Тод индэр
Ерөнхийлөгч Х. Баттулга Өмнөговь аймгийн иргэдтэй уулзлаа
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Халтмаагийн Баттулга /2020.10.07/ Өмнөговь аймгийн иргэдтэй уулзлаа. Уулзалтын эхэнд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Халтмаагийн Баттулга уламжлал ёсоор Монгол орноо тойрч иргэд, хөдөлмөрчдийн санал, хүсэлтийг сонсохоор ирснээ дуулгаж, иргэдийн төлөөлөгчдийг уулзалтад идэвхтэй оролцохыг хүсэв.
Ийнхүү уулзалт иргэдийн санал хүсэлтийг сонссоноор эхэллээ. Уулзалтын үеэр иргэдийн хэлсэн санал, хүсэлтийг тоймлон хүргэж байна.
Өмнөговь аймгийн иргэн Бараадууз:
“…Өмнөговь аймагт сүүлийн 15 жилд ган болоогүй ганцхан сум байгаа нь Даланзадгад сум. Өмнөговь аймгийн аль ч суманд 3-5 жилд нэг удаа зуд болдог. 1949 оны зудаас хойших зуд болсон жилүүдийг бүгдийг нь мэдэж байгаа учраас би баталгаатай хэлж байна. 3 жилд нэг удаа зуд болдог байсан энэ газар сүүлийн 15 жил дараалан ган болоогүй вэ гэхээр Өмнөговь аймгийн хөдөлмөрчид Ханхонгор сумын нутагт 500 га газар хайлаасан ой байгуулсантай холбоотой болов уу.
Яагаад гэвэл 100 га газрыг бүрхсэн ой хур тунадас татах чадвартай гэдгийг дэлхийн олон орны эрдэмтэд судалж, нотолсон байдаг. Ерөнхийлөгч Та ойжуулах ажилд их анхаарал тавьж, санаачилга гаргадаг. Тэгэхээр энэ ажлаа улам эрчимжүүлж, аймаг болгонд, тухайлбал, говийн аймгуудын гурван сумын дунд 500 га газрыг ойжуулж, ташуурдаж өгөөч.”
Өмнөговь аймгийн иргэн Д.Гантуяа:
“…Би төрд 28 жил, үүнээс авто тээврийн салбарт 18 жил ажилласан хүн. Би намын харъяаллаас болж тэтгэвэрт гарах хугацаанаасаа зургаан сарын өмнө халагдсан. Би өнөөдөр гомдол мэдүүлэх гээгүй. Тээврийн байгууллага гэдэг бол үндсэндээ хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын хамгийн өндөр стандартыг мөрдүүлж байх хариуцлагатай том байгууллага юм. Өнөөдөр маш олон хүн авто замын ослоор өөд болж байна.
Олон олон залуучууд гэр орноо тэжээх гэж тээвэр хийж яваад залуу насандаа, архины хамааралтай болоод хамааралгүйгээр амиа алдаж байна. Энэ асуудлаар би яам болон бусад газарт санал, хүсэлтээ тавьсан боловч ямар ч арга хэмжээ авахгүй байна. Намын харъяаллаар ямар ч мэргэжилгүй хүмүүсээр мэргэжлийн байгууллагыг дүүргэж байна. Хүний амь насны төлөө, тээвэрчдийн төлөө та онцгой анхаарч, тээврийн стандартыг мөрдүүлж байх энэ том байгууллагад ач холбогдол өгч ажиллаач гэж хүсье.”
Өмнөговь аймгийн иргэн Х.Одонтуяа:
“…Өмнөговь бол уул уурхайн салбараас ихэнх төсвөө бүрдүүлдэг аймаг. Өнөөдөр Өмнөговь болон Дорноговь аймгийн нутагт 700 км төмөр замын бүтээн байгуулалтын ажлыг гүйцэтгэж байна. Эндээс манай Өмнөговь аймгийн Цогтцэций сум болон Гашуунсухайтын боомт руу 59 км төмөр зам нь орж ирэх юм билээ. Үүнийг дагаад бид зөвхөн Гашуунсухайт боомтоор экспортын бүтээгдэхүүн гаргахгүйгээр ОХУ руу нүүрсээ экспортолж, уул уурхайн бүтээгдэхүүний нийлүүлэх боломж нь бүрдэж байгаа. Энэ нь Өмнөговь аймгийн залуучуудад маш таатай мэдээ болж байгааг Ерөнхийлөгчид дуулгаж, баярлалаа гэж хэлмээр байна.”
Өмнөговь аймгийн иргэн Ө.Ваанчиг:
“…Өмнөговь аймаг байгалийн баялагтай. Говь нутгийнхаа хөгжил дэвшил, улс эх орондоо хувь нэмэр оруулж байгаа Өмнөговь аймгийг төр, засгаас харж үзэх хэрэгтэй. Оюутолгой, Тавантолгойн ордууд маш их нөөцтэй. Олон жил яригдсан Оюутолгой, Тавантолгойн нөөцийг ашиглан дулааны цахилгаан станцууд барих ажлыг хэрэгжүүлж, урд хөршөөс цахилгаан авахаа больж, өөрсдөө цахилгаан экспортолдог болох арга хэмжээ авч өгөөч.”
Өмнөговь аймгийн иргэн Идэрзориг:
“…Би төмөр замын бүтээн байгуулалтын ажилтай биечлэн танилцаад ирсэн. Тэнд монголчууд нэгдээд хийж, бүтээн байгуулж чаддаг, хөрөнгө оруулалтынхаа үр өгөөжийг монголдоо шингээж чаддаг гэдгийг харуулсан сайхан ажил явж байна. Таны санаачилсан ажил хурдтай явж, Монгол Улсын эдийн засгийн баазыг бэхжүүлэхэд үүрэг гүйцэтгэж байгаад баяртай байна.
Төмөр замын бүтээн байгуулалтыг дагаад Монгол Улсын стратегийн ач холбогдол бүхий 17 ордын үнэлэмж сэргэх юм байна. Түүнийг дагаад Өмнөговь аймагт ус зайлшгүй хэрэгтэй. Ханбогд сумын иргэдэд усыг заавал авчраарай гэж Төрийн тэргүүн танд дамжуулах үүргийг надад өгч энэ уулзалтад явуулсан. Өмнөговь аймагт ус зайлшгүй хэрэгтэй байгаа учраас “Орхон говь”, “Хэрлэн говь” зэрэг төслүүд болон бусад боломжтой хувилбараар манай аймгийг устай болгох ажлыг гардан хийгээрэй гэж захья.”
Өмнөговь аймгийн иргэн Т.Чимэгмаа:
“…Би Дундсайхан сумын 4 дүгээр багийн иргэн байна. Манай багийн бүх иргэд, айл, өрхүүдийг хамруулсан “Хөршийн холбоо” байгуулаж ажиллаж байгаа. “Хөршийн холбоо” нь багийн ард иргэд, айл, өрхүүдэд бүгдэнд нь хүрч ажилладаг. Тухайн өрхөд ямар хүмүүс амьдардаг, хэн нь халамжаа авч чадахгүй байна гэх зэрэг асуудлыг нь мэдэж, иргэн бүртэй харьцдаг. Иймээс засаг захиргааны анхдагч нэгж болох баг дээрх “Хөршийн холбоо”-ны ажилтныг багийн төв дээр ажиллуулж, төсвөөс цалинжуулж болдоггүй юм уу гэсэн санал тавих гэсэн юм” гэлээ.
Уулзалтын төгсгөлд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Халтмаагийн Баттулга иргэдийн асуултад хариулж, уулзалтыг дүгнэж үг хэллээ. Энэ үеэрээ Дорноговь, Өмнөговь аймгийн нутагт өрнөж буй Зүүнбаян-Цогтцэций, Цогтцэций-Гашуунсухайт чиглэлийн 700 орчим км төмөр замын бүтээн байгуулалтын ажил болон цаашид Төрөөс төмөр замын тээврийн талаар баримтлах бодлогын дагуу зүүн, баруун бүсийг төмөр замаар холбох ажлын талаар мэдээлэл өглөө.
Мөн “…Өнөөдрийн уулзалтаар олон малчин усны асуудлыг ярилаа. Ус бол манай орны суурь асуудал юм. Говийн бүсэд төмөр замын дэд бүтцийг тавьж, улмаар Сүхбаатар аймгийн Баруун-Уртаас Говь-Алтай аймаг хүртэл төмөр зам дагасан хоолой тавих юм. Энэ хоолойг дагаад газар тариалан хөгжиж, малын бэлчээр усжаад эхэлнэ. Үүн дээр орон нутгийн удирдлагууд санаачилгатай ажиллах ёстой” гэв.
Тод индэр
Б.Жавхлан: Гадаад валютын улсын нөөц таван тэрбум ам.долларт хүрлээ
Уул уурхайн бүтээгдэхүүний экспортыг нэмэгдүүлэх, гадаад валютын улсын нөөцийн нөхцөл байдлын талаар Сангийн сайд Б.Жавхлан Засгийн газрын хуралдаанд мэдээлэл хийлээ.
“Монгол Улсын Ерөнхий сайдын захирамжаар экспорт нэмэгдүүлж, тулгамдаж буй асуудлыг шуурхай шийдвэрлэх үүрэг бүхий Ажлын хэсэг уул уурхайн экспортод тулгараад буй асуудлыг цогц байдлаар шийдвэрлэж, экспортыг эрчимжүүлж, гадаад валютын орох урсгалыг нэмэгдүүлэх арга хэмжээ авч ажиллаж байна. Тус Ажлын хэсгийн дарга, Сангийн сайд Б.Жавхлан,
Нэгдүгээр улирлын нийт дүнгээр нүүрс 17.4 сая.тонн, төмрийн хүдэр 1.8 сая тонн экспортолсон нь өмнөх оны мөн үетэй ижил түвшинд байгаа бол зэсийн баяжмалын экспорт 456 мянган тоннд хүрч 24 хувиар өссөн дүнтэй байна.
Ажлын хэсэг банкны салбарын төлөөлөлтэй уулзаж, гадаад валютын улсын нөөцийг хамгаалах чиглэлд хамтран ажиллах талаар хэлэлцэж, Санхүүгийн тогтвортой байдлын зөвлөлийн хурлаар холбогдох асуудлыг шийдвэрлэж, бодлогын зөвлөмж гарган ажиллаж байна.
Энэ сарын 1-ний байдлаар гадаад валютын улсын нөөц өмнөх долоо хоногоос 305 сая ам.доллароор нэмэгдэж, таван тэрбум ам.долларт хүрлээ гэж мэдээллээ.
Тод индэр
О.Батнайрамдал: Бакалаврын төвшинд суралцагчдад тэтгэлэг, магистр, докторын төвшинд бол зээл олгохоор зохицуулах нь зөв байна
Монгол Улсын Их хурлын Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын байнгын хорооны 2024 оны 10 дугаар сарын 15-ны өдрийн 02 тоот тогтоолоор Боловсролын зээлийн сангийн үйл ажиллагаа, журмын биелэлтэд хяналт шалгалт хийх, холбогдох санал, дүгнэлт гаргах шийдвэрийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий Ажлын хэсгийг байгуулсан. Энэхүү ажлын хэсгийг УИХ-ын гишүүн О.Батнайрамдал ахалж байна. Түүнтэй уулзаж ярилцсан юм.
-Ажлын хэсэг байгуулагдах шаардлага юу байв?
-Засгийн газрын татвар төлөгчдийн мөнгөөр санхүүждэг 23 сангийн нэг нь Боловсролын зээлийн сан юм. Хамгийн үнэ цэнэтэй, тэр хэрээрээ хамгийн их хөрөнгө оруулалттай сан юм. Гэхдээ энэ сан өнгөрсөн хугацаанд зээл олгох журмаасаа эхлээд эргэн төлөлт хүртэл олон асуудлыг дагуулсаар байна. Нийтдээ 360 тэрбум төгрөгийн гадаад зээлийн санхүүжилт олгосон боловч эргэн төлөлтөд асуудал үүсч байна. Боловсролын зээлийн сан журмаар зохицуулагдаж ирсэн. Энэхүү мөрдөгдөж буй журам 27 хуудас бүхий олон удаагийн нэмэлт өөрчлөлт орсон учраас ойлгомжгүй, ишлэлээс ишлэгдсэн маягтай баримт бичиг болжээ. Тиймээс журам бүрэн шинэчлэглэх зайлшгүй шаардлага үүссэн. Ингээд 2025 оны сонгон шалгаруулалтаас өмнө Боловсролын сангийн зээлийн журмыг шинэчлэхээр ажиллаж байна. Манай ажлын хэсэг санал, дүгнэлтээ боловсруулан Байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцүүлж, холбогдох яаманд хүргүүлэхэд бэлэн болоод байна.
-Боловсролын зээлийн сангийн журмын төсөлд ямар ямар өөрчлөлт оруулах саналыг боловсруулсан бэ?
- Ер нь бол Боловсролын зээлийн сан алсын хараагаасаа эхлээд стратегийн хувьд шинэчлэл хийх шаардлага буй болжээ. Жишээлбэл, Боловсролын зээлийн сан гэх атлаа нийт санхүүжилтийн 87 орчим хувь нь тэтгэлэг болж олгогдож байна. Эдийн засгийн бүтэц өөрчлөгдөх тусам хөдөлмөрийн зах зээлтэй уялдаад эрэлт хэрэгцээтэй мэргэжилтэй нийцүүлэн Боловсролын зээлийн сангийн стратегийг тодорхойлох ёстой. Боловсролын зээлийн сангийн санхүүжилтийн 35-45 хувь нь Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит тэтгэлэгт буюу бакалаврын боловсрол эзэмшихэд олгогдож байна. Гэтэл дэлхийн 100 топ сургуульд тэнцсэн хүүхдэд зээл хэлбэрээр олгогдож байна. Энэ нь харьцангуй ялгаатай байдал үүсээд байгаа юм. Мөн өндөр мөнгөн дүнгээр буюу 100-200 мянган ам. долларын зээл авсан оюутан бакалавраа төгсч ирээд зээлийг эргэн төлөх нь асуудалтай. Ер нь дөнгөж бакалаврын түвшний боловсрол эзэмшээд өндөр хэмжээний зээл төлөх нь хэцүү учраас зээлийн эргэн төлөлт ч тааруу явж ирсэнтэй холбоотой байх.
Тэгэхээр бакалаврын төвшинд эргэн төлөгдөх нөхцөлгүйгээр тэтгэлэг, магистр, доктор буюу ахисан төвшинд зээл олгохоор зохицуулах нь зөв байна. Өөрөөр хэлбэл, ахисан төвшинд зээлээр суралцагч санхүүгийн хувьд зээлийг эргэн төлөх боломжтой болсон байна. Хоёрдугаарт, гадаадын их, дээд сургуульд суралцах хүүхдийн сонгон шалгаруулалтыг эрэмбэ, ерөнхий тест явуулж шалгаруулж байна. Зөвхөн эрэмбийг харах нь өрөөсгөл учраас тухайн хүүхэд өөрсийн санаачлагаар тэтгэлэг авсан бол үнэлэгдэж, оноожуулалтад нь ордог байх ёстой. Мөн тухайн сургуулийн төлбөрийн хэмжээг оноожуулалтад тусгах нь зөв хэмээн үзэж байна. Яагаад гэвэл зарим сургууль эрэмбэ нь ойролцоо атлаа хэд дахин илүү төлбөртэй байх тохиолдол байдаг. Жишээлбэл, АНУ-ын Стэнфордын Их сургуульд 200 мянган ам.доллараар суралцуулахаар нэг хүүхэд явуулах нь уу эсвэл эрэмбээрээ ойролцоо Токиогийн их сургуульд яг энэ төсвөөр 10 хүүхэд суралцуулах уу гэдгийг бололцох ёстой. Энэ мэт уялдааг оноожуулалтад шингээж өгч байж, харилцан ашигтай, хүртээмжтэй зээлийн олголтыг шинэчлэн хэрэгжүүлэх боломжтой хэмээн үзсэн.
- Төрийн албан хаагчдыг мэдлэг боловсролоо дээшлүүлэхэд зээлийн сангаас тэтгэлэг өгч болох уу?
- Төрийн албан хаагчдыг бодлогоор дэмжин чадавхжуулах хүрээнд гадаад болон дотоодын сургалтын байгууллагад магистр, докторын үндсэн хөтөлбөрт хамруулах боломжийг бүрдүүлнэ. Мөн шаардлагатай тохиолдолд гадаад хэлний бэлтгэлд хамруулах боломжийг олгоно. Түүнээс гадаадад суралцаад төгссөн хүүхэд тухайн орондоо ажлын туршлага хуримтлуулж ирэх боломжийг олгох уян хатан зохицуулалтыг тусгалаа. Хэрвээ эргэн ирэхгүй бол тэтгэлэг зээл хэлбэрт шилжиж, эргэн төлөгдөх нөхцөлттэй байна. Тухайн суралцагч энэ бүхнээ бүрэн ялгаж ойлгосон байхын тулд журмын шинэчлэл мөн чиглэж байна. Мөн зорилтот бүлэгт чиглэсэн буцалтгүй тусламжаар суралцах боломжийг журамд тусгах ёстой юм.
-Зээлийн эргэн төлөлтөөр дараагийн зээлийг олгох зарчмаар төсөвлөсөн. Тэгэхээр зээлийн эргэн төлөлтийг сайжруулахад хэрхэн анхаарч ажиллах вэ?
- 2025 оны улсын төсөвт Боловсролын зээлийн сангийн үйл ажиллагаанд 158,4 тэрбум төгрөг төсөвлөгдсөн. Түүний 33,6 тэрбум нь зээлийн эргэн төлөлтөөс санхүүжихээр тусгасан. Өөрөөр хэлбэл, эргэн төлөлт заавал хийгдэж байж Боловсролын зээлийн сангийн үйл ажиллагаагаа хэвийн явуулна. Зээлийн эргэн төлөлт хийгдэхгүй бол дотоодын их,дээд сургуульд суралцагч хүүхдүүд Монгол банкны хар жагсаалтад бичигддэг. Харин гадаадад суралцахаар зээл аваад эргэн төлөлт хийгээдгүй бол энэ хар жагсаалтад ордоггүй. Энэ ялгавартай байдлыг халах хэрэгтэй учраас журмын төсөлд санал тусгасан байгаа. Зээлийн эргэн төлөлтийг сайжруулах, зээлийн санг шударга ёсны зарчимд нийцүүлэхийн тулд шинэчлэл хийхээр саналыг боловсруулсан юм.
Тод индэр
Т.Баярхүү: Хуурайшилт ихтэй сумдад түймрийн эрсдэл маш өндөр байна
Шадар сайд, УОК-ын дарга С.Амарсайхан 21 аймаг, нийслэлийн Онцгой комиссын дарга нартай цахимаар хуралдаж, ой хээрийн түймэр, шар усны үерээс урьдчилан сэргийлэх төлөвлөгөө, арга хэмжээний талаар хэлэлцлээ. Энэ талаар УОК-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Т.Баярхүү мэдээлэл өглөө. Тэрбээр “Нийт нутгаар хуурайшилт өндөр байгаа. Баруун аймгуудад цас ихтэй байгаа учраас шар усны үерийн эрсдэл өндөр байна. Өнгөрсөн долоон хоногт зүүн аймгуудад бүртгэгдсэн хээрийн түймэр түүнийг унтраах үйл ажиллагааг зохион байгуулсан аймгийн онцгой комиссын мэдээлэл, түймрийн хор уршгийг арилгах, түймэрт өртсөн айл өрхүүдэд чиглэсэн арга хэмжээний талаарх мэдээллийг сонсож, холбогдох үүрэг чиглэлийг өгсөн.
Зүүн аймгууд ой хээрийн түймрийн эрсдэлтэй байгаа учраас хөдөлгөөнт бүлгүүд болон хяналтыг цэгүүдийг ажиллуулах зэрэг урьдчилан сэргийлэх ажлуудыг зохион байгуулж байгаа. Энэ чиглэлийн үйл ажиллагааг нэлээд эрчимжүүлэх үүргийг холбогдох аймаг орон нутгийн онцгой комиссын байгууллагад өгсөн.
Он гарснаас хойш 28 гал түймэр бүртгэгдсэн. Үүнээс гэмт хэргийн шинжтэй буюу мөрдөн шалгах ажиллагаа явагдаж байгаа хэргүүдийн статистик тоо баримтыг аваад үзэхээр 46 орчим хувь нь шалтгаан эзэн холбогдогч нь тодорхой байна. Жишээлбэл хогийн цэгээс, машины яндангаас, айлын янданг ил задгай орхисон үнс нурмаас гэх мэтчилэн шалтгаанаас үүдэлтэй гал гарчээ. Харин 56 орчим хувь нь эзэн холбогдогч тодорхойгүй байна. Үүн дээр мөрдөн шалгах ажиллагаа явагдаж байгаа.
Түймэрт өртсөн айл өрхүүдэд УОК-оос гэр хүнсний багц, эрүүл мэндийн багц, дулаан хувцас хэрэглэлүүдийг эхний ээлжид хүргэж өгсөн. Хөдөлмөр халамж үйлчилгээний газраас гамшигт өртсөн айл өрхүүдэд тодорхой хэмжээний мөнгөн тусламжуудыг үзүүлсэн. Мөн ХХҮЕ-аас тухайн иргэдтэй уулзалт зохион байгуулж үнэлгээ хийгээд цаашид малжуулах чиглэлээр ямар төсөл хөтөлбөрт хамруулах чиглэлээр судалгааны ажил үргэлжилж байгаа.
Увс, Завхан, Ховд, Баян-Өлгий зэрэг баруун аймгуудын цас одоохондоо хайлж дуусаагүй байна. Цастай байгаа газруудаар түймэр арай бага байгаа бол бусад аймаг, хуурайшилт ихтэй сумдад түймрийн эрсдэл маш өндөр байна. Ер нь өдөр ирэх тусам түймрийн эрсдэл нэмэгдэж байна. Иймээс дор бүрнээ сонор сэрэмжтэй байхыг анхааруулж байна” гэв.
