Тод индэр
Австралид буй монгол иргэдийн сонорт...
1. Австрали Улсын Ерөнхий сайд Скотт Моррисон 2020 оны 4 дүгээр сарын 3-нд олон нийтэд хандан шинэ төрлийн коронавирус (COVID-19)-ийн тархалттай холбогдуулан Үндэсний зөвлөлөөс гаргасан шийдвэрүүдийн талаар хэвлэлийн бага хурал хийх үеэр сэтгүүлчид Ерөнхий сайдаас Австралид түр оршин суугчид, тэр дундаа гадаадын оюутнуудын асуудлаар Засгийн газар ямар байр суурь баримталж буйг асуухад тэрбээр дараах хариултыг өгөв. Үүнд:
Австралид түр визээр ирсэн хүмүүс, гадаадын оюутнуудад зориулсан мэдээллийг Цагаачлалын асуудал хариуцсан сайдын үүрэг гүйцэтгэгч ойрын өдрүүдэд өгнө. Гадаадын оюутнууд Австралид суралцахаар ирэхдээ эхний жилдээ өөрсдийгөө санхүүжүүлэх бүрэн чадвартайгаа нотолсны үндсэн дээр виз авдаг. Тэгэхээр Засгийн газраас тэдгээр оюутныг амлалт, үүрэг хариуцлагаа биелүүлнэ гэсэн бодит хүлээлттэй байдаг.
Австралид төрөл бүрийн визээр ирсэн гадаадын олон хүн байгаа. Бид тэднийг энд хүчээр барьж, байлгаагүй. Тэдгээр хүмүүст өөрсдийнхөө санхүүгийн асуудлыг шийдэж чадахгүй бол гэр лүүгээ буцах хувилбар байгаа. Одоогийн хүнд цаг үед та бүхэн өөрийн улс руу буцаж, тэндээ авах боломжтой дэмжлэг, туслалцаагаа авах нь зүйтэй. Энэ цаг үед Австрали Улс нь өөрсдийн иргэд, байнгын оршин суугчиддаа гол анхаарлаа хандуулж, боломжит санхүүгийн туслалцааг үзүүлнэ зэрэг болно.
2. Австрали Улсын Ерөнхий сайд Скотт Моррисоны дээрх мэдэгдэл Австралид оршин суугаа гадаадын иргэдийн дунд нэлээн шуугиан дэгдээж байна. Үүнтэй холбоотойгоор Австралийн Цагаачлал, иргэншил, олон үндэстний асуудал хариуцсан сайдын үүрэг гүйцэтгэгч Алан Тадж тус улсад байгаа түр хугацааны визтэй гадаадын иргэдэд хандан дөрөвдүгээр сарын 4-ний өдөр мэдэгдэл хийжээ.
Уг мэдэгдлийн гол агуулгыг сийрүүлбэл:
Австралийн Засгийн газар иргэдийнхээ аж амьдрал, эрүүл мэндийг хамгаалах, чухал шаардлагатай салбаруудыг дэмжих, вирусийг даван туулах зорилгынхоо хүрээнд түр хугацааны виз эзэмшигчдэд чиглэсэн зохицуулалтдаа зарим өөрчлөлт оруулж байна.
Австралид өнөөдрийн байдлаар түр хугацааны визтэй 2.17 сая хүн байна. Эдгээр хүмүүс шаардлагатай зарим мэргэжлээр ажиллах, суралцах, гэр бүл, найз нөхдийндөө зочлох, амралтаараа ажиллах гэх мэт зорилгоор тус улсад ирсэн. Бид виз олгон дэмжсэн. Түр хугацааны визтэй хүмүүс Австралийн нийгэм, эдийн засгийн чухал хэсэг юм. Жишээлбэл, яг одоогоор 8000 гаруй эмнэлгийн мэргэжилтнүүд түр визтэйгээр эрүүл мэндийн системд ажиллаж байна.
Нөгөө талаас Австралийн иргэд, байнгын оршин суугчид, Шинэ Зеландын олон иргэн ажлын байрыг нь хадгалах бодлого, Засгийн газрын нөхөн олговорт хамрагддаг. Харин түр хугацааны виз эзэмшигчид тийм эрхгүй. Түр хугацаагаар ирж буй гадаадын иргэдэд Австралид байх хугацаандаа өөрсдийнхөө зардлыг бүрэн хариуцах шаардлагыг бид үргэлж тавьж ирсэн. Өнөөдрийн энэ өөрчлөлт нь коронавирусийн улмаас ажилгүй болсон эсвэл болох магадлалтай тэдгээр хүмүүст дэмжлэг болох юм.
ИРЭХ 6 САРЫН ТУРШИД ӨӨРИЙГӨӨ САНХҮҮЖҮҮЛЖ ЧАДАХГҮЙ, ТҮР ХУГАЦААНЫ ВИЗТЭЙ ХҮМҮҮСИЙГ ЭХ ОРОНДОО БУЦАХЫГ ЗӨВЛӨЖ БАЙНА
Энэ өөрчлөлттэй холбоотойгоор австралийн иргэд, байнгын оршин суугчид, ажиллах эрхтэй түр хугацааны визтэй ихэнх хүмүүст хямралын үеийг даван туулахад нь туслах зорилгоор Австралийн тэтгэврийн сан (superannuation)-д төлсөн шимтгэлээ одоо буцаан авах боломжийг олгож байна. Эдгээртэй уялдуулан ирэх 6 сарын туршид өөрийгөө санхүүжүүлж чадахгүй, түр хугацааны визтэй хүмүүсийг эх орондоо буцахыг зөвлөж байна. Гэр рүүгээ буцах гэж буй тэдгээр хүмүүсийг аль болох хурдан зохицуулалт хийхийг хүсч байна.
Эрүүл мэнд, ахмад настны болон хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг асран хамгаалах төв, хөдөө аж ахуй, хүнсний үйлдвэрлэлийн салбарт үлдэх түр хугацааны виз эзэмшигчдэд тохирсон өөрчлөлтийг мөн хийнэ. Хамгийн чухал нь тэд эрүүл мэндийн тэргүүн эгнээнд ажиллагсдын тоог нэмэгдүүлэх, фермийн аж ахуйгаас дэлгүүрт хүнс зөөвөрлөх зэргээр чухал шаардлагатай худалдаа үйлчилгээг хэвийн явуулахад дэмжлэг үзүүлэхээр ажиллах юм.
Хэдийгээр түр хугацааны визтэй иргэд Австралийн эдийн засаг, амьдрал ахуйд чухал боловч өнөөдөр тулгараад байгаа эрүүл мэндийн болон эдийн засгийн хямралаас болж олон австраличууд ажилгүй, орлогогүй болж байгаа тул өөрсдийн иргэд, байнгын оршин суугчдаа хамгаалах нь манай Засгийн газрын тэргүүлэх зорилго юм.
Визийн өөрчлөлтүүд:
Ихэнх төрлийн түр хугацааны визтэй хүмүүст дараах шинэ шалгуурыг тавих болно. Нөхцөл байдлыг тодорхой давтамжтайгаар хянан, шаардлагатай өөрчлөлтийг хийнэ.
Аяллын визтэй хүмүүст:
Өнөөдрийн байдлаар Австралид гадаадын 203,000 аялагчид (3 сар хүртэл байх хугацаатай) байна. Гадаадын аялагчдыг, ялангуяа гэр бүлээсээ дэмжлэг авч чадахгүй хүмүүсийг аль болох хурдан эх орондоо буцахыг сануулж байна. Мянга мянган хүмүүс ийм сонголт хийж байна. Бусад нь ч үүнийг дагах ёстой.
Гадаадын оюутнуудад:
Одоогоор Австралийн их дээд сургуульд 565,000 гадаадын оюутан, голчлон их дээд сургууль болон мэргэжлийн боловсролын сургуульд суралцаж байна. Тэд манай эдийн засаг болон дээд боловсролын салбарт томоохон хувь нэмэр оруулж байгаа бөгөөд 240,000 ажлын байранд ажиллаж байна.
Эдгээр оюутнуудыг өөрсдийн гэр бүлээс дэмжлэг авах, хадгаламжаа зарцуулах, боломж олдвол цагийн ажил хийх зэргээр хямралын үеийг Австралид даван туулахыг уриалж байна. Гадаадын оюутнууд визийн мэдүүлгийн нэг хэсэгтээ эхний жилдээ өөрсдийгөө санхүүжүүлэх бүрэн чадвартайгаа нотолсны үндсэн дээр виз авдаг. Харин 12 сараас дээш хугацаагаар суралцаж буй, санхүүгийн хүнд байдалд орсон оюутан тэтгэврийн сангийн хуримтлалаа авч болно.
Түүнчлэн Засгийн газраас эдийн засгийн хүндрэлтэй байдалд орсон гадаадын оюутнуудад зарим санхүүгийн дэмжлэг үзүүлсэн гадаад оюутнуудыг хариуцсан байгууллагуудтай хамтран ажиллан нэмэлт арга хэмжээг авах болно. Тухайлбал, зарим сургуулиуд гадаадын оюутнуудын сургалтын төлбөрт тодорхой хөнгөлөлт үзүүлж байгаа гэж бид үзэж байна.
Мөн манай Засгийн газар оюутнуудын визийн шаардлагыг хангаж буй эсэхэд уян хатан хандаж байгаа болно. Гадаадын оюутнууд хоёр долоо хоногт 40 хүртэл цаг ажиллах эрхтэй. Нэн шаардлагатай салбарт тухайлбал, ахмадуудын асрах газарт сувилагчаар ажиллаж буй оюутнуудын ажил хийх боломжтой цагийг нэмэгдүүлсэн.
Хэрэгцээ шаардлага нэмэгдсэнтэй холбогдуулан томоохон сүлжээ дэлгүүрүүдийн лангуунд бараа бүтээгдэхүүн өрөх ажил хийж буй оюутнуудын ажиллах цагийг мөн сунгасан. Харин 5 дугаар сарын 1-нээс эдгээр ажлын байранд австрали иргэдийг түлхүү ажиллуулах тул гадаадын оюутнуудын ажиллах цагийг хоёр долоо хоногт 40 цагаар хязгаарлахаар болсон гэдгийг Австрали дахь Монгол Улсын Элчин сайдын яамнаас мэдээллээ.
Тод индэр
Б.Жавхлан: Гадаад валютын улсын нөөц таван тэрбум ам.долларт хүрлээ
Уул уурхайн бүтээгдэхүүний экспортыг нэмэгдүүлэх, гадаад валютын улсын нөөцийн нөхцөл байдлын талаар Сангийн сайд Б.Жавхлан Засгийн газрын хуралдаанд мэдээлэл хийлээ.
“Монгол Улсын Ерөнхий сайдын захирамжаар экспорт нэмэгдүүлж, тулгамдаж буй асуудлыг шуурхай шийдвэрлэх үүрэг бүхий Ажлын хэсэг уул уурхайн экспортод тулгараад буй асуудлыг цогц байдлаар шийдвэрлэж, экспортыг эрчимжүүлж, гадаад валютын орох урсгалыг нэмэгдүүлэх арга хэмжээ авч ажиллаж байна. Тус Ажлын хэсгийн дарга, Сангийн сайд Б.Жавхлан,
Нэгдүгээр улирлын нийт дүнгээр нүүрс 17.4 сая.тонн, төмрийн хүдэр 1.8 сая тонн экспортолсон нь өмнөх оны мөн үетэй ижил түвшинд байгаа бол зэсийн баяжмалын экспорт 456 мянган тоннд хүрч 24 хувиар өссөн дүнтэй байна.
Ажлын хэсэг банкны салбарын төлөөлөлтэй уулзаж, гадаад валютын улсын нөөцийг хамгаалах чиглэлд хамтран ажиллах талаар хэлэлцэж, Санхүүгийн тогтвортой байдлын зөвлөлийн хурлаар холбогдох асуудлыг шийдвэрлэж, бодлогын зөвлөмж гарган ажиллаж байна.
Энэ сарын 1-ний байдлаар гадаад валютын улсын нөөц өмнөх долоо хоногоос 305 сая ам.доллароор нэмэгдэж, таван тэрбум ам.долларт хүрлээ гэж мэдээллээ.
Тод индэр
О.Батнайрамдал: Бакалаврын төвшинд суралцагчдад тэтгэлэг, магистр, докторын төвшинд бол зээл олгохоор зохицуулах нь зөв байна
Монгол Улсын Их хурлын Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын байнгын хорооны 2024 оны 10 дугаар сарын 15-ны өдрийн 02 тоот тогтоолоор Боловсролын зээлийн сангийн үйл ажиллагаа, журмын биелэлтэд хяналт шалгалт хийх, холбогдох санал, дүгнэлт гаргах шийдвэрийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий Ажлын хэсгийг байгуулсан. Энэхүү ажлын хэсгийг УИХ-ын гишүүн О.Батнайрамдал ахалж байна. Түүнтэй уулзаж ярилцсан юм.
-Ажлын хэсэг байгуулагдах шаардлага юу байв?
-Засгийн газрын татвар төлөгчдийн мөнгөөр санхүүждэг 23 сангийн нэг нь Боловсролын зээлийн сан юм. Хамгийн үнэ цэнэтэй, тэр хэрээрээ хамгийн их хөрөнгө оруулалттай сан юм. Гэхдээ энэ сан өнгөрсөн хугацаанд зээл олгох журмаасаа эхлээд эргэн төлөлт хүртэл олон асуудлыг дагуулсаар байна. Нийтдээ 360 тэрбум төгрөгийн гадаад зээлийн санхүүжилт олгосон боловч эргэн төлөлтөд асуудал үүсч байна. Боловсролын зээлийн сан журмаар зохицуулагдаж ирсэн. Энэхүү мөрдөгдөж буй журам 27 хуудас бүхий олон удаагийн нэмэлт өөрчлөлт орсон учраас ойлгомжгүй, ишлэлээс ишлэгдсэн маягтай баримт бичиг болжээ. Тиймээс журам бүрэн шинэчлэглэх зайлшгүй шаардлага үүссэн. Ингээд 2025 оны сонгон шалгаруулалтаас өмнө Боловсролын сангийн зээлийн журмыг шинэчлэхээр ажиллаж байна. Манай ажлын хэсэг санал, дүгнэлтээ боловсруулан Байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцүүлж, холбогдох яаманд хүргүүлэхэд бэлэн болоод байна.
-Боловсролын зээлийн сангийн журмын төсөлд ямар ямар өөрчлөлт оруулах саналыг боловсруулсан бэ?
- Ер нь бол Боловсролын зээлийн сан алсын хараагаасаа эхлээд стратегийн хувьд шинэчлэл хийх шаардлага буй болжээ. Жишээлбэл, Боловсролын зээлийн сан гэх атлаа нийт санхүүжилтийн 87 орчим хувь нь тэтгэлэг болж олгогдож байна. Эдийн засгийн бүтэц өөрчлөгдөх тусам хөдөлмөрийн зах зээлтэй уялдаад эрэлт хэрэгцээтэй мэргэжилтэй нийцүүлэн Боловсролын зээлийн сангийн стратегийг тодорхойлох ёстой. Боловсролын зээлийн сангийн санхүүжилтийн 35-45 хувь нь Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит тэтгэлэгт буюу бакалаврын боловсрол эзэмшихэд олгогдож байна. Гэтэл дэлхийн 100 топ сургуульд тэнцсэн хүүхдэд зээл хэлбэрээр олгогдож байна. Энэ нь харьцангуй ялгаатай байдал үүсээд байгаа юм. Мөн өндөр мөнгөн дүнгээр буюу 100-200 мянган ам. долларын зээл авсан оюутан бакалавраа төгсч ирээд зээлийг эргэн төлөх нь асуудалтай. Ер нь дөнгөж бакалаврын түвшний боловсрол эзэмшээд өндөр хэмжээний зээл төлөх нь хэцүү учраас зээлийн эргэн төлөлт ч тааруу явж ирсэнтэй холбоотой байх.
Тэгэхээр бакалаврын төвшинд эргэн төлөгдөх нөхцөлгүйгээр тэтгэлэг, магистр, доктор буюу ахисан төвшинд зээл олгохоор зохицуулах нь зөв байна. Өөрөөр хэлбэл, ахисан төвшинд зээлээр суралцагч санхүүгийн хувьд зээлийг эргэн төлөх боломжтой болсон байна. Хоёрдугаарт, гадаадын их, дээд сургуульд суралцах хүүхдийн сонгон шалгаруулалтыг эрэмбэ, ерөнхий тест явуулж шалгаруулж байна. Зөвхөн эрэмбийг харах нь өрөөсгөл учраас тухайн хүүхэд өөрсийн санаачлагаар тэтгэлэг авсан бол үнэлэгдэж, оноожуулалтад нь ордог байх ёстой. Мөн тухайн сургуулийн төлбөрийн хэмжээг оноожуулалтад тусгах нь зөв хэмээн үзэж байна. Яагаад гэвэл зарим сургууль эрэмбэ нь ойролцоо атлаа хэд дахин илүү төлбөртэй байх тохиолдол байдаг. Жишээлбэл, АНУ-ын Стэнфордын Их сургуульд 200 мянган ам.доллараар суралцуулахаар нэг хүүхэд явуулах нь уу эсвэл эрэмбээрээ ойролцоо Токиогийн их сургуульд яг энэ төсвөөр 10 хүүхэд суралцуулах уу гэдгийг бололцох ёстой. Энэ мэт уялдааг оноожуулалтад шингээж өгч байж, харилцан ашигтай, хүртээмжтэй зээлийн олголтыг шинэчлэн хэрэгжүүлэх боломжтой хэмээн үзсэн.
- Төрийн албан хаагчдыг мэдлэг боловсролоо дээшлүүлэхэд зээлийн сангаас тэтгэлэг өгч болох уу?
- Төрийн албан хаагчдыг бодлогоор дэмжин чадавхжуулах хүрээнд гадаад болон дотоодын сургалтын байгууллагад магистр, докторын үндсэн хөтөлбөрт хамруулах боломжийг бүрдүүлнэ. Мөн шаардлагатай тохиолдолд гадаад хэлний бэлтгэлд хамруулах боломжийг олгоно. Түүнээс гадаадад суралцаад төгссөн хүүхэд тухайн орондоо ажлын туршлага хуримтлуулж ирэх боломжийг олгох уян хатан зохицуулалтыг тусгалаа. Хэрвээ эргэн ирэхгүй бол тэтгэлэг зээл хэлбэрт шилжиж, эргэн төлөгдөх нөхцөлттэй байна. Тухайн суралцагч энэ бүхнээ бүрэн ялгаж ойлгосон байхын тулд журмын шинэчлэл мөн чиглэж байна. Мөн зорилтот бүлэгт чиглэсэн буцалтгүй тусламжаар суралцах боломжийг журамд тусгах ёстой юм.
-Зээлийн эргэн төлөлтөөр дараагийн зээлийг олгох зарчмаар төсөвлөсөн. Тэгэхээр зээлийн эргэн төлөлтийг сайжруулахад хэрхэн анхаарч ажиллах вэ?
- 2025 оны улсын төсөвт Боловсролын зээлийн сангийн үйл ажиллагаанд 158,4 тэрбум төгрөг төсөвлөгдсөн. Түүний 33,6 тэрбум нь зээлийн эргэн төлөлтөөс санхүүжихээр тусгасан. Өөрөөр хэлбэл, эргэн төлөлт заавал хийгдэж байж Боловсролын зээлийн сангийн үйл ажиллагаагаа хэвийн явуулна. Зээлийн эргэн төлөлт хийгдэхгүй бол дотоодын их,дээд сургуульд суралцагч хүүхдүүд Монгол банкны хар жагсаалтад бичигддэг. Харин гадаадад суралцахаар зээл аваад эргэн төлөлт хийгээдгүй бол энэ хар жагсаалтад ордоггүй. Энэ ялгавартай байдлыг халах хэрэгтэй учраас журмын төсөлд санал тусгасан байгаа. Зээлийн эргэн төлөлтийг сайжруулах, зээлийн санг шударга ёсны зарчимд нийцүүлэхийн тулд шинэчлэл хийхээр саналыг боловсруулсан юм.
Тод индэр
Т.Баярхүү: Хуурайшилт ихтэй сумдад түймрийн эрсдэл маш өндөр байна
Шадар сайд, УОК-ын дарга С.Амарсайхан 21 аймаг, нийслэлийн Онцгой комиссын дарга нартай цахимаар хуралдаж, ой хээрийн түймэр, шар усны үерээс урьдчилан сэргийлэх төлөвлөгөө, арга хэмжээний талаар хэлэлцлээ. Энэ талаар УОК-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Т.Баярхүү мэдээлэл өглөө. Тэрбээр “Нийт нутгаар хуурайшилт өндөр байгаа. Баруун аймгуудад цас ихтэй байгаа учраас шар усны үерийн эрсдэл өндөр байна. Өнгөрсөн долоон хоногт зүүн аймгуудад бүртгэгдсэн хээрийн түймэр түүнийг унтраах үйл ажиллагааг зохион байгуулсан аймгийн онцгой комиссын мэдээлэл, түймрийн хор уршгийг арилгах, түймэрт өртсөн айл өрхүүдэд чиглэсэн арга хэмжээний талаарх мэдээллийг сонсож, холбогдох үүрэг чиглэлийг өгсөн.
Зүүн аймгууд ой хээрийн түймрийн эрсдэлтэй байгаа учраас хөдөлгөөнт бүлгүүд болон хяналтыг цэгүүдийг ажиллуулах зэрэг урьдчилан сэргийлэх ажлуудыг зохион байгуулж байгаа. Энэ чиглэлийн үйл ажиллагааг нэлээд эрчимжүүлэх үүргийг холбогдох аймаг орон нутгийн онцгой комиссын байгууллагад өгсөн.
Он гарснаас хойш 28 гал түймэр бүртгэгдсэн. Үүнээс гэмт хэргийн шинжтэй буюу мөрдөн шалгах ажиллагаа явагдаж байгаа хэргүүдийн статистик тоо баримтыг аваад үзэхээр 46 орчим хувь нь шалтгаан эзэн холбогдогч нь тодорхой байна. Жишээлбэл хогийн цэгээс, машины яндангаас, айлын янданг ил задгай орхисон үнс нурмаас гэх мэтчилэн шалтгаанаас үүдэлтэй гал гарчээ. Харин 56 орчим хувь нь эзэн холбогдогч тодорхойгүй байна. Үүн дээр мөрдөн шалгах ажиллагаа явагдаж байгаа.
Түймэрт өртсөн айл өрхүүдэд УОК-оос гэр хүнсний багц, эрүүл мэндийн багц, дулаан хувцас хэрэглэлүүдийг эхний ээлжид хүргэж өгсөн. Хөдөлмөр халамж үйлчилгээний газраас гамшигт өртсөн айл өрхүүдэд тодорхой хэмжээний мөнгөн тусламжуудыг үзүүлсэн. Мөн ХХҮЕ-аас тухайн иргэдтэй уулзалт зохион байгуулж үнэлгээ хийгээд цаашид малжуулах чиглэлээр ямар төсөл хөтөлбөрт хамруулах чиглэлээр судалгааны ажил үргэлжилж байгаа.
Увс, Завхан, Ховд, Баян-Өлгий зэрэг баруун аймгуудын цас одоохондоо хайлж дуусаагүй байна. Цастай байгаа газруудаар түймэр арай бага байгаа бол бусад аймаг, хуурайшилт ихтэй сумдад түймрийн эрсдэл маш өндөр байна. Ер нь өдөр ирэх тусам түймрийн эрсдэл нэмэгдэж байна. Иймээс дор бүрнээ сонор сэрэмжтэй байхыг анхааруулж байна” гэв.
