Тод мэдээ
“Стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ордын төрийн эзэмшлийн хувь, хэмжээг орлуулах тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийг баталлаа
УИХ-ын чуулганы 2025 оны нэгдүгээр сарын 09-ний өдрийн үдээс хойших нэгдсэн хуралдаанаар “Жамсрангийн Самбуугийн алдар гавьяаг мөнхжүүлэх, түүний мэндэлсний 130 жилийн ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийн анхны хэлэлцүүлгийг хийснээр эхэллээ.
Тогтоолын төслийн талаарх Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг УИХ-ын гишүүн Б.Баярбаатар танилцууллаа. Тэрбээр, Төрийн байгуулалтын байнгын хороо хуралдаанаар тогтоолын төслийн анхны хэлэлцүүлгийг явуулах үед УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнэболд Нийтээр тэмдэглэх баярын болон тэмдэглэлт өдрүүдийн тухай хуульд нийцүүлж тогтоолын төслийн гарчгийг “Засгийн газарт чиглэл өгөх тухай” гэж өөрчлөх, мөн тогтоолын төслийг боловсронгуй болгох чиглэлээр 4 зарчмын зөрүүтэй санал гаргасныг гишүүдийн олонх дэмжсэн болно гэв. Байнгын хорооны санал, дүгнэлттэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, санал хэллээ. Тухайлбал, УИХ-ын А.Ариунзаяа, Засгийн газрын журмаар төр, нийгмийн зүтгэлтэн, гавьяат үйлстнүүдийн мэндэлсний 100 болон түүнээс дээш жилийг 50 жилийн давтамжтайгаар тэмдэглэхээр заасан. Гэхдээ энэхүү 50 жилийн давтамжит хугацаа хэт хол байна. Тиймээс Засгийн газарт хугацааг өөрчлөх талаар чиглэл өгөхийг дэмжиж байна. Мөн Ж.Самбуу агсны 130 жилийн ойг тэмдэглэхээр санаачилсан УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнэболд болон дэмжсэн гишүүдэд талархаж байна гэв. Ийнхүү асуулт, хариулт өндөрлөсний дараа байнгын хорооноос дэмжсэн зарчмын зөрүүтэй саналын томьёоллоор санал хурааж шийдвэрлэв. Үүний дараа “Жамсрангийн Самбуугийн алдар гавьяаг мөнхжүүлэх, түүний мэндэлсний 130 жилийн ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийн эцсийн хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд шилжүүллээ.
Хуралдаан үргэлжлэн “Батлан хамгаалахын техник, тоног төхөөрөмж болон технологи шилжүүлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Япон Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэв. Хууль санаачлагчийн илтгэлийг УИХ-ын гишүүн, Батлан хамгаалахын сайд С.Бямбацогт танилцуулав.
Түүний дараа хуулийн төслийг хэлэлцсэн талаарх Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг УИХ-ын гишүүн Д.Энхтүвшин танилцуулсан юм. Тэрбээр, хуулийн төслийг хэлэлцэх үед УИХ-ын гишүүн Д.Ганбат төслийг дэмжиж байгаагаа илэрхийлээд, шинэ техник, тоног төхөөрөмж болон технологи эзэмшсэн боловсон хүчний нөөц хэр байгаа талаар, УИХ-ын гишүүн Б.Батбаатар, батлах хамгаалах чиглэлээр гадаадын олон улстай хамтын ажиллагаагаа бэхжүүлэх хүрээнд хийгддэг хээрийн сургуулилт зэрэг үйл ажиллагааны талаар иргэдэд зөв мэдээлэл, ойлголт өгөхөд хэрхэн анхаарч байгаа талаар асуулт асууж, хариулт авлаа гэв.
Хуулийн төслийн танилцуулга болон байнгын хорооны санал, дүгнэлттэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатар, батлан хамгаалах салбарт ирж буй буцалтгүй тусламж хэдий ч зах зээлийн ханш хэд болох вэ, тоног төхөөрөмжийн цаашдын урсгал зардалд тооцоо хийсэн эсэх талаар, УИХ-ын гишүүн Д.Рэгдэл, энэхүү хэлэлцээрт батлан хамгаалахын техник, тоног төхөөрөмж болон технологи шилжүүлэх юм байна. Технологи шилжүүлэх гэдэг агуулгыг тодруулахыг хүсэв. Мөн УИХ-ын гишүүн П.Сайнзориг, батлан хамгаалах салбарын гадаад харилцааны оновчтой бодлого улс орны хөгжилд тодорхой хувь нэмэр оруулж ирсэн гэдгийг онцлоод орчин үеийн тоног төхөөрөмжийг ашиглах боловсон хүчнийг бэлтгэх талаар баримталж буй бодлогын талаар асуусан бол УИХ-ын гишүүн Б.Бейсэн хоёр улсын хэлэлцээрийн дагуу манайд нийлүүлэх тоног төхөөрөмжийг ашиглах чадвартай боловсон хүчинг бэлтгэсэн эсэх талаар асуусан.
Батлан хамгаалахын сайд С.Бямбацогт хариулахдаа, манайх дэлхийн 39 улстай батлах хамгаалах, таван улстай цэрэг техникийн хамтын ажиллагаатай. Батлан хамгаалах салбарыг бэхжүүлэхэд зэвсэгт хүчний техник төхөөрөмжийн шинэчлэл зайлшгүй шаардлагатай байна. Өнөөдрийн ашиглагдаж буй тоног төхөөрөмжийн суурь дээрээ суурилуулан ашиглаад явах тул нэмэлт зардал гарахгүй. Энэ удаагийн хэлэлцээрээр анх удаа техник, тоног төхөөрөмж хүлээн авч байна. Хоёр талаас санал гаргахгүй бол хэлэлцээр сунгагдаад явна. Хэлэлцээрийн дагуу тоног төхөөрөмжөө дагаад шинэ технологи орж ирэх нь дамжиггүй учраас хэлэлцээрийг ийн нэрлэсэн. Дэлхийн улс орнууд техник, технологийн дэвшлийг ашиглан батлан хамгаалах үйл ажиллагаагаа хэрэгжүүлж байна. Бид гадаадын улс орнуудад боловсон хүчнээ бэлтгэхэд анхаарч ажиллаж байна гэв. УИХ-ын гишүүд энэхүү хуулийн төслийн талаар асуулт асууж, хариулт авч дууссаны дараа үргэлжүүлэн “Стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ордын төрийн эзэмшлийн хувь, хэмжээг орлуулах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг явууллаа. Төслийг эцсийн хэлэлцүүлэгт бэлтгэсэн талаарх Эдийн засгийн байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг УИХ-ын гишүүн Б. Пүрэвдорж танилцуулав.
Байнгын хорооны санал, дүгнэлттэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүн Н.Наранбаатар, хамгийн их уул уурхайн төсөл хэрэгжиж буй Өмнөговь аймгийн зарим сумдын байгаль орчин сүйдсэн, ажилгүйдэл буураагүй, ундны усны хомсдол нүүрлэсэн зэрэг асуудлууд тулгарсаар байна. Өөрөөр хэлбэл, тухайн орон нутгийн хөгжил, ард иргэдэд үр өгөөжгүй байна. Мөн Өмнөговь аймагт уул уурхайн төслөөс орж ирсэн татвараас 1,7 их наяд төгрөгийг татаад авчихаж байна. Бусад аймаг, сумдад уул уурхайн томоохон төслүүдийг үргэжлүүлэхдээ анхаарах талаар саналаа илэрхийлж байв. Мөн УИХ-ын гишүүн М.Бадамсүрэн, ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөрийн 30 хувийг орон нутагт хуваарилахыг гишүүдийн олонх дэмжих хандлагатай байгаад талархаж буйгаа илэрхийлээд уул уурхайтай аймаг, сумдын хөгжлийг дэмжихэд энэхүү татварын тодорхой хувийг үлдээх нь маш чухал гэдгийг онцолж байв. УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, санал хэлсний дараа “Стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ордын төрийн эзэмшлийн хувь, хэмжээг орлуулах тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийг нэгдсэн хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэн тул тогтоолын төсөл батлагдлаа. Мөн “Батлан хамгаалахын техник, тоног төхөөрөмж болон технологи шилжүүлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Япон Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэж, эцэслэн баталлаа.
Үдээс хойших нэгдсэн хуралдаан үргэлжлэн Үндэсний баялгийн сангийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслийг хэлэлцэв. Тус хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлэг явуулсан Эдийн засгийн байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж танилцуулав. Тэрбээр, Эдийн засгийн байнгын хорооны хуралдаанаар хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлгийг явуулах үед УИХ-ын гишүүн М.Бадамсүрэн Орон нутгийн хөгжлийн санд хуримтлагдсан мөнгөн хөрөнгөөс эрчим хүчний төсөл, хөтөлбөрүүдийг санхүүжүүлэх, мөн уул уурхайн салбараас төвлөрүүлсэн орлогоос хөдөө аж ахуйн салбарт хөрөнгө оруулалт хийхэд чиглэсэн бодлогуудыг Монгол Улсын Засгийн газар хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн эсэх, стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын нөөц ашигласны тусгай төлбөрийн үндсэн хувь хэмжээг хэвээр үлдээх талаар асуулт асууж, хариулт авлаа. Байнгын хорооны хуралдаанаар хуулийн төслүүдийн анхны хэлэлцүүлгийг явуулах үед Улсын Их Хурлын гишүүн Г.Уянгахишиг Ашигт малтмалын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн 1, 2, 3 дугаар зүйлүүдийг нэгтгэж өөрчлөн найруулах гэсэн зарчмын зөрүүтэй санал гаргасныг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэн болно гэв. Байнгын хорооны санал, дүгнэлттэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүн А.Ариунзаяа, Н.Батнайрамдал, Х.Булгантуяа, А. Ганбаатар, Ц.Мөнхтуяа, Б.Пунсалмаа нарын гишүүд асуулт асууж, хариулт авлаа. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн А.Ариунзаяа, Үндэсний баялгийн сан болон Хуримтлалын сан байгуулахад Сингапур, Норвеги зэрэг улс орнуудын туршлагыг сайн судалсан. Манайд Хуримтлалын сан тэтгэвэрт, Үндэсний баялгийн сан нь орон сууц, эрүүл мэнд, боловсролд зарцуулагдахаар тусдаа байна. Хэрэв Үндэсний баялгийн сангийн хуримтлалаа орон сууц, боловсрол зэрэгт зарцуулахгүйгээр зөвхөн тэтгэвэртээ зарцуулах хүсэлтэй ахмад настнууд ямар боломж буй талаар асуув. Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дарга, УИХ-ын гишүүн Н.Учрал, Үндэсний баялгийн сангийн тухай хууль өнгөрсөн оны 4 дүгээр сард батлагдсан. Түүнээс хойш өнгөрсөн оны 12 дугаар сарын сүүлч гэхэд 480 тэрбум төгрөг хуримтлагдаад иргэн бүрт хадгаламж хэлбэрээр харагдаж байгаа нь том дэвшил. Ирээдүйн өв санг 2030 он хүртэл хадгалаад улмаар хуримтлал үүсгээд иргэнд хүртэх үр өгөөжийг нэмэгдүүлэхийн төлөө ажиллана гэв.
УИХ-ын гишүүн Х.Булгантуяа, 2025 оны төсвийн тухай хуулийн дагуу Хуримтлалын санд 507,1 тэрбум төгрөг төвлөрөхөөр заасан. Энэ хөрөнгө дахин нэмэгдэх боломжтой эсэх, тус сангийн мөнгөө иргэдэд зарцуулах эрхийг хэзээ нээх талаар асуугаад, E-mongolia системд иргэнд хуваарилагдсан мөнгөн дүн харагдаж буй боловч хүүг тодорхой харуулах хэрэгтэй байгаа талаар саналаа илэрхийллээ. Ажлын хэсгээс Засгийн газраас “Хуримтлалын нэрийн данс үүсгэх, хөтлөх, сангаас зарцуулалт хийх журам”-ыг баталсан. Энэхүү журмын хүрээнд хуримтлалын нэрийн дансны мөнгийг зарцуулах эрхийг иргэддээ олгоно. Тиймээс хэрхэн зарцуулах иргэдийн хүсэлтийг авах, улмаар сангийн орлогыг улам нэмэгдүүлэхэд анхаарч ажиллана гэв. УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, хариулт авсны дараа байнгын хорооноос гаргасан зарчмын зөрүүтэй нэг саналын томьёоллоор санал хурааж, дэмжигдлээ. Үндэсний баялгийн сангийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслийг эцсийн хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр Эдийн засгийн байнгын хороонд шилжүүллээ гэж УИХ-ын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ.
Тод мэдээ
ХХОАТ-ын хэмжээг нэг хувь болгон бууруулах талаар гаргасан иргэдийн өргөдлийг хэлэлцлээ
Улсын Их Хурлын Төсвийн байнгын хорооны 2025 оны дөрөвдүгээр сарын 09-ний өдрийн хуралдаанаар Хувь хүний орлогын албан татварын хэмжээг 1 хувь болгон бууруулах талаар нийтийн ашиг сонирхлыг хөндсөн асуудлаар гаргасан иргэдийн өргөдлийн хэлэлцүүлгээр үргэлжиллээ.
Энэ талаар Байнгын хорооны дарга Ц.Даваасүрэн, Улсын Их Хурлын хууль тогтоох, хянан шалгах үйл ажиллагаанд иргэдийн оролцоог хангах зорилгоор нийтийн ашиг сонирхлыг хөндсөн тодорхой асуудлаар холбогдох D-өргөдөл цахим системд иргэн Р.Шинэгэрэл Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн 6.3-д заасан орлогод ногддог албан татварын хэмжээг 1 хувь болгож бууруулах асуудлаар хуулийн төсөл санаачлах тухай өргөдлийг 2025 оны 03 дугаар сарын 25-ны өдөр байршуулсан. Уг өргөдлийг 2025 оны 04 дүгээр сарын 01-ний өдрийн байдлаар 100187 хүн дэмжсэн байна. Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 39 дүгээр зүйлийн 39.4.1-т заасан шаардлагыг хангасан тул Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуульд заасны дагуу Улсын Их Хурлын дарга саналыг хэлэлцүүлж, Төсвийн байнгын хороонд шилжүүлсэн. Иймд уг саналыг тус Байнгын хороо 7 хоногийн дотор хэлэлцэх зохицуулалтайг гишүүдэд танилцуулав.
Улсын Их Хурлын даргын захирамжаар Татварын багц хуулийн хэрэгжилттэй танилцаж, санал, дүгнэлт гаргах, шаардлагатай бол хуулийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий ажлын хэсэг байгуулагдсан. Иймд дээрх өргөдлийг тус ажлын хэсэгт шилжүүлэх саналтай байгааг Байнгын хорооны дарга мэдэгдсэн.
Уг асуудалтай холбогдуулан асуулт асууж, санал хэлэх гишүүн байсангүй. Ингээд иргэн Р.Шинэгэрэлийн Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн 6.3-д заасан орлогод ногддог албан татварын хэмжээг 1 хувь болгож бууруулах асуудлыг ажлын хэсэгт шилжүүлье гэдэг саналын томьёоллоор санал хураалт явуулахад, хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжлээ.
Тод мэдээ
ОУПХ-ны 150 дугаар Ассамблейд УИХ-ын дэд дарга Х.Булгантуяа илтгэл танилцууллаа
Бүгд Найрамдах Узбекистан Улсын нийслэл Ташкент хотноо үргэлжилж буй Олон Улсын Парламентын Холбооны (ОУПХ)-ны 150 дугаар Ассамблейн үндсэн хэлэлцүүлгийн үеэр УИХ-ын дэд дарга Х.Булгантуяа илтгэл тавьж, үг хэллээ. Дэлхийн 140 улсын 1700 гаруй төлөөлөгчид оролцож буй уг Ассамблейн үеэр нийт 90 гаруй хэлэлцүүлэг, салбар хуралдаанууд зохион байгуулагдаж байгаа юм.
“Нийгмийн хөгжил, шударга ёсны төлөөх парламентын үйл ажиллагаа” сэдэвт үндсэн хэлэлцүүлгийн үеэр УИХ-ын дэд дарга Х.Булгантуяа үг хэлэхдээ, эрх тэгш байдлыг дээдэлж, олон талт оролцоог хангасан парламент нийгмийн хөгжлийг түргэсгэж, шударга ёсыг тогтооход чухал үүрэгтэйг онцоллоо. Тэрбээр, Монгол Улсын Үндсэн хуульд 2023 онд оруулсан нэмэлт өөрчлөлтийн хүрээнд парламентын төлөөллийн чадамжийг сайжруулах нөхцөл бүрдэж, улмаар 2024 оны УИХ-ын сонгуулийн үр дүнд бүрдсэн шинэ парламентын 126 гишүүнээс 32 нь эмэгтэй гишүүн сонгогдсоныг цохон тэмдэглэв. Түүнчлэн нийгмийн бүлгүүдийн олон талт оролцоог хангасан шинэ үеийн парламент 2024-2028 оны стратеги төлөвлөгөөгөө хүний эрхийг дээдэлсэн хуулийн үзэл санаанд тулгуурлан, үндсэн 5 зорилгыг дэвшүүлсэн хэмээн танилцууллаа.
УИХ-ын дэд дарга Х.Булгантуяа хэлэхдээ, дээрх стратегийн хүрээнд иргэний эрх ашгийг тэргүүнд тавьж, хууль тогтоомжийн тоо бус чанарыг чухалчилсан, олон ургальч үзэлд тулгуурлаж, шинжлэх ухаанч шийдлийг дэвшүүлдэг парламент болохоор зорьж байгааг дурдлаа. Үргэлжлүүлэн тэрбээр Монгол Улсын Засгийн газраас ирэх дөрвөн жилд хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгасан онцлох чиглэлүүдийг танилцуулахын сацуу авилгагүй, цахим засаглалыг бэхжүүлж, төрийн бүтээмжийг нэмэгдүүлэх, процессын дахин инженерчлэлийг бүх шатанд эхлүүлэхээр ажиллаж буйг тодотгов. Үр дүнд нь хууль тогтоох болон гүйцэтгэх засаглал харилцан уялдаатайгаар цогц ажлуудыг эрчимжүүлснээр нийгэмд үүсээд буй авлига, хүнд суртал, хүний эрхийн зөрчил зэрэг асуудлыг хамтад нь шийдвэрлэх боломжтойг тэмдэглэлээ.
Илтгэлийнхээ төгсгөлд, 2024-2028 оны стратеги төлөвлөгөөний хэрэгжилтийг хангаж, улмаар нийгмийн хөгжлийг хурдасгаж, шударга ёсыг тогтоохын тулд ОУПХ болон түүний гишүүн орнуудтай харилцан туршлага солилцож, идэвхтэй хамтран ажиллана гэдэгт итгэл дүүрэн байгаагаа илэрхийлэв хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ.
Тод мэдээ
Нийтийн ашиг сонирхлыг хөндсөн асуудлаар гаргасан иргэдийн өргөдлийг хэлэлцлээ
Улсын Их Хурлын Төсвийн байнгын хорооны 2025 оны дөрөвдүгээр сарын 09-ний өдрийн хуралдаанаар Улаанбаатар хотын тээврийн хэрэгслийн албан татварын хэмжээг нэмэгдүүлснийг хүчингүй болгох талаар нийтийн ашиг сонирхлыг хөндсөн асуудлаар гаргасан иргэдийн өргөдлийг хэлэлцсэн.
Энэ талаар Байнгын хорооны дарга Ц.Даваасүрэн, "Иргэн Э.Батбаяраас Улаанбаатар хотын тээврийн хэрэгслийн татварын нэмэгдлийг цуцлах асуудлаар ажлын хэсэг байгуулах тухай өргөдлийг Улсын Их Хурлын нийтийн өргөдөл, гомдлын цахим системд 2025 оны 03 дугаар сарын 20-ны өдөр байршуулсан. Уг өргөдлийг 2025 оны 04 дүгээр сарын 04-ний өдрийн байдлаар нийт 33042 иргэн дэмжсэн байна. Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 39 дүгээр зүйлийн 39.4.3-т заасан шаардлагыг хангасан тул Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 95.3-т заасны дагуу Улсын Их Хурлын Төсвийн байнгын хороонд шилжүүлсэн бөгөөд уг саналыг 7 хоногийн дотор хэлэлцэх зохицуулалттай" хэмээв.
Ингээд Улаанбаатар хотын тээврийн хэрэгслийн татварын нэмэгдлийг цуцлах талаар гаргасан саналыг 33042 иргэн дэмжсэн тул уг саналыг судлан үзэж, шийдвэрийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий ажлын хэсэг байгуулах Байнгын хорооны тогтоолын төслийг хэлэлцлээ.
Энэ үеэр Улсын Их Хурлын гишүүн Х.Ганхуяг уг ажлын хэсгийг Улсын Их Хурлын гишүүн Т.Аубакираар ахлуулах горимын санал гаргахад, хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжлээ. Мөн ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Баясгалан, Б.Заяабал, Б.Мөнхсоёл, Д.Пүрэвдаваа нар ажиллахаар болов хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээлэв.
