Тод индэр
Д.Гантулга: Хөвсгөл нуурт 12-16 метрийн гүнд 35 цагийн шумбалт хийж, түүхийг бүтээлцсэндээ баяртай байдаг
Оролцож байгаа аврах ажиллагаа бүртээ сэтгэлээ шингээж, өөрийгөө бүрэн дайчилж чаддаг чадварлаг хэрнээ даруухан түүнтэй ярилцах завшаан энэ удаад тохиолоо.
Нутаг, орныхоо онцлогийг дагаад жилийн дөрвөн улирлыг үл харгалзан гол, усны томоохон дуудлагаар үүрэг гүйцэтгэн, үеийнхнээ үлгэрлэн манлайлж, дүү нартаа багшла, аврагчийн эрдмийг өвлүүлж байгаа түүнийг ахлах ахлагч Батхуягийн Гантулга гэдэг. Тэрбээр Хөвсгөл аймгийн Онцгой байдлын газрын Эрэн хайх, аврах салбарын усчин аврагчаар ажиллаж байна.
-Бүх зүйл цаг хугацаатай гэдэг. Тантай ярилцах юмсан гэсэн бодол тээгээд зургаан жил өнгөрсөн байна. Энэ өдөр ажил, амьдралын тухай хүүрнэх болсондоо талархалтай байна?
-Баярлалаа. Юуны өмнө “Онцгой мэдээ” сониноороо дамжуулан эх орныхоо өнцөг булан бүрт үүрэг гүйцэтгэж байгаа мөрдэс нэгтнүүдийнхээ амрыг эрье. Хөвсгөл аймгийн Баянзүрх суманд төрсөн. Эцэг эхээс дөрвүүлээ. Айлын хоёрдахь хүү. Баянзүрх сумандаа өсөж, арван жилийн сургуулиа төгссөн. 2011-2012 онд Увс аймгийн Хилийн цэргийн 0311 дүгээр ангид хугацаат цэргийн алба хаасан. Ингээд 2013 онд зарлагдсан ажлын байрны дагуу шалгалтад өгөөд тэнцэж, ХИС-ийн /тухайн үеийн Хууль сахиулахын их сургууль/ Ахлагчийн курст суралцаад аймгийн Онцгой байдлын хэлтэст аврагч-гал сөнөөгчөөр томилогдсноор энэ сайхан албандаа үүрэг гүйцэтгэж эхэлсэн. Гэхдээ Эрэн хайх, аврах салбарынхаа усчин-аврагчдаа хараад усанд шумбаж, усны гүнд ажиллахсан гэсэн хүсэлдээ хөтлөгдөх болсноор жил гаруй ажиллаад аврагч-усчин болох хүсэлт гаргаж, 2004 оноос хойш өнөөг хүртэл мөрөөдлийнхөө ажлыг хийж байна.
-Мэргэжил эзэмшлээ гээд шууд чадварлаг болдоггүй шүү дээ. Өөрийн гар бие, сэтгэл зүрхээ зориулах, удирдлага, хамт олны өгсөн заавар, зөвлөгөө, алдсан алдаа бүхэн мэргэшихэд нөлөөлдөг гэж ойлгодог. Таны хувьд би аврагч болжээ гэсэн мэдрэмжийг хэзээ авч байв?
-“Сүхбаатар” ажиллагааны үеэр таны зүгээр суух дургүй, ажилч, хичээнгүй, болохгүй байсан ч болгохын төлөө мэрийдэг зан чанарыг тань хараад бахархаж л байлаа?
-Бүх л дуудлага аврагч хүнээс тэсвэр хатуужил шаарддаг. Тэр бүхэнд шантраад хойш суугаад байх дургүй. Би өөрөө бусдадаа зөв үлгэрлэх манлайлагч байх ёстой гэсэн зарчмыг үргэлж баримталдаг. Чи чадахгүй бол хэн чадах билээ гээд л зүтгэдэг дээ. Мөн хаана тэмцээн, уралдаан байна тэнд л явж байхыг эрмэлздэг. Аймаг, орон нутагт зохион байгуулагдаж байгаа тэмцээн, уралдаанд албаа төлөөлж оролцдог. Хөвсгөл цэргийн хүрээний “Марш тактик тусгай бэлтгэл”-ийн аварга тасаг шалгаруулах тэмцээнд 2013, 2014, 2015, 2016 онуудад алт, мөнгөн медаль, “Хөвсгөл марафон 2019” тэмцээнд 26-31 насны ангилалд оролцож тэргүүн байрыг эзэлсэн.
-Та бүхнийг усан дээр, усны гүнд гээд өөр, өөр мэдрэмжийг мэдэрдэг азтай хүмүүс ч гэж тодорхойлох нь бий. Ажлын онцлог юм даа?
-Нэг талаараа усны мандалд, гүнд ажиллах үнэхээр сонирхолтой. Нөгөө талдаа эрсдэл өндөртэй. Өдөр, шөнө, өвөл, зуныг үл ялган үүрэг гүйцэтгэх л ёстой шүү дээ. Дэлхийд цэнгэгээрээ хоёрт ордог, гүн цэнхэр “Хөвсгөл” нуурт шумбалт хийдэг аврагч гэдгээрээ бахархах дуртай.
-Энэ магадгүй таныг илэрхийлэх нэгэн ертөнц ч байж болох юм…?
-Онцгой гэх тодотгол миний ертөнц. Өргөн уудам газар нутагтай, амар амгалан Монгол орондоо эзэн нь болж төрсөндөө мөн эх орноо нэр төртэй хамгаалах үйлсэд оролцож яваадаа үргэлж бахархаж явдаг. Энхийг дэмжих ажиллагаанд үүрэг гүйцэтгэж байхдаа илүү их ойлгосон доо. Тэсвэр хатуужил, ачаалал даах чадварт суралцаж, үр хүүхдүүддээ үлгэр жишээ хүндлэгдэж явахын төлөө хичээж л явна даа.
–Энхийг сахиулах ажиллагаанд оролцож байхдаа гэнэтийн бүлэглэлийн халдлагыг зогсоож, эх орныхоо болоод албаныхаа нэрийг өндөрт гаргаад ирсэн. Тухайн үед “Аврагч танд баярлалаа” гэдэг нийтлэлүүд ч сонин хэвлэлээр гарч, олон залууст энхийг дэмжих ажиллагаанд оролцох боломжийг нээсэн гэж хардаг?
-2017-2018 онд НҮБ-ын мандаттай энхийг сахиулах ажиллагаанд Мотобуудлагын VII ээлжийн баталионд үүрэг гүйцэтгэсэн. Иргэний дайнтай улс учир үе, үе зөрчил их гардаг. 2017 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрөөс 15-нд шилжих шөнө Бентью хот дахь Дотоодын дүрвэгсдийн хуаранг хамгаалах харуулын цэгт үүрэг гүйцэтгэж байхад хариуцаж байсан хэсгээр зэвсэгт халдлага болсон. Тус халдлагыг төв рүү яаралтай мэдэгдэж, үүссэн үймээн самууныг даруй зогсоох арга хэмжээг оновчтой авч ажилласан. 2018 онд НҮБ-ын мандатад заагдсан албан үүргээ үлгэр жишээчээр биелүүлсэн гэж НҮБ-ын медалиар шагнагдсан.
-Богино хугацаанд шийдвэр гаргаж, хариу үйлдэл үзүүлж чаддаг аврагч хүний онцлог хаана ч тодрох юм даа..?
-Сахилга, ёс зүйн зохион байгуулалттай, байнгын бэлтгэл, бэлэн байдалд ажилладаг онцлогтой алба. Зарим найзууд маань ажлыг маань ойлгохгүй. Байнгын л ажилтай гэх мэтээр муу нэр зүүх тохиолдол зөндөө л байдаг. Надад ч ганцхан биш байх. Энэ албанд үүрэг гүйцэтгэж байгаа хүн бүрт л тулгардаг асуудал гэж боддог. Гэхдээ хүн, ардынхаа аюулгүй байдлыг хангах үүрэг маань миний ажлыг илүү ихээр бусдад ойлгуулах үндэс болдог. Тийм ч учраас энэ албандаа ажиллах дуртай.
-Ажлыг нь дэмждэг, ойлгодог гэр бүлтэй байхад юунд ч шантрах зориг байдаггүй юм шиг санагддаг?
-Миний арыг дааж, гэр бүлийн бүх л асуудлыг зохицуулан цаг наргүй ажлыг минь ойлгодог гэр бүлийнхэндээ маш их хайртай. Миний ханийг Бямбацогтын Билэгжаргал гэдэг. Мөрөн сумын ерөнхий боловсролын “Авьяас” сургуульд бага ангийн багшаар ажилладаг. Ханьтайгаа 2014 онд гэр болж, хүү, охинтой болсон. Хүү маань гуравдугаар ангид, охин маань нэгдүгээр ангид суралцаж байна.
-Өөрийгөө олоход, танихад тань хамгийн их нөлөөлдөг зүйл юу вэ?
Ажил албандаа үүрэг гүйцэтгэхэд байнга заавар зөвлөгөө өгч хамт ажилладаг аврагч ах нар болон мөр зэрэгцэн ажилладаг хамт олоноосоо үлгэр дуурайлал авдаг. Хүн болгонд сайн зан чанар байдаг түүнээс суралцахыг их хичээдэг. Мөн дүү нартаа мэддэг, чаддаг бүх зүйлээрээ туслахыг хичээж явдаг.
-Ингэхэд залуу үеэ хэрхэн бэлтгэж байна?
-Өөрийн мэдэж олж авсан туршлага, мэргэжлийн онцлогоо таниулан зааж сургаж ажиллаж байна. Тухайлбал, Завхан аймгийн Онцгой байдлын газраас “Улаагчны хар нуур”-т зохион байгуулсан уснаас эрэн хайх, аврах ажиллагааны дадлага сургуульд зааварлагч багшаар ажиллаж, 21 албан хаагчийг гүний шумбалтын анхан шатны мэдлэгтэй болгосон. Мөн ОХУ-тай хамтарсан дадлага сургуулийн үеэр Архангай, Орхон, Дархан, Сэлэнгэ болон Хөвсгөл аймагт шинээр томилогдсон алба хаагчдад гүний шумбалтын тактик, усан доор аюулгүй байдлаа хангаж аврах ажиллагааг зохион байгуулах зааварчилгааг 15-20 метрийн гүнд зааж, сургасан.
–Бидний яриа энд хүрээд өндөрлөж байна. Сэтгэлийн зүтгэлтэй хүнийг амьдрал үргэлж шагнадаг гэдэг. Сайхан яриа өрнүүлэх боломж олгосонд баярлалаа?
Хүн бүрт хүрэх оргил гэж байдаг шүү дээ. Түүндээ хүрэхийн тулд өдөр бүр бага багаар урагш алхах хэрэгтэй гэж бодож, хичээж явна даа. Мөр зэрэгцэн ажилладаг Онцгойчуудаа бусдын төлөө зүтгэж, зүрх сэтгэлээ зориулж байгаа баатарлаг үйлстэнгүүд гэж боддог. Онцгой албанд үүрэг гүйцэтгэснээр цэргийн хүн болох мөрөөдөл биелж, амьдралд маань олон эерэг өөрчлөлтүүд бий болсон. Онцгой байдлын газрын удирдлага, хамт олондоо дахин, дахин талархал илэрхийлье.
Эх сурвалж: “Онцгой мэдээ” сонин
Тод индэр
Б.Жавхлан: Гадаад валютын улсын нөөц таван тэрбум ам.долларт хүрлээ
Уул уурхайн бүтээгдэхүүний экспортыг нэмэгдүүлэх, гадаад валютын улсын нөөцийн нөхцөл байдлын талаар Сангийн сайд Б.Жавхлан Засгийн газрын хуралдаанд мэдээлэл хийлээ.
“Монгол Улсын Ерөнхий сайдын захирамжаар экспорт нэмэгдүүлж, тулгамдаж буй асуудлыг шуурхай шийдвэрлэх үүрэг бүхий Ажлын хэсэг уул уурхайн экспортод тулгараад буй асуудлыг цогц байдлаар шийдвэрлэж, экспортыг эрчимжүүлж, гадаад валютын орох урсгалыг нэмэгдүүлэх арга хэмжээ авч ажиллаж байна. Тус Ажлын хэсгийн дарга, Сангийн сайд Б.Жавхлан,
Нэгдүгээр улирлын нийт дүнгээр нүүрс 17.4 сая.тонн, төмрийн хүдэр 1.8 сая тонн экспортолсон нь өмнөх оны мөн үетэй ижил түвшинд байгаа бол зэсийн баяжмалын экспорт 456 мянган тоннд хүрч 24 хувиар өссөн дүнтэй байна.
Ажлын хэсэг банкны салбарын төлөөлөлтэй уулзаж, гадаад валютын улсын нөөцийг хамгаалах чиглэлд хамтран ажиллах талаар хэлэлцэж, Санхүүгийн тогтвортой байдлын зөвлөлийн хурлаар холбогдох асуудлыг шийдвэрлэж, бодлогын зөвлөмж гарган ажиллаж байна.
Энэ сарын 1-ний байдлаар гадаад валютын улсын нөөц өмнөх долоо хоногоос 305 сая ам.доллароор нэмэгдэж, таван тэрбум ам.долларт хүрлээ гэж мэдээллээ.
Тод индэр
О.Батнайрамдал: Бакалаврын төвшинд суралцагчдад тэтгэлэг, магистр, докторын төвшинд бол зээл олгохоор зохицуулах нь зөв байна
Монгол Улсын Их хурлын Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын байнгын хорооны 2024 оны 10 дугаар сарын 15-ны өдрийн 02 тоот тогтоолоор Боловсролын зээлийн сангийн үйл ажиллагаа, журмын биелэлтэд хяналт шалгалт хийх, холбогдох санал, дүгнэлт гаргах шийдвэрийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий Ажлын хэсгийг байгуулсан. Энэхүү ажлын хэсгийг УИХ-ын гишүүн О.Батнайрамдал ахалж байна. Түүнтэй уулзаж ярилцсан юм.
-Ажлын хэсэг байгуулагдах шаардлага юу байв?
-Засгийн газрын татвар төлөгчдийн мөнгөөр санхүүждэг 23 сангийн нэг нь Боловсролын зээлийн сан юм. Хамгийн үнэ цэнэтэй, тэр хэрээрээ хамгийн их хөрөнгө оруулалттай сан юм. Гэхдээ энэ сан өнгөрсөн хугацаанд зээл олгох журмаасаа эхлээд эргэн төлөлт хүртэл олон асуудлыг дагуулсаар байна. Нийтдээ 360 тэрбум төгрөгийн гадаад зээлийн санхүүжилт олгосон боловч эргэн төлөлтөд асуудал үүсч байна. Боловсролын зээлийн сан журмаар зохицуулагдаж ирсэн. Энэхүү мөрдөгдөж буй журам 27 хуудас бүхий олон удаагийн нэмэлт өөрчлөлт орсон учраас ойлгомжгүй, ишлэлээс ишлэгдсэн маягтай баримт бичиг болжээ. Тиймээс журам бүрэн шинэчлэглэх зайлшгүй шаардлага үүссэн. Ингээд 2025 оны сонгон шалгаруулалтаас өмнө Боловсролын сангийн зээлийн журмыг шинэчлэхээр ажиллаж байна. Манай ажлын хэсэг санал, дүгнэлтээ боловсруулан Байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцүүлж, холбогдох яаманд хүргүүлэхэд бэлэн болоод байна.
-Боловсролын зээлийн сангийн журмын төсөлд ямар ямар өөрчлөлт оруулах саналыг боловсруулсан бэ?
- Ер нь бол Боловсролын зээлийн сан алсын хараагаасаа эхлээд стратегийн хувьд шинэчлэл хийх шаардлага буй болжээ. Жишээлбэл, Боловсролын зээлийн сан гэх атлаа нийт санхүүжилтийн 87 орчим хувь нь тэтгэлэг болж олгогдож байна. Эдийн засгийн бүтэц өөрчлөгдөх тусам хөдөлмөрийн зах зээлтэй уялдаад эрэлт хэрэгцээтэй мэргэжилтэй нийцүүлэн Боловсролын зээлийн сангийн стратегийг тодорхойлох ёстой. Боловсролын зээлийн сангийн санхүүжилтийн 35-45 хувь нь Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит тэтгэлэгт буюу бакалаврын боловсрол эзэмшихэд олгогдож байна. Гэтэл дэлхийн 100 топ сургуульд тэнцсэн хүүхдэд зээл хэлбэрээр олгогдож байна. Энэ нь харьцангуй ялгаатай байдал үүсээд байгаа юм. Мөн өндөр мөнгөн дүнгээр буюу 100-200 мянган ам. долларын зээл авсан оюутан бакалавраа төгсч ирээд зээлийг эргэн төлөх нь асуудалтай. Ер нь дөнгөж бакалаврын түвшний боловсрол эзэмшээд өндөр хэмжээний зээл төлөх нь хэцүү учраас зээлийн эргэн төлөлт ч тааруу явж ирсэнтэй холбоотой байх.
Тэгэхээр бакалаврын төвшинд эргэн төлөгдөх нөхцөлгүйгээр тэтгэлэг, магистр, доктор буюу ахисан төвшинд зээл олгохоор зохицуулах нь зөв байна. Өөрөөр хэлбэл, ахисан төвшинд зээлээр суралцагч санхүүгийн хувьд зээлийг эргэн төлөх боломжтой болсон байна. Хоёрдугаарт, гадаадын их, дээд сургуульд суралцах хүүхдийн сонгон шалгаруулалтыг эрэмбэ, ерөнхий тест явуулж шалгаруулж байна. Зөвхөн эрэмбийг харах нь өрөөсгөл учраас тухайн хүүхэд өөрсийн санаачлагаар тэтгэлэг авсан бол үнэлэгдэж, оноожуулалтад нь ордог байх ёстой. Мөн тухайн сургуулийн төлбөрийн хэмжээг оноожуулалтад тусгах нь зөв хэмээн үзэж байна. Яагаад гэвэл зарим сургууль эрэмбэ нь ойролцоо атлаа хэд дахин илүү төлбөртэй байх тохиолдол байдаг. Жишээлбэл, АНУ-ын Стэнфордын Их сургуульд 200 мянган ам.доллараар суралцуулахаар нэг хүүхэд явуулах нь уу эсвэл эрэмбээрээ ойролцоо Токиогийн их сургуульд яг энэ төсвөөр 10 хүүхэд суралцуулах уу гэдгийг бололцох ёстой. Энэ мэт уялдааг оноожуулалтад шингээж өгч байж, харилцан ашигтай, хүртээмжтэй зээлийн олголтыг шинэчлэн хэрэгжүүлэх боломжтой хэмээн үзсэн.
- Төрийн албан хаагчдыг мэдлэг боловсролоо дээшлүүлэхэд зээлийн сангаас тэтгэлэг өгч болох уу?
- Төрийн албан хаагчдыг бодлогоор дэмжин чадавхжуулах хүрээнд гадаад болон дотоодын сургалтын байгууллагад магистр, докторын үндсэн хөтөлбөрт хамруулах боломжийг бүрдүүлнэ. Мөн шаардлагатай тохиолдолд гадаад хэлний бэлтгэлд хамруулах боломжийг олгоно. Түүнээс гадаадад суралцаад төгссөн хүүхэд тухайн орондоо ажлын туршлага хуримтлуулж ирэх боломжийг олгох уян хатан зохицуулалтыг тусгалаа. Хэрвээ эргэн ирэхгүй бол тэтгэлэг зээл хэлбэрт шилжиж, эргэн төлөгдөх нөхцөлттэй байна. Тухайн суралцагч энэ бүхнээ бүрэн ялгаж ойлгосон байхын тулд журмын шинэчлэл мөн чиглэж байна. Мөн зорилтот бүлэгт чиглэсэн буцалтгүй тусламжаар суралцах боломжийг журамд тусгах ёстой юм.
-Зээлийн эргэн төлөлтөөр дараагийн зээлийг олгох зарчмаар төсөвлөсөн. Тэгэхээр зээлийн эргэн төлөлтийг сайжруулахад хэрхэн анхаарч ажиллах вэ?
- 2025 оны улсын төсөвт Боловсролын зээлийн сангийн үйл ажиллагаанд 158,4 тэрбум төгрөг төсөвлөгдсөн. Түүний 33,6 тэрбум нь зээлийн эргэн төлөлтөөс санхүүжихээр тусгасан. Өөрөөр хэлбэл, эргэн төлөлт заавал хийгдэж байж Боловсролын зээлийн сангийн үйл ажиллагаагаа хэвийн явуулна. Зээлийн эргэн төлөлт хийгдэхгүй бол дотоодын их,дээд сургуульд суралцагч хүүхдүүд Монгол банкны хар жагсаалтад бичигддэг. Харин гадаадад суралцахаар зээл аваад эргэн төлөлт хийгээдгүй бол энэ хар жагсаалтад ордоггүй. Энэ ялгавартай байдлыг халах хэрэгтэй учраас журмын төсөлд санал тусгасан байгаа. Зээлийн эргэн төлөлтийг сайжруулах, зээлийн санг шударга ёсны зарчимд нийцүүлэхийн тулд шинэчлэл хийхээр саналыг боловсруулсан юм.
Тод индэр
Т.Баярхүү: Хуурайшилт ихтэй сумдад түймрийн эрсдэл маш өндөр байна
Шадар сайд, УОК-ын дарга С.Амарсайхан 21 аймаг, нийслэлийн Онцгой комиссын дарга нартай цахимаар хуралдаж, ой хээрийн түймэр, шар усны үерээс урьдчилан сэргийлэх төлөвлөгөө, арга хэмжээний талаар хэлэлцлээ. Энэ талаар УОК-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Т.Баярхүү мэдээлэл өглөө. Тэрбээр “Нийт нутгаар хуурайшилт өндөр байгаа. Баруун аймгуудад цас ихтэй байгаа учраас шар усны үерийн эрсдэл өндөр байна. Өнгөрсөн долоон хоногт зүүн аймгуудад бүртгэгдсэн хээрийн түймэр түүнийг унтраах үйл ажиллагааг зохион байгуулсан аймгийн онцгой комиссын мэдээлэл, түймрийн хор уршгийг арилгах, түймэрт өртсөн айл өрхүүдэд чиглэсэн арга хэмжээний талаарх мэдээллийг сонсож, холбогдох үүрэг чиглэлийг өгсөн.
Зүүн аймгууд ой хээрийн түймрийн эрсдэлтэй байгаа учраас хөдөлгөөнт бүлгүүд болон хяналтыг цэгүүдийг ажиллуулах зэрэг урьдчилан сэргийлэх ажлуудыг зохион байгуулж байгаа. Энэ чиглэлийн үйл ажиллагааг нэлээд эрчимжүүлэх үүргийг холбогдох аймаг орон нутгийн онцгой комиссын байгууллагад өгсөн.
Он гарснаас хойш 28 гал түймэр бүртгэгдсэн. Үүнээс гэмт хэргийн шинжтэй буюу мөрдөн шалгах ажиллагаа явагдаж байгаа хэргүүдийн статистик тоо баримтыг аваад үзэхээр 46 орчим хувь нь шалтгаан эзэн холбогдогч нь тодорхой байна. Жишээлбэл хогийн цэгээс, машины яндангаас, айлын янданг ил задгай орхисон үнс нурмаас гэх мэтчилэн шалтгаанаас үүдэлтэй гал гарчээ. Харин 56 орчим хувь нь эзэн холбогдогч тодорхойгүй байна. Үүн дээр мөрдөн шалгах ажиллагаа явагдаж байгаа.
Түймэрт өртсөн айл өрхүүдэд УОК-оос гэр хүнсний багц, эрүүл мэндийн багц, дулаан хувцас хэрэглэлүүдийг эхний ээлжид хүргэж өгсөн. Хөдөлмөр халамж үйлчилгээний газраас гамшигт өртсөн айл өрхүүдэд тодорхой хэмжээний мөнгөн тусламжуудыг үзүүлсэн. Мөн ХХҮЕ-аас тухайн иргэдтэй уулзалт зохион байгуулж үнэлгээ хийгээд цаашид малжуулах чиглэлээр ямар төсөл хөтөлбөрт хамруулах чиглэлээр судалгааны ажил үргэлжилж байгаа.
Увс, Завхан, Ховд, Баян-Өлгий зэрэг баруун аймгуудын цас одоохондоо хайлж дуусаагүй байна. Цастай байгаа газруудаар түймэр арай бага байгаа бол бусад аймаг, хуурайшилт ихтэй сумдад түймрийн эрсдэл маш өндөр байна. Ер нь өдөр ирэх тусам түймрийн эрсдэл нэмэгдэж байна. Иймээс дор бүрнээ сонор сэрэмжтэй байхыг анхааруулж байна” гэв.
