мэргэжлийн байгууллагатай хамтран сургуулийн орчин, гудамж талбайн аюулгүй байдлыг хангах, хүүхдэд эрсдэл учруулж болзошгүй нөхцөл байдлыг бууруулах чиглэлээр үзлэг шалгалт хийх зэрэг ажлуудыг тасралтгүй зохион байгуулж байна.

Сурагчдын насны онцлогт тохируулан бага дунд ахлах ангийн сурагчдад болзошгүй гэмт хэрэг, зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тодорхой сэдвүүдээр сургалт зохион байгуулах, сургуулийн орчинд үйлдэгддэг гэмт хэрэг зөрчлийн талаар  сурагчдаас санал хүсэлт мэдээлэл авах хайрцаг байршуулах, хүүхдийн эрх зөрчигдөж байгаа, хүүхдийн эсрэг хүчирхийлэл үйлдэгдсэн тохиолдолд хандах утасны дугаар бүхий мэдээлэл байршуулах, хүүхдийг зам тээврийн осолд өртөхөөс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор сургуулийн орчинд эцэг эхчүүдтэй хамтран School police ажиллуулах, хүүхдийг явган хүний гарцаар гарах зөв дадал эзэмшүүлэх сургалтыг зэргийг зохион байгуулсан.

Сурагчдын зуны амралт эхэлж байгаатай холбогдуулан Цагдаагийн ерөнхий газар, Гэр бүл хүүхэд залуучуудын хөгжлийн газар, Онцгой байдлын ерөнхий газар, Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газар, Нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний төв зэрэг 5 байгууллагын даргын хамтарсан тушаал гарч “Нэгдүгээрт хүүхэд” нөлөөллийн аяныг энэ сарын 09-ны өдрөөс эхлэн зохион байгуулж байна.  Арга хэмжээний хүрээнд эрсдэлт нөхцөл байдалд байгаа хүүхдийг илрүүлэх, хүүхдийг болзошгүй гэмт хэрэг зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх,  эцэг эхчүүд, хүүхэд хамгааллын чиглэлээр ажиллах үүрэг бүхий төрийн болон төрийн бус байгууллагын ажилчдыг чадавхжуулах, ажлыг нь эрчимжүүлэх, урин дулааны улирал эхэлж аялал зугаалга эхэлдэгтэй холбогдуулан гол, мөрөн, нуурын усанд живэх, үер усны аюулаас урьдчилан сэргийлэх, эргүүл шалгалт хийх,  хэвлэл мэдээллийн байгууллагаар  дамжуулан иргэдэд сэрэмжлүүлэг, мэдээлэл хүргэх гэх зэрэг  24 төрлийн томоохон ажил арга хэмжээг үе шаттайгаар зохион байгуулахаар төлөвлөн арга хэмжээг эхлүүлээд байна.

-Манай улсад бага насны хүүхдийн цахим хэрэглээ их. Ялангуяа зуны улиралд энэ хэрэглээ их хэмжээгээр нэмэгддэг. Тэгвэл эцэг эхчүүд хүүхдийнхээ цахим хэрэглээнд хэрхэн хяналт тавьж гэмт хэрэг, зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх вэ?

-Эцэг эхчүүд бага насны хүүхдийг саатуулах гээд гар утсан дээр хүүхэлдэйн кино, дуу, клип зэргийг тавьж өгөөд суулгачихдаг. Энэ нь хүүхэд гар утсанд донтох, дэлгэцийн хамааралтай болох, хараа муудах, гар утасны долгионоос хамаарч бусад эрүүл мэндийн шалтгаан үүсч эхэлдэг. Тогтмол гар утас үзэх, гар утас үзэхийг хориглох, өгөхгүй бол уурлах, уйлах зэрэг үйлдэл үзүүлэх үед нь буцаагаад өгчихдөг. Энэ нь хүүхдийг цахим хэрэглээнд донтох эхлэлийг багаас нь эцэг эхчүүд өөрcдөө бий болгож байна гэсэн үг.

Зуны амралт эхэлж хүүхдүүд ихэнх цагийг гэртээ өнгөрүүлдэг. Эцэг, эхчүүд хүүхдүүдийг аюулгүй, гэртээ байгаа гэсэн байдлаар анхааралгүй орхигдуулдаг. Гэртээ байгаа хүүхдүүд цахим орчинд удаан хугацаагаар холбогддогоос цахим донтолтод өртөх, цахим гэмт хэргийн хохирогч болох тохиолдлууд ихэсдэг.

Эцэг эхчүүд цахим хаяг нээж өгөхдөө тодорхой хэмжээний хязгаарлалттай тохиргоо хийх, хяналт тавих, цахим орчинд ямар сайт, вейбээр зочилж байгаа, ямар хүмүүстэй найз нөхдийн холбоо тогтоож байгаа зэрэгт маш сайн анхаарч хяналт тавих хэрэгтэй, хүүхдүүддээ ухаалаг цахим хэрэглээ, цахим орчинд мөрдөх аюулгүй байдлын дүрэм, хуурамч мэдээлэл гэдгийг таних, цахим орчин дахь танихгүй хүний аюул, өөрийг нь танихгүй хүнээс айлган сүрдүүлсэн, зураг мэдээллээ өгөх, уулзахыг шаардсан  тохиолдолд эцэг эхдээ мэдэгдэж асуудлыг шийдвэрлэж байх зэргийн талаар хүүхдүүддээ зөвөөр ойлгуулж ярилцдаг, мэдээлэл солилцдог, хяналт тавьдаг байх.

Цагдаагийн байгууллагаас эцэг эхчүүд, хүүхдүүдэд зориулсан цахим гэмт хэргээс хэрхэн урьдчилан сэргийлэх талаарх сэрэмжлүүлэг, мэдээлэл, гарын авлага зэргийг тогтмол гаргаж цахим хуудсуудад байршуулдаг. Эцэг эхчүүд цагдаагийн байгууллагын пэйж хуудсуудаас хүлээн авч танилцан хэрэгжүүлж ажиллах боломжтой.

Кids, IWF зэрэг монгол мэдээллийн портал сайт байдаг. Та хүүхдүүдийг садар самуунд уруу татсан, хүүхдийн бэлгийн хүчирхийллийн зураг, видео бичлэг зэрэг хаягийг дээрх сайтад орж мэдээлснээр дээрх хаягийг устгах хаах  боломжтой. Таны өгсөн мэдээлэл бага насны хүүхдүүдийг цаашид хүчирхийлэлд өртөхөөс урьдчилан сэргийлж байгаа маш том ажил юм. Мэдээлэл өгөхөд хурдан, хялбар бөгөөд таныг бүрэн нууцална. Харин та өөрийн өгсөн мэдээллийн дагуу ямар арга хэмжээ авсныг мэдэхийг хүсвэл таны э-шуудангийн хаягийг авч тантай хариу холбоо барьдаг.

-Эцэг, эхчүүд насанд хүрээгүй хүнийг гэмт хэрэг, зөрчил, ахуйн осол гэмтэлд өртөхөөс хэрхэн урьдчилан сэргийлэх хэрэгтэй вэ?

-Хүүхдийг болзошгүй гэмт хэрэг, зөрчил, осол, гэмтлээс урьдчилан сэргийлэхэд хамгийн чухал зүйл бол эцэг эх, асран хамгаалагчдын  анхаарал, тэдэнд тавих хараа хяналт юм.  Эцэг эхчүүд  хүүхдэд тавих хараа хяналтаа сайжруулах, өөрийн хийж байгаа үйлдэл, гаргаж байгаа шийдвэр бүрээ би энэ шийдвэрийг  гаргасан, энэ зүйлийг хийсэн тохиолдолд хүүхдийн эрх хөндөгдөх үү, хүүхдэд хор хохирол учрах уу, хүүхэд санамсар болгоомжгүй байдлаар осол гэмтэлд өртчих вий гэсэн байдлаар хандаж, болгоомжилж шийдвэр бүрээ эргэн харж гарч болзошгүй эрсдэлийг тооцон хариу арга хэмжээ авч байж шийдвэрээ гаргадаг байх хэрэгтэй.  Ингэснээр та гарч болзошгүй аюул ослоос урьдчилан сэргийлж насанд хүрээгүй хүмүүст учирч болох эрсдэлийг таслан зогсоож чадна.

Хүүхдүүдтэйгээ тогтмол харилцан ярилцаж байх, өөрийн гаргасан буруу үйлдлийн хор уршгийн талаар ойлгуулж, нөлөөлөх, амралт зугаалга, хөдөө орон нутагт аялахдаа гол, мөрөн нуурын орчимд бага насны хүүхдийг хараа хяналтгүй, харгалзах хүнгүй орхихгүй байх, мал амьтантай харьцуулахдаа аюулгүй байдлыг нь хангах, хурдаа тохируулж, хамгаалах бүс бүслүүлж, зориулалтын суудалд суулган замын хөдөлгөөнд дүрмийн дагуу оролцох, сүүлийн өдрүүдэд түр зуурын ус ихтэй бороо орж байгаатай холбогдуулан томоохон голуудын усны түвшин ихсэж байгаад тул голын эрэг, тохой орчимд буусан айл өрхүүд, аялал зугаалгаар явж байгаа иргэдэд гармаар гарах, гол ус, үерийн аюулаас урьдчилан сэргийлэхийг анхааруулж байна.

Дэлгэрэнгүй унших

Сэтгэгдэл

Тод индэр

Эрэгтэйчүүдийн өмнө тулгамдаж буй асуудлыг шийдвэрлэх аливаа санал, санаачилгыг бүх талаар дэмжинэ

Огноо:

,

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор “Нийгмийн хөгжилд эрэгтэйчүүдийн оролцоо, манлайлал” үндэсний II чуулган Төрийн ордонд боллоо.

Чуулганаар эрэгтэйчүүдийн боловсрол, хөдөлмөр эрхлэлт, эрүүл мэнд зэрэг асуудлыг хөндөж, “Эрэгтэйчүүдийн талаар төрөөс хэрэгжүүлж буй бодлого, үйл ажиллагаа”, “Эрүүл монгол хүн-Эрчүүдийн эрүүл мэнд”, “Эр хүний үнэт зүйл” зэрэг сэдвээр илтгэл хэлэлцүүлэх юм.

Чуулганыг нээж Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхийн хэлсэн үгнээс товчлон хүргэж байна.

МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙЛӨГЧ:

“Эрхэм хүндэт чуулганы төлөөлөгчид өө,

Эх орны түшиг тулгуур болсон эрхэм хүндэт эрчүүд ээ,

Та бүхэнд “Монгол цэргийн өдөр”-ийн баярын мэндийг өргөн дэвшүүлье.

“Нийгмийн хөгжилд эрэгтэйчүүдийн оролцоо, манлайлал” сэдэвт чуулганыг бид хоёр дахь удаагаа зохион байгуулж байна. Өмнөх чуулганаас хойш олсон ололт, амжилтаа улам бататгаж, эрэгтэйчүүдийн өмнө тулгамдаж байгаа асуудлуудыг тал бүрээс нь нухацтай хэлэлцэн, гарц, шийдэл гаргана гэдэгт итгэлтэй байна.

Энэ талаарх аливаа санал, санаачилгыг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч бүх талаар дэмжин, хамтран ажиллах болно

Эрчүүд Та бүхэн бол улсын тулгуур, өрхийн тэргүүн билээ. “Эр амгалан бол гэр амгалан” хэмээн манай ард түмэн ярьдаг.

Бидний өвөг дээдэс эрчүүдээ “Гэрийн эзэн, өрхийн тэргүүн” хэмээн хүндэтгэж ирсэн сайхан уламжлалтай.

Өрхийн тэргүүн, улсын тулгуур болсон эрчүүдэд маань багагүй асуудал тулгамдаад байгааг бид анхаарах ёстой.

Тухайлбал, эрчүүд эмэгтэйчүүдээс 10 шахам жилээр богино насалж, хоёр эрэгтэй тутмын нэг нь тамхи татаж, архи уудаг, түүн дотроо эрэгтэйчүүдийн 29 орчим хувь нь сар бүр хэтрүүлэн хэрэглэдэг гэсэн судалгаа байна.

Үүнээс улбаалж согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодох, гэмт хэрэг үйлдэх, осол гэмтэлд өртөх зэргээр өөрийн төдийгүй бусдын эрүүл мэнд, эд хөрөнгийг хохироох явдал их гарч байна.

Зохисгүй хооллолт, хөдөлгөөний хомсдол, архи, тамхины хэрэглээнээс үүдсэн артерийн даралт ихсэлт, хоол боловсруулах замын болон зүрх судасны эмгэг эрчүүдийн дунд түгээмэл байна. Хавдар, осол гэмтэл эрчүүдийн нас баралтын гол шалтгаан болж байна.

Иймээс ард иргэдийнхээ эрүүл мэндийн боловсролыг дээшлүүлж, эрүүл амьдралын хэв маяг хэвшүүлж, эрүүл ирээдүйг бий болгох, соён гэгээрүүлэх зорилгоор Монгол Улсын Ерөнхийлөгч “Эрүүл монгол хүн” үндэсний хөдөлгөөнийг санаачлан орон даяар өрнүүлж байна.

Мөн согтууруулах ундааны зохисгүй хэрэглээнээс үүдсэн эрүүл мэнд, эдийн засаг, нийгмийн хор хөнөөлийг бууруулах зорилгоор зарлиг гаргасан.

УИХ, Засгийн газар шуурхай ажиллаж, Согтууруулах ундааны эргэлтэд хяналт тавих, архидан согтуурахтай тэмцэх тухай хуулийг шинэчлэн баталж, 10 гаруй хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулан 2023 оны 01 дүгээр сараас хэрэгжүүлж эхлээд байна.

Өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд тодорхой үр дүн гарсныг дуулгахад таатай байна.

Тухайлбал, Монгол Улсад үйлдвэрлэсэн согтууруулах ундааны хэмжээ 2023 оны байдлаар өмнөх онтой харьцуулахад 32.7 сая литрээр буюу 21,6 хувиар, мөн импортын хэмжээ 18 хувиар буурчээ.

Татварын ерөнхий газрын өгсөн мэдээллээр улсын хэмжээнд борлуулсан согтууруулах ундаа өнгөрсөн онтой харьцуулахад 1,7 сая литрээр буурсан байна. Дотоодын үйлдвэрлэгчид архины хатуулгийг 1-2 градусаар бууруулсан бөгөөд өндөр хатуулагтай архины хэрэглээ багаслаа.

Архидан согтуурахтай тэмцэх санд хуримтлагдсан найм орчим тэрбум төгрөгийг архины хор хөнөөлийг сурталчлан таниулах, соён гэгээрүүлэх, эрүүл зан үйлийг төлөвшүүлэх, донтох эмгэгтэй иргэдэд үзүүлэх эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг өргөжүүлэхэд зарцуулж эхэллээ.

Эдгээр бодлогын томоохон шинэчлэлээс гадна тэмдэглэлт баярын өдрүүдийг угтан “Намайг алгас”, “Та татгалз” зэрэг нөлөөллийн аян зохион байгуулснаар олон эерэг өөрчлөлт гарлаа.

Өнгөрсөн шинэ жилийн баярыг угтан явуулсан “Та татгалз” аяны үр дүнд согтуугаар үйлдсэн гэмт хэрэг өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 45.7 хувиар буурсан байна.

Энэ жилийн цагаан сараар согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон зөрчил өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 57.6 хувиар, Гэмтэл, согог судлалын үндэсний төвийн яаралтай тусламжийн тасагт архидан согтуурсны улмаас гар, хөлөө хөлдөөсөн ганц тохиолдол бүртгэгдсэн нь ойрын жилүүдэд байгаагүй үзүүлэлт байлаа.

Согтуугаар үйлдэгдсэн гэмт хэргийг өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 14.5 хувиар, согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон зөрчил өмнөх онтой харьцуулахад 21.4 хувиар буурсан байна.

Хэдийгээр архидан согтуурахтай тэмцэх чиглэлд эерэг өөрчлөлт гарч байгаа ч согтуугаар гэмт хэрэг үйлдсэн хүний 92.7 хувь нь эрэгтэй, гэмт хэрэгт холбогдсон иргэдийн 48.5 хувь нь ажилгүй байна.

Цаашид архи хэтрүүлэн хэрэглэгч, донтсон иргэд, тэдний гэр бүлд чиглэсэн нийгэм, сэтгэл зүй, эрүүл мэндийн тусламжийг өргөжүүлэхийн зэрэгцээ бүх төрлийн донтох эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх чиглэлээр холбогдох байгууллагууд болон аймаг, орон нутаг, Эрүүл мэндийн яам онцгой анхаарч, эрчимтэй ажиллах шаардлагатай байна.

Түүнээс гадна тэдгээр иргэдийн нийгмийн асуудалд анхаарч, ажил хөдөлмөр эрхлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх нь нэн чухал байна.

Эрхэм хүндэт ард иргэд ээ.

Сүүлийн үед эрчүүдийн тамхидалт, ялангуяа хүүхэд, залуусын дундах электрон тамхины хэрэглээ аюулын харанга дэлдэж эхэллээ.

Ард иргэдийн хавдрын өвчний шалтгааны 30 хувь нь тамхинаас шалтгаалдаг гэж эрдэмтэн судлаачид тогтоожээ.

Тамхидалтыг бууруулах чиглэлд бодлогын томоохон өөрчлөлт хийж, иргэд ч өөрсдийн болон гэр бүлийн гишүүдийнхээ эрүүл мэндийг хамгаалах үүднээс тамхинаас татгалзахыг уриалж байна.

Мөн сэтгэцэд нөлөөлөх эм, мансууруулах бодистой тэмцэх ажлыг эрс чангатган, эрх зүйн орчныг сайжруулахаар ажиллаж байна.

Нийтийн биеийн тамирын норм, норматив тогтоож, бие бялдрын хөгжлийн цогц боловсролыг бага наснаас нь олгохын тулд цэцэрлэг, ерөнхий боловсрлын сургууль, их, дээд сургууль, коллежийн сургалтын хөтөлбөрт цогц, шинэлэг байдлаар тусган хэрэгжүүлэх нь чухал байна.

Энэ ташрамд, нийтийн биеийн тамирыг хөгжүүлэх, хүүхэд, залуусыг спортоор хичээллэх орчин нөхцөл, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх зорилгоор Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит “Президент” спорт цогцолборын бүтээн байгуулалт эхэлснийг дуулгахад таатай байна.

Гурван га талбай бүхий энэ цогцолбор 4,340 м.кв ногоон байгууламжтай, нийт 58,560 м.кв талбайд 19 нэр төрлийн спортын үйл ажиллагаа явуулж, өдөрт 5,000-6,000 орчим хүүхэд залуус спортоор хичээллэх хүчин чадалтай юм.

Хүүхэд, залуус чөлөөт цагаа зөв боловсон өнгөрүүлж, эрүүл мэнд, бие бялдрын хөгжилдөө анхаарах, нийтийн биеийн тамир, спортыг түгээн дэлгэрүүлэхэд чухал хувь нэмэр оруулна гэдэгт итгэлтэй байна.

Эрхэм хүндэт нөхөд өө, эрчүүд ээ,

Архи, тамхи, аливаа хорт зуршлаас ангид байж, эрүүл, зөв амьдралыг төлөвшүүлэн, эрүүл мэнддээ анхаарч, эх орон, гэр бүл, хань ижилдээ үнэ цэнтэй эрхэм хүн нь байж, урт насалж, их зүйлийг хийж бүтээж, нэр төртэй сайхан амьдрах ёстой.

Энэ бүхэн хувийн зохион байгуулалт, ёс суртахуун, сахилга бат, зөв амьдралын хэв маягаас ихээхэн шалтгаална гэдгийг эр хүн болгон сайтар ухамсарлаж, амьдралынхаа зам мөр, чиг хандлага болгох учиртай” гэлээ.

“Нийгмийн хөгжилд эрэгтэйчүүдийн оролцоо, манлайлал” үндэсний анхдугаар чуулганыг 2022 оны гуравдугаар сарын 14-ний өдөр зохион байгуулж, “Эрэгтэйчүүдийн манлайлал, ёс зүй, үүрэг хариуцлага, оролцоо”, “Эрэгтэйчүүдийн эрүүл мэнд, эрүүл амьдралын хэв маяг”, “Эрэгтэйчүүдийн талаарх хэвшмэл ойлголт-боловсрол, амьдралын ухаан”, “Эрэгтэйчүүдийн хөдөлмөр эрхлэлт, нийгмийн хамгаалал” зэрэг сэдвээр хэлэлцүүлэг өрнүүлсэн юм.

Чуулганаас гаргасан зөвлөмжийн дагуу УИХ, Монгол Улсын Засгийн газар, холбогдох яамд, төрийн болон төрийн бус байгууллагууд төлөвлөгөө гарган ажиллаж байна.

Дэлгэрэнгүй унших

Тод индэр

Л.Оюун-Эрдэнэ: Бага тойруу дахь эрх мэдлийн төвлөрлийг задлахгүйгээр нийслэлийн түгжрэл буурахгүй

Огноо:

,

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ “Улаанбаатар-Бүсчилсэн хөгжил” форумд оролцож, “Улаанбаатар-Бүсчилсэн хөгжил” илтгэлээ танилцууллаа. Тэрбээр нийслэлийг бүсчлэн хөгжүүлэх бодлогын хүрээнд төвийн зургаан дүүргийн гэр хорооллын бүсэд ажиллаж буй төрийн албан хаагчидтай өнгөрсөн нэг сарын хугацаанд уулзсан. Харин өнөөдөр  сүүлийн 30 жилд нийслэлд хуримтлагдсан алдаа дутагдал, ирэх 30 жилд хийгдэх хөгжлийн концепцоо хэлэлцэж, хамтран шийдэхээр нийслэлийн есөн дүүргийн салбар бүрийн төлөөлөлтэй уулзаж байна. Сүүлийн 30 жилд хүн амын талаас илүү нь нийслэлд төвлөрснөөс даац хэтэрсэн. Үүнийг дагаад түгжрэл, утаа, хог, бохирдол зэрэг олон бэрхшээл бий болсон нь төлөвлөлтийн алдаатай бодлоготой холбоотойг Ерөнхий сайд дурдлаа.

Монгол Улсын нийт газар нутгийн 0.3 хувийг Улаанбаатар хот эзэлдэг. Гэтэл хотын төвийн Бага тойруу хэсэгт төрийн 70 гаруй байгууллага ажиллаж, түгжрэл, төвлөрлийн гол шалтгааны нэг болж байна. Бага тойрууд байгаа эрх мэдлийн төвлөрлийг задлахгүйгээр нийслэлийн түгжрэл буурахгүй. Бүсчлэл гэдэг бол эрх мэдлийг задална гэсэн үг. Бид суурь реформ дээрээ хандлага, харах өнцгөө өөрчлөх цаг болжээ. Төр, захиргааны байгууллагууд манлайлал үзүүлэх ёстой гэдгийг мөн хэллээ.
Улсын Их Хурлын сонгуулийг  энэ жил анх удаа бүсчилсэн тойргоор явуулахаар болж, Засгийн газар 2024 оныг “Бүсчилсэн хөгжлийг дэмжих жил”-ээр зарласан. Энэ форум Улсын Их Хурлын сонгуулийн өмнө болж байгаа нь улс төрийн намуудын мөрийн хөтөлбөр илүү прагматик байхад, мөн мэдээллийн хувьд тэгш гараанаас эхлэх, бодлогын мэтгэлцээнд тулгуурлах тал дээр чухал ач холбогдолтой гэж үзэж байна.   
Хорооны Засаг даргад төсвийн эрх мэдэл байхгүй. Хуулиар эрх мэдлийг нь нэмэгдүүлж, төсөв захиран зарцуулах эрх олгох, хот, хөдөөгийн тэнцвэрийг хангах хүрээнд төвлөрлийг сааруулах бодлогыг төр, засгаас хэрэгжүүлэхээс өөр гарцгүй болсныг Ерөнхий сайд тэмдэглэв.

Форумын үр дүнд үндэслэж, Засгийн газар бүс бүрийн эдийн засгийн тэргүүлэх чиглэлүүдийг тодорхойлсон Бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлалыг шинэчлэн боловсруулна. Бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлалыг шинэчлэн батлуулж, бодитоор хэрэгжүүлж шинэ төвлөрлийн бүс, эдийн засгийн олон тулгуур, орон нутагт эдийн засаг тэлэх суурь бий болж, Улаанбаатар хот руу чиглэсэн шилжилт хөдөлгөөн, агаарын бохирдол, түгжрэл зэрэг тулгамдсан асуудал шийдвэрлэгдэнэ гэж үзэж байна.

Дэлгэрэнгүй унших

Тод индэр

Манба Дацан хийдийн зурхайч Я.Аюурзана: Ёс суртахуунтай хүн ёс зүйтэй байдаг

Огноо:

,

Бусдад туслахуй анагаах ухааны Манба Дацан хийдийн зурхайч Я.Аюурзанатай ёс суртахуун, ёс зүйн талаар ярилцсанаа хүргэж байна.

– Хууль бол ёс суртахууны хэм хэмжээг тогтоодог. Тэгвэл Бурханы шашин юуг тогтоодог юм бэ?

– Бурханы шашин бол ёс суртахууны хэм хэмжээг хуулиас илүү тогтооно. Одоо Монголд улсад маш олон хууль байна. Хүмүүсийн ёс суртахуун өдрөөс өдөрт дээр дооргүй муудсаар. Хүний санаанд багтахгүй ёс бус үйл, гэмт хэрэг нэмэгдсээр байна. Энэ нь хууль бол ёс суртахууныг хэр тогтоож байгаагийн илрэл. Монголд хулгайгүй, үүдээ ширмэл эсгийгээр хаадаг үе байлаа. Монголчууд “Нүгэл, буян” гэж юу байдгийг мэдэж, ёс зүйтэй байсан үе мартагдаагүй байна.

– Ёс суртахуун бол сэтгэлийн боловсрол гэж томъёолдог. Энэ хэр оносон тодорхойлолт гэж та боддог вэ?

– Энэ оновчтой тодорхойлолт. Сэтгэлийн боловсролтой хүн бусдыг хайрлаж, хүндэтгэдэг, нийгмийн хэв журмыг баримталдаг, ёс суртахуунтай байж, амьдрал үйлс нь өөдрөг байдаг. Монголчууд “Сэтгэл зөв бол заяа зөв” гэдэг шүү дээ. Сэтгэл бол цэвэр ариун ус шиг тунгалаг чанартай. Бидний зүрхний тольтонд нигүүлсэхүй сэтгэл тунгалаг гэрлээ цацруулан тэтгэж байдаг. Сэтгэлийнхээ уг үндсэнд байгаа нинж асралын сэтгэлээ дэлгэрүүлэн хөгжүүлж сэтгэлийн боловсролыг олно.

– Бурханы шашинд муу сэтгэлийг ялснаар гэгээрдэг гэдэг. Гэгээрлийг ёс суртахуунтай холбож ойлгож болох уу?

– Сэтгэлээ номхотгож чадаагүйгээс уур хилэн ихтэй, хүсэл шунал нь дэвэрсэн, юмны мөн чанарыг шинжилж, учрыг олохгүй мунхаг харанхуйгаас хилэнцэт үйлийг үйлдэж, эрдэнэт хүмүүний энэ сайхан төрлөө гутааж явах нь харамсалтай. Хүн чанараа алдахгүйн тулд хүсэл шунал, уур хилэн, мунхаг тэргүүтэн муу сэтгэлээ номхотгон даран дарсаар ёс суртахуунтай болж, гэгээрлийн замд орно. Ёс суртахуун бол гэгээрлийн суурь мөн.

– Муу сэтгэл гээд ярьснаас үүдээд асуух зүйл байна. Энд арван 10 нүгэл, 10 цагаан буяны тухай ярих ёстой болно тийм ээ, багш аа. Яаж 10 цагаан буяныг дэлгэрүүлж, 10 хар нүглийг тэвчих үү?

– Бие, хэл, сэтгэл гурваар хийсэн зөв буруу бүх зүйлийг 10 зүйлд багтааж, буруу үйлүүдийг “Арван хар нүгэл”, түүнээс цээрлэх зөв үйлүүдийг “Арван цагаан буян” гэдэг. Амь таслах, эс өгснийг авах, буруу хурьцах гурав нь биеэр үйлдэгддэг. Худлаа ярих, хов ярих, ширүүн үг хэлэх, чалчих дөрөв нь хэлээр үйлдэгдэнэ. Шунаг сэтгэл, үзэн ядах, буруу сэтгэл гурав нь сэтгэлээр үйлдэгддэг. Эдгээрийг “Арван хар нүгэл” гэдэг юм.

Манай хүмүүс арван хар нүгэл үйлдсэнээр хэзээ ч сайн сайхан үүсдэггүй. Муу заяа үүнээс эхтэй гэдгийг мэддэг. Гэвч зарим нь зан заншлын буруу дадал зуршлаас болж арван хар нүгэл үйлддэг. “Ёс мэдэхгүй хүнд ёр халдахгүй” гэж буруу цэцэрхэж гэм нүглээ зузаалсаар үйлсээ гэмтээж явдаг хүн ч бас байх юм.

Монголчууд эртнээсээ “Ёс алдах вий” хэмээн ихэд эмээж арван хар нүглийг цээрлэх ёс зүйд хичээн суралцаж ирсэн. Үр хүүхдүүддээ “Нүгэл, буян”-ыг мэдэхгүйгээс болоод ёс алдаж хилэнц уналд орох вий гэж болгоомжлон, багаас нь зөв ёс зан үйлд сургаж ирсэн уламжлалтай.

Арван хар нүглийг нарийвчлан задлан сайтар ойлгож, үр дагаврыг ухамсарлаж, бүх “сэдэл”-ийг нь дарж байж арван цагаан буяныг үйлдэнэ.

Эс өгснийг авах нүгэл гэхэд бусдын юмыг өөрийн болгох хүсэл нь “сэдэл” юм. Түүндээ хөтлөгдөн хулгайлах, булааж дээрэмдэх, зээлснээ өгөхгүй байх, хадгалуулсан зүйлийг нь өөрөө болоод бусдад өгч ашиглуулж хонжоо хайх, арга мэх луйвраар өөрийн болгох, бусдыг хулгай дээрэмд өдөөн хатгах, улс нийтийн өмчийг шамшигдуулах, өөрийн болгож ашиглах гэх мэт нь эс өгснийг авсан нүгэлд хамаарна. Энэ нь маш их нэхэлтэй. Эс өгснийг авсан үйлийн үр боловсорч цаг нь болохоор ямар нэг хэлбэрээр буцаж гарна. Эд малын гарлага гараад зогсохгүй, эрүүл мэнд эрхтэнд нөлөөлдөг. Гэнэтийн осолд орж, гар хуруугүй болох, дараа дараагийн үр удам нь хоосон ядуу явж зовох, үр хүүхэд нь  хөгжлийн бэрхшээлтэй төрөх гэх мэт гайтай ч нийтэд хор уршиг ихтэй байдаг. Ган зуд нүүрлэж тариа ногооны ургац муудах, аадар бороо орох, хүчтэй салхи шуурга гарч гамшиг болох, хулгай дээрэм хийгээд хүн ба хүн бусын хорлолд өртөх, амь насаа алдах гэх мэт хор уршгийг “Бодь мөрийн зэрэг” сударт заасан нь бий. Монголчууд эртнээс “Хүний юм хүнд хоол болохгүй” гэж хулгайг цээрлэж ирсэн уламжлалтай.

Энэ мэтээр арван хар нүгэл үйлдэх “сэдэл”-ийг дарж, ямар хор уршиг гарахыг сайн ойлгож ухамсарлаж, ёс зүйд суралцаж дадсанаар “Арван цагаан буян”-ыг үйлдэнэ. Чухамдаа төгс жаргалын үндэс нь арван цагаан буян юм.

Бусдыг төөрөгдүүлэх зорилгоор худлаа ярих, эв эеийг эвдэхээр хов ярих, эвдрэлцүүлэхүйц чалчаа үг хэлэх, өс санах, үзэн ядах, атаа жөтөө хийх, хорлох сэтгэл агуулах зэрэг буруу үзэл нь ихээхэн уршигтай нүгэл гэдгийг манай зарим хүмүүс ойлгохгүй байна.

“Би” гэсэн үзэл нь давамгайлсан, эрх чөлөө ярьж, бусдын сайн явдлыг үгүйсгэн шүүмжилж гутаадаг, хилэнцэт муу үйлийг дэвэргэж баясдаг, алдаатай үзэл номлол баримталж дагаж буруудсан, ичгүүр сонжуураа гээж ямар гэм зэм учрахыг нь мэдэхгүй буруу үзэлд бүрэн автсан хүмүүс мэр сэр байна. Арван хар нүглийн хамгийн адгийнх нь буруу үзэл юм.

Нүгэлт муу үйлээс  хүмүүсээ аврахын тулд бүх шашны сургууль, төрийн болон хувийн хэвшлийн бүх албан байгууллагад “Буян нүгэл”-ийн талаар урт богино хугацааны сургалтыг тогтмол явуулж хүн ардаа ёс суртахуунтай болгууштай. Хүн бүр “Арван цагаан буян” хураадаг болгочихвол манай улс Үндсэн хуулиндаа заасан хүмүүнлэг ардчилсан нийгмээ байгуулж чадна. Хөгжил дэвшилд хүрэхэд чухал нөлөө үзүүлнэ.

– Буддизмын үйлийн үр, ёс суртахууны сургаалууд хэнд ч хамааралтай. Үйлийн үрийн сургаалд ирээдүй өөрөөс чинь хамаарна гэдэг.Үүний тулд бид хичээх хэрэгтэй байх нь ээ.

-Тийм ээ, хүн бүр хичээх хэрэгтэй. Монголчуудын эртнээс өвлөгдөж ирсэн сайхан заншлууд алдагдан гээгдэж байна гэж харамсан ярьж байгаа олон хүн байна. Зөв буруу үйлийн үр боловсорч, тийм хэмжээний жаргал, зовлон урган гардаг. Зөв үйл хэдий өчүүхэн ч үр дүн нь жаргал байдаг. Урьд хийсэн буруу үйлээс л бүх зовлон урган гардаг. Энэ үйлийн үрийн сургаал нь манай хүмүүсийн ёс суртахуун, монголчуудын сайхан ёс заншлын уг сурвалж юм. Хуулиа олшруулж, хууль хүчний байгууллагаа бэхжүүлэхээс илүү хүмүүсээ ёс суртахуунтай болгоход илүү анхаарах нь чухал болоод байна л даа.

СЭТГЭЛ ЗАСАХ АРГЫН НЭГ БОЛ БЯСАЛГАЛ МӨН

 

-Ёс суртахуунтай нэгэн байхын тулд боловсролтой байх ёстой юу? Бурханы шашин бол мэдлэг боловсрол, ёс суртахуун хоёрыг зэрэгцүүлж явдаг гэдэг шүү дээ.

-Ёс суртахуунтай байхын тулд боловсролтой байх ёстой. Мунхагийн харанхуйд будилж явахгүйн тулд хүн үргэлж сурч боловсорч байх ёстой. “Сайныг дагавал сарны гэрэл, мууг дагавал могойн хор” гэдэг цэцэн үг бий. Мэргэжил мэдлэг эзэмших, улмаар мэргэших явцдаа бурханы сайн номлолд суралцаж, ёс суртахуунаа төгөлдөржүүлж, нийгмийн сайн сайхнаас үлгэр дуурайлал авч хүнлэг байх нь чухал юм даа. Гадаад, дотоодод сурч өндөр боловсролтой гэх боловч ёс суртахуунгүй бол тэр гутамшиг.

-Ёс суртахуун, ёс зүй ялгаатай юу?

– Ялгаатай байлгүй яах вэ. Ёс суртахуунтай хүн ёс зүйтэй байдаг. Одоо ёс зүйн хороо, ёс зүйн алба гэх мэт байгууллагууд байна. Ёс суртахуунтай хүн энэ хороо буюу албаар орж арга хэмжээ авахуулахгүй л дээ. Ингэхээр хүмүүсээ ёс суртахуунтай болгочихвол энэ хороо алба хэрэггүй. Зөв ёс суртахуунд суралцчихвал бүгд л нийгмийн мөрдөх ёс журмаа баримтлаад явна.

-Ёс суртахуунтай хүмүүн гэж хэнийг хэлэх вэ? Энэ давуу тал мөн үү?

-Ёс суртахуунд суралцаж, сэтгэлийн гэм нь арилсан, нийтээр мөрдөх ёс журмыг баримтлан хэрэгжүүлэгч, үйл амьдралдаа арван цагаан буяныг дэлгэрүүлэгч хүнийг ёс суртахуунтай хүн гэж хэлнэ. Энэ маш том давуу тал. Одоо ажилгүйдэл их байгаа ч ажилдаа эзэн болох хүн нь цөөн байна шүү дээ. Монголчууд “Гар хөдөлбөл ам хөдөлнө” гэж хүүхдэдээ сурган хөдөлмөрлөж, үйлдвэрлэж ирсэн ард түмэн.

-Үнэндээ өнөөдөр Монголд хамгийн ихээр дутагдаж байгаа зүйл бол ёс суртахуун болоод байх шиг санагддаг. Тэр тусмаа ковидын айдас хүйдэс жихүүцэл төрүүлж буй энэ цагт ёс суртахуун ямар байх ёстой юм бол оо?

– Одоо ёс суртахуунгүй хүн цөөнгүй байгаа болохоор гараа хөдөлгөхгүй бусдын бүтээснийг хүртэж суух хүсэлтэй хүн байсаар байна. Ёс суртахуунгүй, хариуцлага муутайгаас болоод ковид монголд өргөн тархлаа. Нэг хүний хариуцлагагүй үйлдлээс хамаг асуудал үүсч байна. “Муугийн уршиг олонд, Могойн цус тэнгэрт” гэдэг л  болоод байна. Бусдад өвчин халдаахгүй, өвчилж эмчлүүлж бусдыг зовоохгүй байгаа нь арван цагаан буяныг дэлгэрүүлж байгаа  юм л даа. Бүгдээрээ буянаа дэлгэрүүлцгээе гэж уриалмаар байна. Төр засгийн өндөр албан тушаалтнаас жирийн иргэд хүртэл бүх хүнийг ковидын хуулиа мөрдөж, өндөр ёс суртахуунтай байцгаахыг хүн ард маань хүсч байна даа.

-Дайн байлдаан, олныг хамарсан өвчин зовлонгийн үед ёс суртахуун доройтох тал байна уу?

-Хэцүү үед хүний санаа сэтгэл зовж, айж эмээх, бухимдах нь их болдог. Иймд хэн нэгнээс эсвэл төр засгаас бурууг хайж, уурлаж ундууцдаг. Энэ нь ёс суртахуун доройтох нэг сэдэл болж байна. Ёс суртахууны доройтлоос “Дайны хажуугаар дажин” гэдэг юм үүсдэг.

-Сэтгэлийг бурханы номоор засна гэдэг. Сэтгэл засах олон аргын нэг бясалгал уу?

-Сэтгэл засах аргын нэг бол бясалгал мөн. Бясалгал хийж сэтгэлээ номхотгож чадсан хүний бие сэтгэл амгалан байдаг. Иймд хүн бүр бясалгалд шамдах хэрэгтэй. Бурханд залбирч, ном сонсож, олон тоогоор тарни тоолж, бясалгал хийж буй хүн нигүүлсэнгүй сэтгэлтэй болж, сэтгэлийн гэмээ арилгадаг.

-Сэтгэлийн үйл, оюуны бяр чадамжийг зөв залах ямар “жор” байна вэ?

-Манай монголчууд “Эрдэмт хүн даруу, Их мөрөн дөлгөөн” гэж цэцэлсэн нь бий. Энэ маш гүн утга агуулгатай. Оюуны бяр чадамжийг үүгээр илэрхийлжээ. Сэтгэлээр үйлдэх гурван муу үйлийг хорих замаар явж, эрдэмд шамдах нь оюун сэтгэхүйгээ бяртай болгох “жор” тэр болно.

-Урилгыг хүлээн авч ярилцсан танд баярлалаа.

Дэлгэрэнгүй унших
сурталчилгаа
Өнөөдөр4 цаг 18 минут

Улаанбаатарт өдөртөө 3 хэм дулаан

Тод мэдээ6 цаг 1 минут

ХХААХҮЯ: Тусламжийн нэг сая тун вакциныг хүлээн авлаа

Тод мэдээ6 цаг 2 минут

Монгол эрэгтэйчүүдийн дундаж наслалт 67 байна

Тод мэдээ6 цаг 5 минут

Зудын эрсэдлийг бууруулах тодорхой санал боловсруулж УИХ-д танилцуул...

Өнөөдөр6 цаг 6 минут

Гадаад валютын улсын нөөц 5 тэрбум ам.долларыг давж, түүхэн дээд хэм...

Тод мэдээ6 цаг 8 минут

ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалан Сэлэнгэ, Булган аймгийн малчдын бүлэг...

Тод мэдээ6 цаг 10 минут

АНУ-ын Охайо мужид онц байдал зарлалаа

Тод мэдээ6 цаг 12 минут

Метроны зөвлөх үйлчилгээний тендерт 11 улсын компани санал ирүүлэв

Өнөөдөр6 цаг 14 минут

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал эрч хүч ихсэнэ

Өнөөдөр2024/03/18

Өнөөдөр ихэнх нутгаар цаг агаар тогтуун байна

Чөлөөт бүс2024/03/18

Цасан шуургатай үед автомашинтай явж байгаад зогсох шаардлага тулгар...

Тод индэр2024/03/18

Эрэгтэйчүүдийн өмнө тулгамдаж буй асуудлыг шийдвэрлэх аливаа санал, ...

Тод мэдээ2024/03/18

"Эрдэнэ ресурс девелопмент корпорэйшн" ХК-ийн үнэт цаасны ...

Тод мэдээ2024/03/18

Баяр тэмдэглэх нэрээр согтууруулах ундааны зүйл хэтрүүлэн хэрэглэхгү...

Өнөөдөр2024/03/18

Малын сэг зэмийг бүрэн устгах, шар усны үерээс урьдчилан сэргийлэх а...

Тод мэдээ2024/03/18

ГИХГ: Хоёрдугаар сард 28 улсын 1897 иргэнд цахим виз олголоо

Тод мэдээ2024/03/18

Соёлын сайд Ч.Номин циркийн салбарын төлөөллийг хүлээн авч уулзлаа

Тод мэдээ2024/03/18

Бүгд Найрамдах Буриад Улсын Засгийн газраас манай улсад 8 500 тонн х...

Өнөөдөр2024/03/18

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Тод индэр2024/03/15

Л.Оюун-Эрдэнэ: Бага тойруу дахь эрх мэдлийн төвлөрлийг задлахгүйгээр...

Өнөөдөр2024/03/15

Нийт нас баралтын 2.4-3 хувь нь амиа хорлосон шалтгаантай байна

Тод мэдээ2024/03/15

Авто замын даац хэтрүүлсэн, задрах боломжгүй ачаа тээвэрлэлтийг 30 х...

Тод мэдээ2024/03/15

"Архашаат" боомтоор 8-аас доош суудалтай автомашинаар нэвт...

Тод мэдээ2024/03/15

Европын Холбооноос зудын хүндрэлийг даван туулахад зориулж 500 мянга...

Тод мэдээ2024/03/15

Том малын зүй бус хорогдол улсын хэмжээнд 3.5 сая болжээ

Тод мэдээ2024/03/15

Зам, даваанд халтиргаа, гулгаа үүсэж болзошгүйг анхааруулж байна

Өнөөдөр2024/03/15

УИХ-ын 2024 оны Хаврын ээлжит чуулган өнөөдөр нээлтээ хийнэ

Өнөөдөр2024/03/15

Цаг агаарын аюултай үзэгдлээс сэрэмжлүүлж байна!

Өнөөдөр2024/03/15

Хол газар яваар одогсод баруун урагш мөрөө гаргавал зохистой

Тод мэдээ2024/03/14

“Малчин түмэндээ тусалья” хандивын бөхийн барилдаанаар н...

Санал болгох