Өнөөгийн хүнд, ялангуяа албан өрөөнд ажилладаг хүмүүст нүд бол ерөөс хамгийн идэвхтэй ажилладаг эрхтэн юм. Ийм ачаалалтай нөхцөлд элдэв ажил төрөлтэй холбоотой бичиг цаас, компьютерын дэлгэц, харин орой нь гэрийн телевизор гээд бодохлоор хараа нь муудахгүй хүн гэж цөөн. Үүнийг зогсоож болох уу? Биднээс өөрсдөөс маань л их зүйл шалтгаална гэж мэргэжилтнүүд үзэж байна.

Хараа муутгадаг нэг дэх шалтгаан
Нүдний булчин ажиллахгүй байх. Бидний харж байгаа биетийн дүрс нь нүдний торлог, гэрэл мэдрэх хэсгээс, түүнчлэн нүдний доторх тусгай линз болох болрын муруйн өөрчлөлтөөс шалтгаалдаг юм. Хоёр зовхины булчин нь тухайн биет хүртэлх зайнаас хамааран болрыг нэг бол илүү төвгөр, үгүй бол илүү хавтгай болгодог байна. Хэрвээ байнга ном унших юм уу компьютерын дэлгэц ширтэх нь болорыг удирддаг булчингуудыг хөдөлгөөнгүй, сул болгоно. Тийнхүү хөдөлгөөнгүй аливаа булчингийн адил, зовхины булчингууд хэлбэрээ алддаг байна.

Дүгнэлт. Хол, ойрыг сайн харах чадвараа алдахгүйн тулд, нэг бол алсын, эсвэл ойрын биетэд хараагаа төвлөрүүлэх дасгал тогтмол хийж, нүднийхээ булчинг дасгалжуулах хэрэгтэй.

Хоёр дахь шалтгаан
Торлог хөгшрөх. Нүдний торлогийн эсүүд нь гэрэл мэдрэх пигменттэй байдаг бөгөөд энэ пигментийн туслалцаатайгаар бид хардаг. Насжих тусам уг пигмент задарч, улмаар хараа мууддаг байна.

Дүгнэлт. Торлог хөгшрөх үйл явцыг удаашруулахын тулд А амин дэм агуулсан бүтээгдэхүүн болох лууван, сүү, мах, загасны мах, өндөг тогтмол идэх хэрэгтэй. А амин дэм зөвхөн өөхөнд уусдаг, тиймээс луувангийн салатад цөцгий юм уу наран цөцгийн тос нэмвэл илүү сайн. Өөхтэй мах, загасны махнаас огт татгалзах хэрэггүй. Тослог багатай сүү уувал дээр. Харааны пигментийг сэргээдэг онцгой бодис шинэ нэрсэнд л байдаг. Зун энэ жимсийг ахиухан идэж, өвөл хэрэглэхээр нөөцлөхийг бодоорой.

Гурав дахь шалтгаан
Цусны эргэлт муудах. Хүний биеийн бүх эс судсаар тэжээл авч, амьсгалдаг. Нүдний торлог бол хамгийн эмзэг эрхтэн, цусны эргэлт өөрчлөгдөх төдийхөнд л мууддаг. Нүдний эмгэг судлаач эмч нар нүдний угийг шинжлэхдээ ийм өөрчлөлт гарсан эсэхийг олж харахыг боддог юм.

Дүгнэлт. Тогтмол шинжилгээ хийлгэж бай. Торлогийн цусны эргэлтийн өөрчлөлт нь ноцтой өвчлөлд хүргэдэг. Хэрвээ та ийм өвчинд өртөмтхий бол судасны ажиллагааг сайжруулдаг эмийг эмч танд бичиж өгнө. Цусны эргэлтийг сайн байлгах боломж олгодог тусгай хоолны дэг ч байдаг. Үүнээс гадна судсаа хамгаалах хэрэгтэй бөгөөд ууранд юмуу саунд удаан суух, агаарын даралт эрс өөрчлөгдөх зэрэг нь танд онцгүй.

Дөрөв дэх шалтгаан.
Хэтэрхий хүчлэн харах. Торлогийн эсүүдэд хэтэрхий хурц гэрэл тусч, гэрэл муутай нөхцөлд их хүчлэн харснаас болоод торлогийн эс мууддаг.

Дүгнэлт. Гэрэлд мэдрэмтгий эсүүдийг хамгаалъя гэвэл хэтэрхий хурц гэрлээс нүдээ хамгаалахын тулд нарны шил зүүж, түүнчлэн жижигхэн зүйлсийг харж, гэрэл муутай үед ном, сонин унших хэрэггүй. Тээврийн хэрэгслээр явж байхдаа юм унших маш хортой, жигд биш гэрэл, дайвалзах хөдөлгөөн хараанд маш муугаар нөлөөлдөг.

Тав дахь шалтгаан.

Нүдний салслаг бүрхэвч хуурайших. Элдэв биетээс ойсон гэрэл дамжин өнгөрдөг тунгалаг бүрхүүлийн давтамж нь сайн харахад маш чухал. Энэ бүрхүүлийг тусгайлан чийгшүүлдэг бөгөөд тиймээс нүд хуурайшсанаас болоод бид муу хардаг.

Дүгнэлт. Сайн харахын тулд бага зэрэг уйлах тустай. Хэрвээ та уйлж чадахгүй бол, найрлагаараа нулимстай төстэй нүдний тусгай шингэнийг нүдэндээ дусаавал зүгээр.

Гол дайсан бол дэлгэц

Компьютер дээр ажиллахад нүд онцгой хүчлэн хардаг бөгөөд энд хамаг учир бичвэрт биш юм. Хүний нүд нь гэрэл зургийн аппаратттай олон талаар төстэй. Жирвэлзэх олон цэгээс бүрддэг дэлгэцэн дээрх дүрсийг нарийн «гаргахын» тулд аппарат фокусыг байнга өөрчлөх хэрэгтэй байдаг. Ийм тохируулга нь их хүч зарж, харааны гол пигмент болох родопсоныг илүү зарцуулахыг шаарддаг юм. Ойрын хараа муутай хүмүүст энэ фермент хэвийн хардаг хүмүүсээс илүү их зарцуулагддаг. Тиймээс таны нүдний хувьд тун таагүй байдал бий болдог юм.

Харааг дасгалжуулахад дараах арга ашигтай. Хэвлэсэн бичвэрийг аваад, үсгүүд сайн харагдахаа болих хүртэл нүд рүүгээ алгуурхан ойртуул. Нүдний дотоод булчингууд чангарна. Бичвэрээс хараагаа салгалгүйгээр түүнийг сунгасан гарын зайнд аажмаар холдуулахад нүдний энэ булчингууд суларна. Дасгалыг 2-3 минут давтан хийнэ.

Үүний зэрэгцээ нүдний торлогт ч тэжээл хэрэгтэй. Шөнийн нислэгийн үед хараа сайжруулах зорилгоор Дэлхийн хоёрдугаар дайны үед Британийн хатан хааны агаарын цэргийн хүчний нисэгчдэд өгдөг байсан нэрсний бэлдмэл (зөвхөн чанамал хэлбэрээр) энэ тохиолдолд тусална.

Нүдний гимнастик

1. Нүдээ сайтар аниад, дараа нь нүдээ нээн том харах. 30 секундийн зайтайгаар 5-6 удаа давтана.

2. Толгойгоо эргүүлэлгүйгээр дээшээ, доошоо, бүх тал руу 1-2 минутын завсарлагатайгаар 3 удаа харах.

3. Нүднийхээ алимыг доош, баруун тийш, дээш, зүүн тийш болон эсрэгээр тойруулан эргэлдүүлэх. 1-2 минутын завсарлагатайгаар 3 удаа давтана.

Нүдээ аниад мөн ингэж хийх.

4. 3-5 минут нүдээ сайтар онийлгоод, дараа нь 3-5 секунд нээх. 6-8 удаа давтана.

5. Нэг минутын турш анивчих.

6. Ажиллаж байх хугацаандаа үе үе хараагаа шилжүүлэхийн тулд ажлын ширээнээс 1-2 метрийн зайд хурц өнгийн хуанли, гэрэл зураг юмуу хөрөг өлгөх нь бас ашигтай.

7. Гараа урагш нь сунган, 3-5 секундийн турш 20-30 см-ийн зайнаас хурууныхаа үзүүрийг харах. 10-12 удаа давтана

8. Дараахи дасгал нүдэнд бас сайнаар нөлөөлдөг: цонх руу очоод, шилэн дээр байгаа ямар нэг цэг юм уу зураасыг (бараан өнгийн баримлын шавраар жижиг дугуй хийгээд нааж болно) хараад, дараа нь жишээлбэл хажуугийн байшингийн дээрх телевизийн антенн юмуу хол байгаа модны мөчир рүү хараагаа шилжүүлэх.

Барилга, байгууламжийн газар олголт, барилгажилтын төсөл, архитектур төлөвлөлтийн даалгавар, загвар, зураг төслийг баталгаажуулахад цэцэрлэгийн барилга, байгууламжийн зураг төсөл, ТЭЗҮ-ийг холбогдох норм, дүрмийн дагуу заавал тусгах, хэрэгжилтийг хангаж ажиллах зохицуулалт бүхий Засгийн газрын тогтоол батлагдлаа. Энэ тогтоолтой холбоотой мэдээллийг Боловсрол, шинжлэх ухааны сайд Л.Энх-Амгалан өглөө.  

Энэ онд нийт гурван удаагийн цахим бүртгэлээр 124 мянган хүүхдийг цэцэрлэгт хамруулаад байна. Монгол Улс яагаад сугалааны цэцэрлэгийн тогтолцоонд орчихсон юм бэ гэдэгт судалгаа хийж, дараах дүгнэлтийг гаргалаа. Тухайлбал, орон сууцны томоохон цогцолбор, барилгыг барих гэж нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газраас архитектур төлөвлөлтийн даалгаврыг батлуулахдаа 24 цэцэрлэгтэй байна гэж мэдүүлдэг. Гэтэл зураг төслөө батлуулахдаа үүнийгээ 50 хувь багасгачихдаг. Эргээд барилгын ажил эхлэх зөвшөөрөл авахдаа өмнөх батлуулсан 24 цэцэрлэгийн тоогоо 26 болгоод нэмчихдэг. Харин Улсын комисс хүлээж авах болохоор архитекур төлөвлөлтийн даалгаврыг хоёр дахин багасгасан байдаг. Энэ байдлаас болж цэцэрлэгийн ямар ч төлөвлөлтгүй барилга бариад явж байгаа юм. 

Нийслэл хотод 752 орон сууцны цогцолборын барилга баригдаж байна. Үүнээс 0.02 хувь буюу 20-хон цэцэрлэг барихаар төлөвлөгдсөн. Иймээс бид архитектур төлөвлөлтийн даалгавар, барилга эхлэх зөвшөөрөл, Улсын комисст хүлээн авах процесс бүрийг хариуцлагажуулна. Ингэхгүй бол цэцэрлэгийн хүртээмжид хэдэн тэрбумыг зараад ч шийдвэрлэж чадахгүйд хүрч байна.

Улсын комисс хүлээн авсан барилгын тоо, архитектур төлөвлөлтийн даалгаварт туссанаас 41 хувиар багассан үзүүлэлттэйгээр шинэ барилгууд баригддаг. Энэ бол цэцэрлэгийн хомсдол үүсгэж байгаа гол шалтгаан. Тиймээс бид цаашид цэцэрлэгийн барилга төлөвлөөгүй орон сууцны хороолол, цогцолбор, барилгын зураг төслийг батлахгүй байх, баталсан, магадлал хийсэн, барилгын ажлын зөвшөөрөл олгосон, ашиглалтад оруулсан, барих зөвшөөрөл олгосон, ашиглалтад хүлээн авсан албан тушаалтнуудад холбогдох хууль, тогтоомжийн дагуу хариуцлага хүлээлгэх ажлуудыг зохион байгуулна гэж Боловсрол, шинжлэх ухааны яамнаас мэдээллээ.